پنجم خرداد ماه سال 1288 ه. ش نخستین چاه نفت خاورمیانه در مسجد سلیمان فوران کرد. از زمان‌های دور در برخی نقاط جنوب غرب ایران نفت از درون زمین به بیرون تراوش می‌کرده است. تراوش نفت و قیر برای مردم محلی کاملا عادی بود. سال‌ها قبل از کشف نفت در مسجدسلیمان، مردم شمال خوزستان از نفت این منطقه به صورت سنتی بهره‌برداری می‌کردند. سادات‌قیری، از خانواده‌های معروف و با‌اصالت شوشتری در این منطقه بودند که نفت خام و قیر را از چشمه‌های طبیعی استخراج می‌کردند، به مناطق مختلف ایران می‌بردند و می‌فروختند.

در مکتبخانه‌های خصوصی جز اشراف‌زادگان و احتمالا خانواده‌های نزدیک و فرزندان هم‌طبقه آنان کسی را اجازه ورود نبود. «بچه نوکرها هیچ‌وقت اجازه نداشتند با آقازاده‌ها درس بخوانند، زیرا حتما تصور می‌کردند که این قبیل بچه‌ها که تربیت درستی ندارند، اخلاق بچه‌ها را خراب می‌کنند. » این تفکر برای سال‌ها در فرهنگ ما وجود داشت و حاکمان و فرادستان جامعه معتقد بودند که طبقات محروم یا فرودست جامعه عادت و اخلاق فرزندان آنان را خراب می‌کنند: «امرا و اعیان و اشراف و توانگران اطفال خود را به مکتب نمی‌فرستادند، زیرا به واسطه نواقصی که مکتب داشت و عادت و اخلاق زشت کودکان دیگر، مکتب مناسب با حیثیت و شئون خداوندان نعمت نبود.

با آغاز سلطنت رضاشاه، بر مبنای سیاست حاکمیت که تمرکز و توجه خاص به ایرانی بودن و ساختن ایران نوین بود، برای به اصطلاح زدودن فقر و بیماری از چهره ایران، به‌عنوان دستاورد این سیاست‌ها انگیزه‌های جدیدی ایجاد شد که با آنچه به‌عنوان دستاورد مشروطه به رشد اجتماعی مردم و تشکیل موسسات خیریه انجامید، تفاوت داشت. اینک توسط دولت و به‌عنوان وظیفه‌ای حکومتی تشکیل موسسات خیریه و عام‌المنفعه وابسته به دولت یا تحت نظارت آن معنا یافت. در واقع اقدامات خیریه‌ای که در این زمان با ارائه خدمات رفاهی و بهداشتی انجام می‌شد، ضمن تاکید بر مولفه‌هایی مانند وطن و هموطن که پس از انقلاب مشروطه برای مردم مفهوم یافته بود در تعریف خاص‌تری از این مفاهیم به ضرورت توجه و مسوولیت دولت در برابر ملت تغییر ماهیت داد.

براساس نظر اکثر پژوهشگران اروپایی، پزشکان ایرانی در عهد قاجار اغلب ایده‌ای از بیماری نداشتند و از این‌رو نمی‌توانستند داروهای موثر و مناسب را تجویز کنند. یاقوت و مروارید در فارماکولوژی ایرانی، جایگاهی خاص داشت. این مواد به‌عنوان داروهایی خوب بر ضد آشوب و ضعف معده محسوب می‌شدند. بسیاری از اوقات، دلال‌های اصفهانی و تهرانی کیسه‌های کوچکی حاوی مشابه «لقمه لذیذ کلئوپاترایی» برای آشوب معده به بروگشه تقدیم می‌کردند و به او اطمینان می‌دادند که به‌صورت کامل مساله‌اش را حل خواهد کرد. الاسایکس نیز گزارش کرد که پزشکان ایرانی اغلب «گرد یاقوت و زمرد را به‌عنوان قابض‌کننده تجویز کرده و هنگامی که بیمار تصور می‌رود در نقطه مرگ است، به مروارید خرد شده متوسل می‌شوند.

مظفرالدین شاه در تاریخ 28 مه‌سال 1901میلادی (7خرداد 1280 شمسی) امتیازنامه دارسی را امضا کرد. دارسی نماینده خود آلفرد ماریوت (Alfred Marriott) را همراه با کتابچی‌خان، رئیس گمرک ایران، برای مذاکره با دولت ایران و اخذ امتیاز راهی ایران کرد. او همچنین زمین‌شناسی به نام بورلز(Burls) را برای بررسی نقشه‌هایی که یک جغرافیادان دیگر به نام مورگان از ذخایر نفت ایران تهیه کرده بود به ایران فرستاد. گزارش بورلز به دارسی مثبت بود. او در گزارش خود نوشت: «این منطقه در کل سرشار از نفت است. » مظفرالدین شاه پادشاه وقت ایران در آن زمان برای سفر خود به اروپا به شدت به پول نیاز داشت.

کلایو گرنجر، اقتصاددان انگلیسی 27 مه 2009 درگذشت. او در سال 2003 به همراه رابرت انگل به‌خاطر «روش‌های تجزیه و تحلیل دوره‌های زمانی اقتصادی با گرایش‌های عمومی»، جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد. گرنجر 4 سپتامبر سال 1934 در سوانژ، ایالت ولز به دنیا آمد. در یازده سالگی با کسب موفقیت در امتحانات به مدرسه کمبریج رفت اما در آن جا مهارت خاصی کسب نکرد. در پی جنگ جهانی دوم پدر او رهسپار جبهه‌های نبرد شد و خانواده‌اش در یک وضعیت بحرانی قرار گرفت. سال 1946 پدر وی از جنگ بازگشت و خانواده گرنجر به ناتینگهام نقل مکان کردند.

محمد قزوینی، دانشمند برجسته معاصر ششم خرداد 1328 در 72 سالگی درگذشت. علامه محمد قزوینی، استاد زبان و ادبیات پارسی، مترجم، مصحح متون کهن، روزنامه‌نگار، رجل سیاسی و وزیر مختار(سفیر) در آلمان بود. قزوینی علم کتاب‌شناسی را نیز در ایران بنیان نهاد و از همکاران و تدوین‌گران فرهنگ دهخدا بود.

مرضیه حسینی

اگر یکی از دلایل نابرابری زنان و مردان در عرصه عمومی و به‌خصوص فرصت‌های شغلی، فقدان برخی صلاحیت‌ها نزد زنان باشد، این مشکل را نه در نابرابری ذاتی و بیولوژیک زنان و مردان بلکه در جای دیگری باید جست و آن آموزش متفاوت دختران و پسران است. از آنجا که فرض نظام آموزشی در زمان قاجار و پهلوی اول این بوده که دختران و پسران را برای نقش‌های متفاوتی در آینده آماده کند، دختران در سطوح مختلف، در معرض آموزش‌هایی قرار می‌گرفتند که آنان را از زندگی شغلی دور کرده و باعث می‌شد آنها آینده و سرنوشت خود را به عنوان یک زن خانه‌دار ببینند.

دارسی اولین قراردادی است که امکان اجرایی شدن می‌یابد. پیش از آن کوشش‌های خارجی‌ها و به‌خصوص انگلیسی‌ها منجر به دو قرارداد به نام هوتز و رویترز شد که هر کدام از آنها در مقطعی که بسته شدند با مخالفت اقشار مختلف مردم و علی‌الخصوص اعتراضات و روشنگری‌های روحانیون امکان اجرایی شدن پیدا نکردند.

- به نقل از گفت‌وگویی با محمدعلی موحد، نویسنده کتاب «خواب آشفته نفت»