زندگی و مرگ زریاب خویی

استاد زریاب‌خویی از فروردین سال ۱۳۶۵ فعالیت خود را در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی آغاز کرد وعضو شورای عالی علمی و رئیس بخش تاریخ این مرکز بود. استاد زریاب ۲۴ مقاله برای دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به رشته تحریر درآورده است. به مناسبت هفتاد سالگی استاد دکتر عباس زریاب خویی و به کوشش دکتراحمد تفضلی جشن نامه‌ای به‌نام «یکی قطره باران» منتشر شد. چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۷۰ هجری در تهران در ۷۳۸ صفحه و توسط نشرنو بوده ‌است. مجموعه مقالات این کتاب به استاد زریاب تقدیم شد.  پس از به پایان رساندن دوره اول سه ساله دبیرستان زریاب مجبور به ترک تحصیل شد، زیرا در آن روزگار در خوی دوره دوم دبیرستان وجود نداشت و دانش‌آموزانی که از مکنت برخوردار بودند، باید برای ادامه تحصیل رهسپار تبریز یا ارومیه می‌شدند.

برای زریاب چنین امکانی فراهم نبود. اما شوق فراگیری علم که همیشه در وجودش لبریز بود، او را به‌دنبال تحصیل علوم قدیم کشاند و برای فراگیری زبان عربی و سپس علوم دینی در برابر دو عالم روحانی بزرگوار زانو زد: یکی مرحوم حاج شیخ عبدالحسین اعلمی و دیگری مرحوم حاج میرزا حسن معروف به مناقب که هر دو درس‌خوانده نجف بودند و اجازه اجتهاد داشتند. مقام علمی هر دو والاتر ازآن بود که به تدریس مقدمات بپردازند، اما استعداد کم‌نظیر و شوق علم‌آموزی زریاب انگیزه آن شد تا تعلیم او را بر عهده گیرند. دیری نپایید که زریاب زبان عربی را تا حد شرح جامی بر کافیه و مغنی ابن‌هشام و منطق را تا حد شرح شمسیه، و اصول فقه را معالم و فقه را تا مباحثی چند از شرح لمعه شهید ثانی نزد این استادان آموخت.

زریاب دیر زمانی عضو انجمن بین‌المللی شرق‌شناسی (آلمان) و عضو مجمع بین‌المللی کتیبه‌های ایرانی (انگلستان) بود. در ایران عضو انجمن فلسفه و عضو هیات‌امنای بنیاد فرهنگ ایران و عضو فرهنگستان تاریخ و عضو بنیاد شاهنامه فردوسی بود. با مرحوم مینوی در تصحیح شاهنامه همکاری نزدیک داشت و مدخل‌های بسیار در دایره‌المعارف فارسی زیر نظر مرحوم مصاحب به قلم اوست. دکتر عباس زریاب خویی ۱۴ بهمن ۱۳۷۳ در سن ۷۵ سالگی در بیمارستان دی تهران درگذشت.