گفتگو با دبیر کنفرانس و معاون پژوهش ، آموزش و کارآفرینی وزارت تعاون
پژوهش، دستیابی به اهداف توسعه ای تعاون را هموار می کند
تعاونی واقعی زمانی شکل می‌گیرد که روحیه تعاون مبتنی بر همکاری ، همیاری و خودیاری و همچنین احساس مسئولیت درافراد وجود داشته باشد و نسبت به گسترش و اشاعه افکار و اندیشه های تعاونی اقدامات لازم به عمل آید.
مسئولان ، مدیران و برنامه ریزان امور تعاونی باید به طور جدی و مستمر، تقویت روحیه تعاونی مبتنی بر خودیاری و احساس مسئولیت را هر چه بیشتر مورد توجه قرار دهند و نسبت به توسعه و پیشرفت افکار و اندیشه های تعاونی اقدامات لازم را به عمل آورند.
این اقدامات و تقویت روحیه تعاونی نیازمند ایجاد تغییر و تحول اساسی در آموزش و پژوهش تعاون است. بزرگ‌ترین مانع شکوفایی و توسعه نهضت تعاونی در کشورهای توسعه نیافته و از جمله ایران ، فقدان و عدم آموزش و پژوهش صحیح در زمینه عملکرد تعاونیها است و تا زمانی که مسئله پژوهش در این جوامع حل و فصل نشود، تعاونی واقعی شکل نخواهد گرفت. دکتر غلامحسین حسینی‌نیا دبیر نخستین کنفرانس بین المللی تعاون در ایران و معاون پژوهش، آموزش و کار آفرینی وزارت تعاون در این گفتگو از ضرورت و اهمیت پژوهش در اجرای سیاست ها و برنامه‌های رشد و گسترش تعاونی در کشور می‌گوید.
جناب حسینی نیا، همانطور که مطلع هستید، قرار است سهم تعاونی ها در تولید ناخالص داخلی کشور، تا پایان برنامه پنجم توسعه به ۲۵ درصد برسد. اهمیت پژوهش در توسعه بخش تعاون برای دستیابی به سهم ۲۵ درصد تا چه اندازه است؟
اقتصاد بخش تعاون در برخی کشورها به عنوان هدف توسعه و در بخشی دیگر از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، به مثابه اصلیترین ابزار و وسایل و الزامات توسعه به کار گرفته شده است.
تعاونیها در حوزهها و شاخههای مختلف و گوناگون مصرف، تولید، اعتبار، مسکن و خدمات و یا در نوعی طبقهبندی بر حسب گرایش‌های بخشی، در کشاورزی، صنعت و خدمات فعالیت می‌کنند و به عنوان راه سوم یا موج سوم اقتصاد مطرح هستند. ویژگی مردمی و مشارکت‌جویانه و همچنین عدالت طلبانة این بخش از اقتصاد باعث شد تا مقام معظم رهبری بر توسعه این بخش تاکید فرمایند و خواستار رسیدن سهم بخش تعاون در تولید ناخالص داخلی به ۲۵ درصد تا پایان برنامه پنجم توسعه شوند.
برای نیل به هدف تعیین شده از سوی مقام معظم رهبری و افزایش کمی و کیفی تعاونیها دو راه عمده پیش رو داریم: یک. افزایش تعداد تعاونیها، دو. افزایش کیفی فعالیت‌های تعاونیهای کنونی از راه افزایش بهره‌وری، ارتقاء سطح دانش اعضا، مدیران و کارکنان تعاونیها و ... که این دو راه به شکل توآمان می‌توانند به اجرا درآیند. اما با توجه به رسالت عظیمی که بر دوش بخش تعاون گذاشته شده و همچنین محدودیت منابع، ضروری است که اجرای خط‌مشی‌ها بر اساس مطالعات علمی انجام پذیرد تا در منابع و وقت صرفه‌جویی شود و در کوتاه‌ترین فرصت و با استفاده از یافته‌های علمی به تدوین راهبردهای کوتاه، متوسط و بلند مدت بپردازیم. تدوین و اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ها بدون پژوهش، خطر (ریسک) عدم تحقق آنها را بالا می‌برد. برای افزایش کمی تعاونیها باید به مطالعات زمینه‌‌یابی و آمایش سرزمین پرداخت تا زمینه‌های مناسب برای تشکیل تعاونیهای نوین شناسایی شوند. در خصوص تعاونیهای موجود نیز پژوهش در زمینه شناخت نقاط قوت و ضعف آنها و ارائه شیوه های علمی برای گسترش کیفی فعالیت آنان از ضرورت تام برخوردار است. بی شک وجود یک پشتوانه علمی و پژوهشی جامع می‌تواند متضمن دستیابی به اهداف توسعه ای تعاون مبتنی بر یک نظام دانایی محور باشد. از این حیث پژوهش و مطالعات در بخش تعاون به عنوان بخش مردمی اقتصاد که به دلایل مختلف تاکنون فرصت تبلور و شکوفایی حقیقی نیافته است، بسیار ضروری می نماید.
