آغاز ساخت رصدخانه مراغه
درباره علت تاسیس رصدخانه مراغه سخنان و نظریات گوناگونی در تاریخ نقل شده است. رشید‌الدین فضل‌الله همدانی می‌نویسد: «...مکنوقا‌آن از پادشاهان مغول به کمال عقل و کیاست و ذکای ذهن، امتیازی تمام داشت تا غایتی که بعضی اشکال اقلیدس را حل کرده بود. رای عالی و همت بلند او اقتضای آن کرد که رصدی در عهد همایون او بنا کنند...»
یکی از واحدهای علمی رصدخانه، کارگاه بزرگ ریخته‌گری آلات و ابزارهای رصدی و نجومی بود که در غرب برج رصدخانه قرار داشته است. ازآنجاکه خواجه طوسی هر مسوولیتی را به فراخور استعداد و توانایی‌های علمی هر شخصی به او واگذار می‌کرد، مسوولیت طراحی و ساختن ابزار و آلات نجومی را به ریاضی‌دان، اخترشناس و مهندس نامدار مسلمان «مویدالدین محمد بن برمک عُرضی دمشقی» واگذار کرد. فرزند دانشمند وی هم به نام «شمس‌الدین عرضی» در امر ساختن آلات رصد، کمک‌کار و دستیار پدر بود.
مویدالدین عرضی در همان ایام، رساله‌ای نفیس در شرح آلات رصدی مراغه نوشت که خوشبختانه هنوز باقی مانده و نسخه‌ای از آن در کتابخانه دانشگاه تهران و همچنین مدرسه سپهسالار تهران نگهداری می‌شود. عرضی در این رساله با نگرشی محققانه به تمامی جنبه‌های این ابزارها و دقت اندازه‌گیری و همچنین جنس قسمت‌های مختلف آنها اشاره کرده است. در مجموع، این اثر علمی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. از مطالب رساله معلوم می‌شود که مویدالدین خود برخی از دستگاه‌ها را طراحی کرده و ساخته است. او نوشته: «و از دستگاه‌های قدیمی آنچه که بیشتر از همه کاربرد داشت، ذکر کردیم و آنچه که ایجاد شک نمود نیز حذف کردیم و بر آن، دستگاه‌هایی که خود آن را ساختیم افزودیم... .»
ارسال نظر