چرا سعودی‌ها بر قیمت‌های پایین طلای سیاه اصرار دارند؟
بازی نفتی عربستان
نفت و پتروشیمی - عارفه مشایخی: یکصد و شصت وهشتمین اجلاس وزرای ١٢ کشور عضو اوپک روز جمعه پس از نزدیک به هفت ساعت مذاکرات فشرده بدون رسیدن به نتیجه قابل توجهی درخصوص تولید کشورهای عضو و میزان سقف اوپک به پایان رسید. آن‌گونه که از ظواهر امر پیداست عربستان با وجود مخالفت‌ها و فشارهای تحمیل شده قصد دارد سیاست خود در عرضه نفت یعنی تولید بالا و قیمت پایین را ادامه دهد. عربستان سعودی با یک گروه قدرتمند از کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله کویت، قطر و امارات متحده عربی هم‌پیمان شده است. در مقابل، کشورهایی همچون الجزایر، آنگولا، نیجریه و ونزوئلا به مخالفت با این روند پرداختند و خواستار کاهش سطح تولید کشورهای مذکور و افزایش قیمت هر بشکه نفت خام شدند.
نفت و پتروشیمی - عارفه مشایخی: یکصد و شصت وهشتمین اجلاس وزرای ١٢ کشور عضو اوپک روز جمعه پس از نزدیک به هفت ساعت مذاکرات فشرده بدون رسیدن به نتیجه قابل توجهی درخصوص تولید کشورهای عضو و میزان سقف اوپک به پایان رسید. آن‌گونه که از ظواهر امر پیداست عربستان با وجود مخالفت‌ها و فشارهای تحمیل شده قصد دارد سیاست خود در عرضه نفت یعنی تولید بالا و قیمت پایین را ادامه دهد. عربستان سعودی با یک گروه قدرتمند از کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله کویت، قطر و امارات متحده عربی هم‌پیمان شده است. در مقابل، کشورهایی همچون الجزایر، آنگولا، نیجریه و ونزوئلا به مخالفت با این روند پرداختند و خواستار کاهش سطح تولید کشورهای مذکور و افزایش قیمت هر بشکه نفت خام شدند. علت این امر هم سقوط قیمت جهانی نفت به نزدیکی ۴۰ دلار و نگرانی کشورهای عضو برای به تعادل رساندن بودجه‌های خود است.
برخی بررسی‌ها از سیاست عربستان نشان می‌دهند که با گذشت زمان،درآمدهای نفتی عربستان با موجی آرام و کاهشی حرکت کرده‌اند و بین شاخص‌های اقتصادی این کشور و بازار نفت حرکتی هماهنگ در جریان است؛ به گونه‌ای که پیش‌بینی می‌شود سعودی‌ها صدمات جبران‌ناپذیری را در سال‌های پیش رو متحمل شوند. استفاده از ذخایر ارزی برای کنترل رشد اقتصادی در کشورهای نفتی به ویژه در یک سال گذشته مرسوم شده است و این در حالی است که در کشورهای توسعه یافته نفتی همچون نروژ و کانادا هزینه‌های سرمایه‌ای از محل نفت تامین می‌شوند نه بودجه سالانه کشورها.
به عبارتی عربستان و تقریبا همه کشورهای منطقه جز ایران با تکیه بر ارزهای ذخیره شده که صرف سرمایه‌گذاری نشده در حال تامین کسری بودجه‌های خود هستند. عربستان به‌رغم آنکه در صدر کشورهای صادر‌کننده نفت قرار دارد یکی کشورهای منطقه است که هزینه‌های هنگفت نظامی و سیاسی خود را با استفاده از منابع ارزی تامین کرده است. صندوق بین‌المللی پول نیز اخیرا هشدار داده که این صندوق در ۵ سال آینده خالی می‌شود. این در حالی است که بسیاری از پروژه‌هایی هم که در سال‌های گذشته کلید خورده به دلیل کاهش امکان سرمایه‌گذاری‌های جدید متوقف شده‌اند.
عربستان با وجود این آسیب‌ها موضع خود را تغییر نداده و سعی دارد این استراتژی قیمتی را پیش ببرد. یکی از انگیزه‌های پنهان این استراتژی مقابله با ایران است به گونه‌ای که کشور ما پس از لغو تحریم‌های ظالمانه مجبور است برای بازیابی بازارهای خود تلاش کند؛ تلاشی که امکان دارد موفقیت آمیز نباشد به ویژه آنکه سیاست افزایش تولید نفت ایران در پسا‌تحریم در کنار عدم کاهش تولید دیگر کشورها می‌تواند منجر به کاهش بیشتر قیمت شود. هرچند در این رابطه اختلاف نظر بین کارشناسان و وزرای نفتی کشورهای جهان دیده می‌شود به‌طوری‌که الکساندر نوواک، وزیر انرژی روسیه بازگشت ایران به بازار نفت را منتهی به تغییری فوق‌العاده در بازار نفت نمی‌داند.