از نظر شما بخش تعاون ایران در سطح بین‌المللی و کشورهای عضو اتحادیه بین‌المللی تعاون چه جایگاهی دارد؟
ساماندهی فعالیت تعاونیها در سطح جهان بر عهده اتحادیه بین‌المللی تعاون است. تشکیل این اتحادیه بین‌المللی به صورت کنونی برای نخستین بار در سال ۱۸۶۶ میلادی توسط بلوز ( Belus ) فرانسوی پیشنهاد شد. این اتحادیه در ۱۸ آگوست ۱۸۹۵.م (۱۲۷۴ شمسی) و در کنگره بین‌المللی تعاون در لندن تاسیس گردید. اداره مرکزی این اتحادیه در شهر ژنو سویس واقع است و پنج دفتر منطقه‌ای آسیا، آفریقا، آمریکا، استرالیا و اروپا، حلقه‌های ارتباط دهنده دفتر مرکزی در پنج قاره جهان هستند.
اعضای این اتحادیه را سازمان‌های ملی و بین‌المللی تعاون در تمامی بخش‌ها از جمله کشاورزی، بانکداری، انرژی، صنعت، بیمه، ماهیگیری، تعاونیهای مسکن، گردشگری و مصرف تشکیل می‌دهند. تا پایان سال ۲۰۰۲ میلادی, ICA دارای ۲۳۶ سازمان عضو از ۹۳ کشور بود که مجموعاً ۷۲۵ میلیون نفر را در سراسر جهان تحت پوشش قرار داده بود و اکنون، این آمار به مرز ۸۰۰ میلیون نفر نیز بالغ می‌شود. بالغ بر ۱۰۰ میلیون نفر در تعاونیهای کشورهای عضو این اتحادیه به کار اشتغال دارند. هدف اصلی ICA ارتقای سهم و جایگاه تعاونی ها در چرخه اقتصادی کشورها و همچنین تسهیل روند توسعه اقتصادی و اجتماعی تعاونیهای مستقل و اعضای آنها در سراسر دنیا است.
ایران نیز یکی از کشورهای عضو این اتحادیه است که دارای ۱۶۵۰۰۰شرکت تعاونی با بیش از ۲۵ میلیون عضویت (به غیر از تعاونی های سهام عدالت) وحدود دو میلیون شاغل در این بخش است که به لحاظ کمّی، از موقعیت و رتبه مناسبی در بین تعاونیهای کشورهای جهان برخوردار است.ضمن اینکه از لحاظ کیفی نیز نمونه های بیشماری از تعاونی های موفق در گرایش‌های مختلف در ایران وجود دارد که در بررسی های میدانی و بازدیدهای بعمل آمده مدیران و کارشناسان اتحادیه بین المللی تعاون و تعاونگران سایر کشور ها تحسین ایشان را برانگیخته و اصولا با توجه به جایگاه رفیع بخش تعاون در اسناد فرادستی نظام و اعتقاد حقیقی مسوولان بلند پایه کشور بعنوان راهکاری حقیقی برای دستیابی به عدالت اجتماعی و کاهش فقر مورد توجه ناظران بین المللی است. بی شک برگزاری اولین کنفرانس بین المللی تعاون با مشارکت اتحادیه بین المللی تعاون و ۱۸ کشور جهان در آستانه سال بین المللی تعاون، نشان از جایگاه مناسب بخش تعاون ایران در اتحادیه بین المللی تعاون دارد.
آقای حسینی نیا، به عقیده شما تعاملات علمی برای بستر سازی توسعه مبتنی بر دانایی در بخش تعاون تا چه اندازه ضرورت و اهمیت دارد؟
در معنای عام، توسعه فرایند تحولی پیچیده و همهجانبه است که در زندگی اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی یک جامعه رخ میدهد و آن را از وضع موجود عقبماندگی به وضع مطلوب توسعه یافتگی هدایت میکند. توسعه با پذیرش ویژگیهای عصر عقلانیت و خردورزی همراه است و در آن کنش منطقی، حسابگری و برنامهریزی نهفته است.
