گرنجر، نظریه‌پرداز دورهای زمانی

کلایو گرنجر، اقتصاددان انگلیسی ۲۷ مه ۲۰۰۹ درگذشت. او در سال ۲۰۰۳ به همراه رابرت انگل به‌خاطر «روش‌های تجزیه و تحلیل دوره‌های زمانی اقتصادی با گرایش‌های عمومی»، جایزه نوبل اقتصاد را دریافت کرد. گرنجر ۴ سپتامبر سال ۱۹۳۴ در سوانژ، ایالت ولز به دنیا آمد. در یازده سالگی با کسب موفقیت در امتحانات به مدرسه کمبریج رفت اما در آن جا مهارت خاصی کسب نکرد. در پی جنگ جهانی دوم پدر او رهسپار جبهه‌های نبرد شد و خانواده‌اش در یک وضعیت بحرانی قرار گرفت. سال ۱۹۴۶ پدر وی از جنگ بازگشت و خانواده گرنجر به ناتینگهام نقل مکان کردند. گرنجر در زندگی‌نامه‌اش نوشته است: «در آن دوران، اشتغال به تحصیل در دانشگاه بسیار مشکل بود به‌طوری که تنها درصد کمی از جوانان انگلیسی می‌توانستند به دانشگاه راه یابند. علاوه بر این، انتخاب یک رشته تحصیلی مناسب و یافتن مکانی برای اقامت ساده نبود.» به هر حال شنیده بود که دانشگاه ناتینگهام به تازگی رشته‌های اقتصاد و ریاضی را به صورت پیوسته تاسیس کرده که از رشته‌های بسیار مورد علاقه وی بودند بنابراین، پس از ارائه درخواست بلافاصله پذیرفته شد و به‌عنوان اولین فرد خانواده به دانشگاه راه یافت. گرنجر در رشته آمار در مقطع دکترا به تحصیل پرداخت، رشته‌ای که به‌زعم خود وی آگاهی چندانی درباره آن نداشت. در سال ۱۹۵۹ مدرک دکترای خود را با تالیف پایان‌نامه‌ای در موضوع آزمون متغیرها دریافت کرد.

گرنجر، درخواست‌های بسیاری برای تدریس به دانشگاه‌های معتبر فرستاد در نتیجه از سوی کمیسیون کاولز در دانشگاه ییل و اسکار مورگنشترن در دانشگاه پرینستون برای همکاری در یک پروژه تحقیقاتی اقتصادسنجی انتخاب شد. گرنجر یکی از اثرگذارترین دانشمندان فعال در عرصه «اقتصادسنجی سری زمانی» در قرن بیستم بوده است. مقالات وی کلیه پیشرفت‌های بزرگ پنج دهه گذشته را دربرمی‌گیرد. در واقع، امروزه تحقیقات تجربی در «اقتصادسنجی سری زمانی» بدون استفاده از برخی روش‌ها و اثرپذیری از افکار وی غیرممکن است. گرنجر در تحقیقات خود که طی دهه‌های ۷۰ و ۸۰ انجام شده به گسترش مفاهیم و روش‌های تحلیلی برای ایجاد روابطی معنادار میان متغیرهای ایستا مثل نرخ ارز و نرخ تورم پرداخت. اتخاذ دیدگاه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت موجب شد درک وی از تغییرات شاخص‌های اقتصادی در بلندمدت افزایش یابد مثلا در مواردی تولید ناخالص داخلی سالانه یک کشور در بلندمدت رشد نشان می دهد، اما این کشور در کوتاه‌مدت از افزایش قیمت کالا یا رکود اقتصادی رنج می برد. گرنجر نشان داد که رابطه برآورد شده میان متغیرهایی که در طول زمان دستخوش تغییر می شوند می‌تواند بی‌معنی و گمراه‌کننده باشد، زیرا به غلط استنباط می شود که بین متغیرها رابطه‌ای وجود دارد، اما حتی اگر رابطه‌ای نیز وجود داشته باشد، ممکن است، موقتی و زودگذر باشد. وی دریافت که ترکیب خاصی از دو یا چند سری زمانی ایستا می تواند پویا باشد. همین موضوع اساس روش‌شناسی تحلیلی وی است. گرنجر، کتاب‌های بسیاری با موضوعات تحلیل سلسله زمانی و ارزیابی آنها، نظریه آماری و آمارهای کاربردی تالیف کرد و به‌عنوان استاد برخی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های اروپا و آمریکا شاگردان بسیاری تربیت کرد.

منبع: محمود قنادان، «برندگان نوبل»، انتشارات دانشگاه تهران