شماره روزنامه
۶۱۵۸
|
تجارت جهانی
-
بی‌ثباتی ژئوپلیتیک و اختلالات تجارت غلات در دریای سرخ
دکتر حسین شیرزاد / تحلیلگر و دکترای توسعه کشاورزیبحران اخیر در دریای سرخ که از نوامبر ۲۰۲۳، آغاز شده به مثابه یادآوری آشکار از آسیب‌پذیری تجارت جهانی غذا در برابر بی‌ثباتی ژئوپلیتیک است. در طول سالها، زنجیره تامین غذای جهانی به یک شگفتی لجستیک مدرن و همکاری بین‌المللی تبدیل شده است. شریان‌های تجارت جهانی شبیه به شبکه پیچیده‌ای از رگ‌ها و مویرگ‌ها هستند که کالاهای ضروری را در فواصل وسیع حمل می‌کنند و اقتصادها را در سراسر قاره‌ها به هم متصل می‌کنند. در قلب این سیستم؛ دریای سرخ به طول ۱۹۰۰ کیلومتر قرار دارد، مسیر دریای سرخ سریع ترین مسیر… -
جهانیسازی نمرده است
جنگ‌های تعرفه‌ای در سال‌های اخیر باعث‌شده تا برخی کارشناسان اقتصادی نسبت به آینده تجارت‌جهانی تحلیل‌های بدبینانه‌ای داشته باشند؛ این محققان تا آنجا پیش رفته‌اند که نوعی جنگ سرد اقتصادی را پیش‌بینی می‌کنند. در این بین سوال مهم آن است که این نگرش تا چه حد با شواهد آماری انطباق دارد؟ واقعیت آن است که گرچه روند تجارت‌جهانی نسبت به دهه‌های گذشته کند شده، اما همچنان تولید جهانی وابستگی زیادی به واردات نهاده‌های تولید از دیگر کشورها، بازارهای خارجی، نیروی کار مهاجر و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی دارد،… -
توهم استراتژی جایگزینی واردات
دنیای اقتصاد: تمام موارد موفق توسعه صنعتی از مسیر تشویق صادرات و ادغام در زنجیره ارزش جهانی عبور کرده‌اند. ادغام در این زنجیره ارزش باعث انتقال سریع تکنولوژی و گسترش یادگیری صنعتی می‌شود. بر‌عکس سیاست درهای بسته و جایگزینی واردات باعث اتلاف منابع و تعمیق توسعه‌نیافتگی می‌شود. -
خوش‌بینی به اقتصاد چین
دنیای‌اقتصاد: صندوق بین‌المللی پول در گزارشی پیش‌بینی خود از رشد اقتصادی چین را برای سال۲۰۲۴ از ۴.۶درصد به ۵درصد افزایش داده است. دلیل این افزایش، شدت گرفتن سیاستهای محرک توسط چین صورت گرفته است. البته با وجود این بهبود پیش‌بینی‌ها همچنان نگرانی‌هایی در رابطه با رفتار چین در تجارت جهانی وجود دارد. صندوق بین‌المللی پول در گزارشی پیش‌بینی خود را برای رشد اقتصادی چین در سال جاری بهبود بخشیده اما هشدار داده است که پکن باید سیاستهای صنعتی خود را که می‌توانند بر شرکای تجاری تاثیر بگذارد، کاهش داده… -
مزایای بالقوه کریدورها برای ایران
دنیای اقتصاد: مسیرهای تجارت‌جهانی و کریدورهای اقتصادی که میان اروپا، آسیا و آفریقا واقع شده‌اند، برخی از مهم‌ترین و پویاترین بازارهای جهان را به هم متصل می‌کنند. کشورهای حوزه خلیج‌فارس، طی دهه‌های اخیر مزیت‌های ژئوپلیتیک خود را برای تبدیل‌‌‌‌‌شدن به قطب‌‌‌‌های منطقه‌ای در حوزه تجارت و سرمایه‌گذاری به‌کار گرفته و توانسته‌‌‌‌اند به واسطه دیپلماسی اقتصادی و جذب سرمایه در حوزه زیرساخت‌های حملونقل، شبکه‌ای از کریدورهای تجاری چندوجهی… -
