استعفای دولت موقت بازرگان

۱۴ آبان ماه ۱۳۵۸ دولت موقت مهندس مهدی بازرگان استعفا داد. بنا به گزارشی که در پایگاه «اسناد انقلاب اسلامی» منتشر شده دلایل استعفای دولت موقت را می‌توان در دو دسته و بخش بررسی کرد، برخی دلایل و زمینه‌های استعفای دولت موقت، تاکتیکی بوده و برخی از آنها راهبردی است؛ به این معنا که برخی از دلایل، ریشه‌ای و بنیادین بوده و ارتباطی با مسائل موقت سیاسی نظیر اخراج گروه‌های انحرافی از دولت، اشغال سفارت و... ندارد بلکه از بنیان و ریشه با اصل یک جریان و بینش اختلاف دارد.

 با توجه به این رویکرد، می‌توان مهم‌ترین دلیل استعفای دولت موقت را که مساله‌ای استراتژیک بوده و ریشه در بینش و آرای سیاسی بازرگان و برخی از اعضای کابینه دولت موقت داشت، این موضوع دانست که سیاست بازرگان با روحیه انقلابی سازگاری نداشت و همین موضوع در تمام مدت ریاست وی بر کابینه دولت موقت، باعث تنش وی با اقدامات انقلابیون می‌شد.   استعفای بازرگان بلافاصله با موافقت امام خمینی روبه‌رو، و از سوی ایشان مسوولیت اداره کشور به شورای انقلاب محول شد. متن پاسخ امام به استعفای نخست‌وزیر چنین بود:

بسم‌الله الرحمن الرحیم

شورای انقلاب جمهوری اسلامی

چون جناب آقای مهندس مهدی بازرگان، با ذکر دلایلی برای معذور بودن از ادامه خدمت، در تاریخ ۱۴/  ۸/  ۵۸ از مقام نخست‌وزیری استعفا کردند، ضمن قدردانی از زحمات و خدمات طاقت‌فرسای ایشان در دوره انتقال و با اعتماد به دیانت و امانت و حسن نیت مشارالیه، استعفا را قبول کردم. شورای انقلاب را مامور کردم برای رسیدگی و اداره امور کشور درحال انتقال. و نیز شورا در اجرای امور زیر بدون مجال، ماموریت دارد:

۱. تهیه مقدمات همه‌پرسی قانون اساسی

۲. تهیه مقدمات انتخابات مجلس شورای ملی

۳. تهیه مقدمات تعیین رئیس‌جمهوری

لازم به ذکر است که با اتکال به خداوند متعال و اعتماد به قدرت ملت عظیم‌الشأن، باید امور محوله را خصوصا آنچه مربوط است به پاکسازی دستگاه‌های اداری و رفاه حال طبقات مستضعف و بی‌خانمان، به‌طور انقلابی و قاطع عمل کنند.

۱۵/  ۸/  ۵۸