عصر کنونی، عصر دانش است و برای توسعه بخش تعاون نیز باید تا حد امکان از دانش صاحبنظران و تعاونگران سراسر جهان استفاده کنیم. یکی از راه‌های استفاده از دانش و تجارب دیگران، تعامل علمی با آنها به شیوه‌های مختلف و از جمله برگزاری همایش‌های علمی است. در قالب این همایش‌ها است که چکیده افکار صاحبنظران به صورت مکتوب و شفاهی عرضه می‌شود و استفاده عملی از این تجارب باعث تدوین راهبردهای توسعة دانش محور می‌شود. بر این اساس، وزارت تعاون اقدام به برگزاری کنفرانس بین‌المللی ظرفیت‌های بخش تعاون در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کرده است.
جایگاه برگزاری کنفرانس‌های علمی در این خصوص چگونه است؟
کنفرانس های علمی به عنوان یک جایگاه مناسب برای ارائه آخرین یافته‌های تحقیقاتی و علمی روز دنیا و بستر مطلوبی برای ایجاد ارتباط قوی بین صاحبنظران، دانشگاهیان و مراکر تحقیقاتی داخل و خارج کشور هستند.
رشد سریع تحولات اجتماعی و اقتصادی و فناوری، لزوم آشنایی مستمر مدیران و کارشناسان با آخرین دستاوردهای علمی و تجربی دنیا را بیش از پیش نمایان می‌سازد. کنفرانس بین‌المللی ظرفیت‌های بخش تعاون در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، با ارائه تجارب علمی و عملی ارزشمند تعاونگران، قادر است مشکلات پیش روی این بخش را مطرح و برای آنها سازوکار مناسب ارائه دهد.
در این کنفرانس تعداد ۴۰۰ چکیده مقاله و ۱۳۲مقاله علمی پذیرفته شده نهایی ارائه می‌شود که حاوی مطالبی علمی پیرامون موضوع کنفرانس هستند. اندیشمندان، کارشناسان و دست‌اندرکاران بخش تعاون باید به‌طور مستمر در کنفرانس‌های علمی حضور یابند و به تبادل افکار و تجارب بپردازند.
اهداف کنفرانس بین‌المللی ظرفیت‌های بخش تعاون در توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی چیست؟
مهم ترین اهداف کنفرانس عبارتند از:
-توسعه و ترویج فرهنگ تعاون در جوامع مختلف.
-شناسایی و معرفی توانمندی‌های بخش تعاون در توسعه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و .... به اقشار مختلف و ارتقاء جایگاه و اهمیت تعاون و مشارکت در سطح ملی و بین المللی.
-ایجاد انگیزه و رقابت سالم میان اعضاء خانواده بزرگ تعاون وتشویق و ترغیب فعالیت‌های تولیدی و توزیعی در مناطق و کشورهای مختلف به صورت کار جمعی.
-معرفی الگوهای عملی موفق تعاونی در سطح بین المللی جهت بهره گیری سایر تعاونی ها از روش ها، دستورالعمل ها و ابزارهای مدیریتی، تولیدی و... نمونه‌های موفق با هدف ارتقاء وضعیت خود.
- مرور و باز بینی نتایج حاصل از تحقیقات نوین در سطح جهانی در خصوص دانش تعاونی، ایجاد فضای مناسب برای انتقال دانش تعاون، توسعه مشارکت های مردمی در راستای ایجاد بستر لازم برای توسعه مبتنی بر دانایی در بخش تعاون و دستیابی به سهم ۲۵ درصدی بخش تعاون در اقتصاد ملی.