هزینه انزوای تجاری
امیررضا انگجی/ پژوهشگر توسعه اقتصادیهمه ما داستان بیماری هلندی را می‌دانیم؛ افزایش درآمدهای نفتی، تقویت پول ملی، ارزان شدن واردات و حرکت منابع از بخش‌های قابل تجارت به بخش غیر‌قابل تجارت و در نهایت صنعتی‌زدایی، اما آیا چیزی تحت‌عنوان بیماری هلندی معکوس وجود دارد؟ آیا کاهش درآمد منابع می‌تواند منابع را به بخش‌های تولید صنعتی و کشاورزی هدایت کند؟ پاسخ به این سوال‌ها تا حدود بسیاری به هزینههای تجارت بستگی دارد که می‌تواند در نتیجه تحریم، منفک‌شدن از تجارت‌جهانی به دلیل مسائل ژئوپلیتیک یا درگیری‌های داخلی باشد. هزینههای تجاری بالا… -
تهدید چینی تجارت جهانی
دنیای اقتصاد: ظهور چین در عرصه تجارت جهانی موجی از نگرانی را در بین کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی برخی رقبای آسیایی از جمله ژاپن ایجاد کرده است. از منظر اتحادیه اروپا، سیاستهای تجاری چین از جمله یارانه به صنایع که حتی باعث ایجاد ظرفیت اضافه شده است، منجر به صنعتی‌زدایی در قاره سبز خواهد شد. اما این تهدید تنها مختص اقتصاد و صنایع اروپا نیست، زیرا گزارش‌ها و داده‌های جدید نشان می‌دهد که ورود چین به زنجیره تجارت جهانی و توسعه صادرات کالاهای صنایع سبک باعث شده کشورهای آفریقایی دوباره به سمت صادرات و فرآوری… -
تله حمایت‌‌‌گرایی
محمدحسین شاوردی/پژوهشگر سیاستگذاری عمومیمعمولا سیاستهای عمومی در بزنگاه‌‌‌های خاصی امکان تغییر مسیر پیدا می‌کنند. دستگاه اجرایی در چنین مواقعی این امکان را می‌‌‌یابد که راه را برای ایده‌‌‌های جدیدی باز کند. ایده‌‌‌هایی که گاه مغضوب بوده‌اند، در چنین مقاطعی فرصت طرح و تبدیل شدن به دستور کار اصلی دولت را می‌‌‌یابند. نظریه پنجره سیاستی کینگدان به‌وضوح این وضعیت را تایید می‌کند. سیاستگذاری صنعتی یکی از این ایده‌‌‌های مغضوب است که بعد از سالها انتظار پشت درهای دولت آمریکا دوباره فرصت این را پیدا کرده که به صحنه‌‌‌گردان اقدامات رسمی… -
سه ضلع تهدید علیه تجارت جهانی
دنیای اقتصاد: تجارت‌جهانی، طی ٣٠ سال‌گذشته، تحولات چشمگیری را تجربه کرده‌است. این تحولات از تغییر در الگوهای تجاری و کاهش تعرفهها تا مفاهیم نظارتی جدید و افزایش توجه به استانداردهای تجارت بین‌المللی ادامه داشتهاند. در این مدت، تمرکز اصلی تجارت از اصلاح قوانین تجاری و کاهش موانع سرمایه‌گذاری به سمت ایجاد یک چارچوب نظارتی قوی‌تر و تاکید بر استانداردهای بین‌المللی معطوف شده‌است.تغییرات در تجارت، نه‌تنها بر روی… -
سیمای واقعی سیاست صنعتی
