درگذشت سیدجمال‌الدین

۱۸ اسفندماه ۱۲۷۵ سیدجمال‌الدین اسدآبادی، اندیشمند سیاسی و مبلغ اندیشه اتحاد اسلام درگذشت. او از رجال سرشناس دوره قاجار و صاحب چندین اثر تالیفی بود. از جمله اقدامات سیاسی اسدآبادی می‌توان به نقش او در قتل ناصرالدین شاه اشاره کرد.

وقتی ناصرالدین شاه امتیاز تنباکو را به یک شرکت انگلیسی واگذار کرد، با مخالفت علمای شیعه روبه‌رو شد. در این بین، سیدجمال‌الدین اسدآبادی و به تبع وی، میرزا رضای کرمانی، مرید خاص سید جمال، از سرسخت‌ترین مخالفان امتیاز تنباکو بودند. محمد محیط طباطبایی، محقق و نویسنده کتاب «سیدجمال‌الدین اسدآبادی و بیداری مشرق زمین» می‌نویسد «با آنکه سید را از ایران تبعید کردند، ولی او در خارج نیز از هیچ کوششی برای لغو امتیاز تنباکو کوتاهی نمی‌کرد. او به میرزای شیرازی پیغام‌هایی فرستاد و نیز نامه‌ای درخصوص مظالم ناصرالدین شاه به مرحوم میرزای‌شیرازی نوشت و او را به اقدام برای لغو امتیاز دخانیات تشویق کرد. علاوه بر آن، با نوشتن نامه به علمای ایران، آنان را به مخالفت با شاه تشویق می‌کرد و از آنها می‌خواست که از فرصت به‌وجود آمده برای واژگون ساختن رژیم استبداد استفاده کنند.»

سیدجمال در نامه‌ای که به مرحوم میرزای شیرازی نوشته، پس از اظهار ارادت به وی، از پادشاه ایران (ناصرالدین شاه) به‌عنوان فردی سست‌عنصر و بدسیرت نام می‌برد که از اداره کشور و حفظ منافع عمومی عاجز است و قسمت عمده کشور و درآمد آن را به دشمنان دین فروخته است. وی در این نامه، پس از ذکر ۸ فقره خیانت ناصرالدین شاه که شامل بخش اعظمی از دارایی کشور است که وی به دشمنان اسلام فروخته، از او با عنوان «خائن احمق» یاد می‌کند و با به کار بردن مهیج‌ترین جملات و بیانات، از مرحوم میرزای شیرازی تقاضا می‌کند که سکوت خود را شکسته، تصمیم قاطعی در این مورد بگیرد. چنین بود که تیر میرزای کرمانی به دوران بلندمدت پادشاهی ناصرالدین شاه پایان داد.