محورهای کنفرانس کدام است؟
محورهای کنفرانس بدین شرح است:
الف) تعاونی ها و توسعه اجتماعی
عناوین:
۱ - نقش تعاونیها در تشکیل و تقویت سرمایه اجتماعی
۲ - تعاونیها به عنوان نهاد مدنی و نقش آنها در توسعه اجتماعی
۳ - عوامل مشارکت خود انگیخته افراد در قالب تعاونیها
۴ - تعاونیها، دولت و توسعه اجتماعی
۵ - تحلیل رابطه و کاربرد مفاهیم اساسی علوم اجتماعی و جامعه شناسی در تعاونی ها
۶ - ساختار و کارکرد تعاونی ها، دموکراسی انجمنی و دموکراسی نمایندگی
۷ - نقش تعاونی ها در توسعه و تعمیق مشارکت اجتماعی در جامعه
ب) تعاونی ها و توسعه فرهنگی
عناوین:
۱ - تعامل جنبه های فرهنگی و اقتصادی تعاونیها
۲ - موانع فرهنگی مشارکت در بخش تعاون
۳ - تعاونیها سازوکاری برای ارتباطات میان فرهنگی
۴ - نقش تعاونیها در توسعه محلی و فرآیند جهانی شدن
۵ - مخاطب شناسی، شیوه ها و راهکارهای ترویج فرهنگ تعاون
ج) تعاونی ها و توسعه اقتصادی
عناوین:
۱ - تعاونیها و تولید ملی
۲ - تعاونیها و سرمایه گذاری داخلی و خارجی
۳ - تعاونیها، حذف انحصارات و ایجاد فضای رقابتی
۴ - تعاونیها و تجارت جهانی
۵ - تعاونیها و قوانین و مقررات اقتصادی
۶ - تعاون و جایگاه آن در مقابله با بحرانهای اقتصادی
۷ - راهکارهای ارتقاء بهره وری در بخش تعاون
۸ - تعاونی و توسعه بنگاههای اقتصادی کوچک
۹ - شیوه های افزایش سرمایه و توزیع سهام در تعاونیها
د) تعاون و کاهش فقر
عناوین:
۱ - تعاونیها و فقرزدایی
۲ - تعاونیها و توانمندسازی مردم کم برخوردار
۳ - فرهنگ فقر و تعاونیها
۴ - تعاونیها و نقش آنها در بازتوزیع درآمد
هـ) تعاون و توسعه مشارکت زنان و جوانان
عناوین:
۱ - تعاونیهای محلی و نقش آنها در جلب مشارکت جوانان
۲ - نقش تعاونیها در تجمیع توان تخصصی نیروی کار جوانان و دانش آموختگان زن جویای کار
۳ - آسیب شناسی تعاونی های ویژه زنان
۴ - آسیب شناسی تعاونی های ویژه جوانان
۵ - اصول و معیارهای مشارکت زنان و جوانان در تعاونیها
۶ - حوزه های مشارکت زنان و جوانان در تعاونیها
و) تعاون ، توسعه کارآفرینی و اشتغال
عناوین:
۱ - مؤلفه‌های تأثیرگذار بر افزایش سهم بخش تعاون در اشتغال
۲ - فرصت‌ها، چالش‌ها و مزیت های نسبی اشتغال در بخش تعاون
۳ - آسیب شناسی مشاغل موجود در بخش تعاون و ارائه راهکارهای بهسازی آنها
۴ -راهکارهای توسعه تعاونیهای کارآفرین
۵ - ویژگیهای تعاونیهای کارآفرین
۶ - سرمایه اجتماعی و تعاونی های کارآفرین
به عنوان آخرین سوال، برگزاری نخستین کنفرانس بین المللی تعاون در ایران چه دستاوردهایی در پی خواهد داشت؟
به قول یکی از اساتید معظم دانشگاه، کنفرانس های علمی با وجود زحمات زیادی که بر دوش برگزار کنندگان می گذارند، اگر خوب ساماندهی شده و کیفیت واستانداردها بخوبی رعایت شود، یکی از ارزانترین روشها برای کسب بیشترین تجربه و بهره گیری از اندوخته های علمی وتجربی اندیشمندان از سراسر جهان است.
چرا که فرصتی فراهم می آورد تا افراد با انگیزه های علمی بالا از اقصی نقاط دنیا با دیدگاهی موجز و معطوف به هدف، علم واندیشه وتجارب خود را به اشتراک بگذارند. خوشبختانه این مهم در خصوص کنفرانس حاضر به خوبی رقم خورده است.
حضور اندیشمندانی از ۱۸ کشور جهان از یکطرف و انگیزه بالایی که در جامعه دانشگاهی و پژوهشگران کشور برای پرداختن به مقوله تعاون ایجاد شده و نیز شبکه ارتباطات علمی و تجربی که از قبل این همایش ایجاد می شود در کنار مباحث علمی وتجربی ارائه شده پشتوانه قابل توجهی برای توسعه مبتنی بر دانایی در بخش تعاون ایجاد می کند.
امیدواریم بتوانیم با استمرار اینگونه حرکتهای علمی، بارورتر شدن هر بیشتر نهضت تعاون در کشور و ایفای نقش جهانی از سوی تعاونگران ایرانی را شاهد باشیم و بستر مناسب علمی و تحقیقاتی را برای دستیابی به سهم ۲۵ درصدی در اقتصاد ملی فراهم نماییم. انشاءا... .
در خاتمه لازم می دانم از زحمات کلیه همکاران عزیز که در قالب کمیته های متعدد علمی واجرایی با صرف مدت زمان طولانی زمینه های برگزاری پرشکوه این همایش را ایجاد کردند صمیمانه تشکر و قدردانی نموده و آرزوی سلامتی و بهروزی روزافزون از درگاه ایزد منان برای ایشان خواستارم.
ارسال نظر