سیمون اونت/ صندوق بین‌المللی پول آدام یاکوبک/ صندوق بین‌المللی پولبا گذر از دوره‌‌‌ای که سیاستهای صنعتی به نفع اصول بازار آزاد و جهانیسازی کنار گذاشته شده بودند، اختلالات اخیر اقتصادی و تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک به احیای این سیاستها منجر شده است. عوامل مختلفی سبب احیای سیاست صنعتی شده است که از جمله این عوامل می‌‌‌توان به رقابت استراتژیک اشاره کرد. کشورها به اهمیت رقابت‌‌‌پذیری در صنایع حیاتی مانند فناوری، داروسازی و انرژی سبز پی برده‌‌‌اند. -
به‌نام تولید، به کام قاچاق
دنیای اقتصاد: تحریم‌های اقتصادی از سوی کشورهایی که شما را دشمن خود می‌‌‌‌پندارند، عواقب زیان‌باری دارند اما نتایج سیاستهای محدودکننده‌‌‌‌ای که به بهانه مبارزه با تحریم‌ها اعمال می‌شوند، از تحریم‌ها هم بدترند. جامعه ایران میان این دو عامل فشار گرفتار شده و تاوان سختی بابت تحریم‌ها و ممنوعیت‌‌‌‌ها می‌پردازد. این بخشی از مقدمه پرونده این شماره «تجارت فردا» است. پرونده‌ای که در آن پس از بررسی تاریخی مساله تحدید واردات در ایران، مشکلات سیاستهای وارداتی کشور مورد بررسی قرار گرفته‌است. یکی از محورهای این… -
کلاف پیچیده زنجیره تامین
دنیای اقتصاد-گروه اقتصاد بینالملل: همه شواهد نشان می‌دهد که دوران جدیدی در تجارت‌جهانی آغاز شده‌است، پس از یک دوره طولانی که مفهوم تجارت آزاد تقدیس میشد، حالا کشورها بار دیگر سیاست را بر اقتصاد تقدم می‌دهند. پس از افزایش تنشها در مرز روسیه و اوکراین، خاورمیانه و جنوب شرق آسیا، بار دیگر ژئوپلیتیک جایگاه خود را به رخ می‌کشد. کمتر از ۵۰ سال از زمانی‌که جهان تصمیم گرفت چین کمونیستی را به‌عنوان یک مهمان جدید در اقتصاد جهانی بپذیرد، می‌گذرد و حالا نظر «دنیای آزاد» در قبال چین تغییر کرده و بلوک‌های جدیدی برای مقابله با این… -
سقوط‌آزاد «تجارت آزاد»
دنیای اقتصاد-علیرضا کتانی: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، اجماع پیشین در مورد سیاست تجارت آزاد را در میان سیاستگذاران ایالات متحده به هم زد. به نظر می‌رسد سیاست تجاری آمریکا پس از ترامپ همچنان تحت‌تاثیر اوست، به طوری که بایدن نیز تا حد زیادی از آن سیاستها کپی‌برداری می‌کند. چندی پیش بود که بایدن دستور افزایش ۱۰۰درصدی تعرفه خودروهای الکتریکی چینی را صادر کرد. در سیاست تجاری جدید بایدن و ترامپ تولیدات داخلی در اولویت است، معاملات تجاری با کشورهای دوست اهمیت بالایی دارد، سیاستهای سازمان تجارت جهانی اهمیتی ندارند و… -
روابط بین‌المللی و توسعه اقتصادی
دکتر محمدقلی یوسفی*هدف این مقاله تبیین مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور یا ریشه‌یابی آنها نیست. همچنین مخاطبان این مقاله سیاستمداران یا فعالان اقتصادی نیستند بلکه بیشتر روی سخنم با دو گروه از متخصصان علوم انسانی یعنی «اقتصاددانان» و اساتید «روابط بینالملل» است که پیرامون مسائل کشور اظهار نظر می‌کنند و خلاصه کلامشان اتکا بر روابط بین‌المللی است. بدون شک تعامل با دیگر کشورها حتی اگر نفعی در بر نداشته باشد همانند تقابل برای توسعه زیانبار نیست. اما تمرکز صرف بر تعامل با دنیای خارج نیز به‌تنهایی حلال… -
تجارت‌جهانی شتاب می‌گیرد
دنیای‌اقتصاد – گروه اقتصاد بینالملل: پیش‌بینی سه نهاد معتبر بین‌المللی نشان می‌دهد؛ بعد از رکود سال‌گذشته که ناشی از افزایش قیمت‌ها، افزایش نرخ بهره و ضعف تقاضا بود، امسال شاهد احیای جریان تبادل کالا و محصولات خواهیم‌بود. براساس گزارش‌های منتشرشده توسط سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، صندوق بین‌المللی پول و سازمان تجارت‌جهانی، انتظار می‌رود همزمان با کاهش تورم و رشد اقتصاد ایالات‌متحده آمریکا، تجارت‌جهانی امسال بیش از دو‌برابر رشد داشته‌باشد. -
جنگ و تجارت
امیررضا موسوی: حملونقل دریایی شریان حیاتی تجارت جهانی به شمار می‌‌‌آید. بیش از ۸۰درصد تجارت جهانی بر حسب حجم، از طریق دریا صورت می‌‌‌پذیرد. این روش کارآمد و به‌صرفه، به کشورها امکان می‌دهد تا در تولیدات خود تخصص یافته و به بازار وسیع‌‌‌تری دست یابند که در نهایت موجب رونق اقتصادی می‌شود. با این حال، اختلالات اخیر در دریای سرخ و همچنین جنگ روسیه و اوکراین، این روند روان را با چالش مواجه کرده است. این حملات، هزینههای بیمه شرکت‌های حملونقل دریایی را افزایش داده و تردد در منطقه را با ریسک و هزینه… -
امواج اقتصادی بحران دریای سرخ
فوزی الغویدی /تحلیلگر شورای خاورمیانهای امور جهانی امیما چلبی /تحلیلگر شورای خاورمیانهای امور جهانیحمله حوثی‌‌‌های یمن به کشتی‌‌‌های تجاری در دریای سرخ در پاسخ به جنگ اسرائیل در غزه، بر تجارت جهانی تاثیری عمیق و البته فوری داشت. با این حال، واکنش متقابل بین‌المللی به رهبری ایالات‌متحده، تنها احتمال تشدید درگیری‌ها و آسیب‌‌‌های اقتصادی را افزایش داده است. با افزایش تنشها، رویارویی در دریای سرخ زنجیره‌‌‌ای از تنشها را به حرکت درآورده است که ممکن است چشم‌‌‌انداز ژئوپلیتیک خاورمیانه و فراتر از آن را تغییر دهد.تنها چند هفته پس از بمباران غزه توسط اسرائیل در اکتبر، حوثی‌‌‌ها شروع به حمله به… -
عواقب اقتصادی حمله به کشتی‌‌‌ها
سیبال دنامیل/ پژوهشگر بازرگانی بینالملل مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) ویلیام آلن رینش/ رئیس سابق شورای ملی تجارت خارجی ایالات‌متحده ویلیام تادمن/ مدیر بخش خاورمیانه مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS)حملونقل دریایی، شریان حیاتی تجارت بینالملل، با بحران ناشی از حملات حوثی‌‌‌ها به کشتی‌‌‌ها در دریای سرخ که مسیری کلیدی برای تجارت جهانی است، به‌شدت در خطر قرار گرفته است. این حملات که با استفاده از تجهیزات پیشرفته انجام می‌شود، واکنش‌‌‌های نظامی آمریکا و انگلیس را به دنبال داشته است. با افزایش ناامنی در این منطقه، نگرانی‌هایی جدی در خصوص گسترش درگیری و مختل شدن جریان تجارت جهانی به وجود آمده است. -
روگردانی دنیا از سیاست صنعتی؟
دنیای اقتصاد -گروه اقتصاد بینالملل: دولتها در گذشته از ابزاری به نام «سیاست صنعتی» برای کمک به تولیدکنندگان داخلی و رونق بخشیدن به صنایع خاص استفاده میکردند. این سیاست شامل مداخلات هدفمند در اقتصاد می‌شود. اگرچه برخی از کشورهای در حال توسعه هنوز از سیاست صنعتی استفاده می‌کنند، اما این رویکرد به دلیل پیچیدگی و عدمقطعیت در مورد مزایای آن، در بیشتر نقاط جهان طی سال‌های گذشته محبوبیت خود را از دست داده است. -
بازرگانی رونق می‌گیرد
دنیای‌اقتصاد – گروه اقتصاد بینالملل: پس از یک سال‌نزولی، نغمه امید در سپهر تجارت‌جهانی کالا نواخته می‌شود. گزارش سازمان تجارت‌جهانی حاکی از آن است که حجم مبادلات در سطح جهان با رشدی ۲.۶درصدی در سال۲۰۲۴ و ۳.۳درصدی در سال۲۰۲۵ روبه‌رو خواهد شد. این خبر مسرت‌‌‌‌بخش، نویدبخش رونقی دوباره پس از افت ۱.۲درصدی در سال۲۰۲۳ است که سایه جنگ اوکراین و چالش‌های اقتصادی متعدد بر آن سنگینی می‌کرد. سال ۲۰۲۳ با رکودی ناخوشایند در تجارت‌جهانی همراه بود، درحالی‌که در سال‌پیش از آن رشدی سه‌درصدی ثبت شده‌بود. -
بارقه امید برای تجارت‌جهانی
دنیای اقتصاد -گروه اقتصاد بینالملل: از اواسط سال۲۰۲۲، گویی رخوت بر تجارت‌جهانی سایه افکنده است. ارزش تجارت کالا به‌طور مداوم رو به کاهش گذاشته، به گونه‌ای که نبض حیاتی اقتصاد جهانی در حال ضعیف‌شدن است. در این میان، تجارت خدمات همچون شعاعی از امید، به رشد خود ادامه داده‌است. گزارش به روزرسانی شده تجارت‌جهانی آنکتاد (کنفرانس تجارت و توسعه سازمان‌ملل)، برآوردهای ناخوشایندی را به تصویر می‌کشد. تجارت‌جهانی در سال۲۰۲۳ به حدود ۳۱تریلیون دلار آمریکا رسید که به‌معنای کاهش یک‌تریلیون دلاری (یا ۳درصدی) نسبت به رکورد سال۲۰۲۲ است… -
رشد تجارت جهانی قطره‌چکانی شد
سازمان تجارت جهانی شاهد افزایش ضعیف تجارت در اوایل سال ۲۰۲۴، همراه با خطرات ژئوپلیتیک است. -
جبل‌علی؛ دروازه جهان
بندر جبل‌علی که در امتداد خط ساحلی دبی قرار دارد، به عنوان یک فانوس درخشنده دریایی قد علم کرده است و دارای مجموعه‌ای از ویژگی‌های قابل‌توجه است که آن را به مثابه یک مرکز تجاری محوری معرفی می‌کند. -
عربستان در چهارراه تجارت جهانی
بندر اسلامی جده علاوه بر قابلیت‌‌‌های عملیاتی در سطح جهانی که شامل چهار پایانه و ۶۲اسکله چند‌‌‌منظوره با عمق ۷.۵متر تا ۱۸متر است، در محیطی به مساحت ۱۲.۵کیلومترمربع و ظرفیت سالانه ۱۳۰میلیون تن سکوی جهش تجارت به سمت بنادر مراکش است. در سال ۲۰۲۱، بندر اسلامی جده ۶۰.۶میلیون تن محموله و همچنین در مجموع ۴.۸۸میلیون TEU کانتینر جابه‌‌‌جا کرده است. بندر اسلامی جده بزرگ‌ترین دروازه واردات و صادرات عربستان‌سعودی و برترین نقطه صادرات مجدد دریای سرخ با ۷۵درصد از کل صادرات و حملونقل ورودی کشور است. -
بندر نئوم، آینده لجستیک در عربستان‌سعودی
بهره‌برداری از «بندر دوبا» در سال ۲۰۲۲ براساس طرح «نئوم» (NEOM) و ابتکارات اداره بنادر عربستان برای تبدیل بنادر منطقه به هاب لجستیک رقابتی بین‌المللی به «تنظیم‌کننده‌های ملی دریایی» یعنی «موانی» و «نئوم» واگذار شد. بندر «دوبا»، بندر اصلی ورودی به شمال غربی عربستان، به بندر نئوم تغییر نام خواهد داد. این بندر در نزدیکی «اکساگون»، مرکز صنایع مدرن در نئوم واقع شده است. تا پایان مه ۲۰۲۳، بیش از ۷.۵میلیارد ریال سعودی برای این بندر سرمایه‌گذاری شد. «شون کلی»، مدیرعامل بندر نئوم گفت: «قراردادهایی… -
جهان در عصر خودکفایی؟
دنیای اقتصاد-گروه خبر: بعد از همه‌گیری ویروس کرونا به تدریج شاهد شکاف در زنجیره تامین جهانی یا جهانی شدن بودیم؛ در این بین جنگ روسیه و اوکراین آغاز شد که همچنان ادامه دارد. در ماههای اخیر نیز جنگ بین اسرائیل و فلسطین در خاورمیانه درگرفته است. به نظر می‌رسد همه این عوامل باعث شده که مفاهیم زنجیره تامین جهانی تا حد زیادی تغییر پیدا کند و متغیرها و ریسکهای جدیدی خود را به این زنجیره تحمیل کنند. در نشست بحران در زنجیره‌های ارزش جهانی که توسط گروه نقد و نظر «دنیای‌اقتصاد» برگزار شد، نقش این ریسکها و متغیرها… -
حرکت در آب‌های ناآرام
دنیای اقتصاد-گروه اقتصاد بینالملل: کنفرانس تجارت و توسعه سازمان‌ملل (آنکتاد) در گزارشی به ارزیابی اثرات اختلال در مسیرهای کشتیرانی در دریای سرخ، دریای‌سیاه و کانال پاناما بر تجارت‌جهانی پرداخته و نسبت به وضعیت نامساعد حملونقل دریایی در این «آب‌های ناآرام» ابراز نگرانی کرده‌است. برای اولین‌بار جهان با اختلال همزمان در دو آبراه اصلی تجارت بینالملل مواجه شده‌است؛ اتفاقی که پیامدهای گسترده‌ای برای تورم جهانی و امنیت غذایی و انرژی خواهد داشت. -
جهش سهم تجاری بالادست زنجیره مس
دنیای اقتصاد: پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تقاضای جهانی مس با رشدی تقریبا دو برابری، از کمی بیش از ۲۵میلیون تن در سال٢٠٢١ به نزدیک به ۴۹میلیون تن در سال٢٠٣٥ برسد. براساس بررسیهای صورت‌گرفته، همچنین افزایش میانگین سالانه قیمت جهانی کاتد مس در ٢٠ سال‌اخیر ٣٠٠درصد بوده‌است. با افزایش نوسانات قیمتی، سهم تجاری بالادست زنجیره مس از ۶۶ به ٨٣درصد افزایش‌یافته است. نکته قابل‌تامل در این روند این است که… -
چرا ژئوپلیتیک مهم است؟
ترجمه و تنظیم: جعفر خیرخواهانچه چیزی باعث توسعه اقتصادی می‌شود؟ چرا برخی کشورها ثروتمند هستند و بقیه کشورها نیستند؟ و چرا درون جوامع شاهد این همه نابرابری هستیم و چگونه ممکن است نابرابری به فرآیندهایی مرتبط باشد که جوامع را ثروتمند می‌سازد؟ بیشتر کارهای «بئاتا یاورچیک» بر این موضوع از دیدگاه‌های متفاوت متمرکز می‌شود و به نقشی که نهادها در تحریک بروندادهای اقتصادی در گذر زمان ایفا می‌کنند، نگاه می‌کند.