در این بین سیاست‌های عربستان به نظر می‌رسد بر کشورمان کمترین اثر را داشته است. ایران به واسطه تحریم‌های اقتصادی در سال‌های اخیر به میزان قابل توجهی درآمدهای خود را از دست داده و برای حل مشکلات اقتصادی به سراغ سایر ابزارهای خود رفته است. در نتیجه میزان وابستگی نفتی در این سال‌ها تعدیل شده است. در نتیجه افول قیمت نفت هرچند بر درآمدهای نفتی اثر گذاشته اما به تسهیل تلاش دولت برای کاهش بیشتر وابستگی به نفت منتهی شده است. از طرفی سیاست‌های تولید بیشتر نفت که در رأس برنامه‌های دولت یازدهم و وزیر نفت قرار دارد این امید را ایجاد کرده است که لااقل با فروش نفت بیشتر به درآمدهای سال‌های تحریم بازگردیم.
وزیر نفت معتقد است حتی اگر بهای نفت به ۲۰ دلار در بشکه برسد تولید نفت را از دستور کار خارج نخواهد کرد. به عقیده وی تولید نفت تا یک میلیون بشکه بیشتر حق ایران است. در این میان کارشناسان معتقدند سال آینده ظرفیت‌های جدیدی در بخش تقاضا ایجاد خواهد شد که توان جذب بشکه‌های نفتی ایران را دارا است به همین دلیل جای نگرانی وجود ندارد. به عقیده آنها سایر کشورها در حال حاضر از همه ظرفیت‌های خود استفاده کرده‌اند و ایران و عراق تنها رقبای نفتی منطقه خواهند بود که می‌توانند تقاضای جدید بازار را در اختیار بگیرند بنابراین انتظار نمی‌رود قیمت‌ها به دلیل مازاد عرضه جدید افزایش یابد.
در این بین کاهش بیشتر قیمت نفت اثرات متفاوتی را بر تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی در سایر نقاط جهان بر جای گذاشته است که این مساله بازارهای مختلف را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و انتظار می‌رود جبهه جهانی علیه سیاست عربستان شکل بگیرد. آمریکا، یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان نفت و فرآورده‌های نفتی و همچنین یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت است. با توجه به اثر بالای بهای بنزین و سایر سوخت‌ها، به‌طور منطقی این کشورها باید به متعادل کردن قیمت و سبد انرژی مصرفی خود بپردازند. رویترز در این رابطه به این نکته اشاره می‌کند که نفت خام از بعد قیمتی محدود شده و به زیر ۵۰ دلار برای هر بشکه رسیده و ریشه‌ای طولانی و مزمن را در بحران‌های مالی به وجود آورده است. گزارش بلومبرگ هم حاکی از آن است که کاهش قیمت نفت حتی به نفع مصرف‌کنندگان هم نبوده است.
درطرف دیگر پرواضح است نفت ارزان باعث کاهش آمار اشتغال برخی از آمریکایی‌ها شده است. این پدیده به خصوص در تگزاس و داکوتای شمالی به گونه پررنگ‌تر دیده می‌شود. طبق آمارهای دولت آمریکا ۱۲۳ هزار شغل در بخش استخراج و اکتشاف نفت خام تا سال ۲۰۱۴ از بین رفته و دیگر کارگران بخش انرژی آمریکا هم طعم تلخ حقوق‌های کم را می‌چشند. البته در این میان رانندگان را می‌توان در شمار برندگان سقوط قیمت نفت در آمریکا دانست به دلیل اینکه قیمت متوسط یک گالن بنزین از ۷۵/ ۲ دلار به ۰۵/ ۲ دلار رسیده است. قشر دیگری که از سقوط قیمت نفت ضربه می‌خورند سهامداران شرکت‌های نفتی و گازی آمریکا هستند. قیمت سهام شرکت‌های نفتی بزرگی همچون اگزون موبیل (XOM)، شورون (CVX) و کونوکو فیلیپس (COP) افت قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. نفت S&P، اکتشافات گازی و تولیدات ETF آمریکا ۶۰ در‌صد از ارزش خود را تا سال ۲۰۱۴ از دست داده‌اند.
با این حال تولیدات نفت آمریکا در برابر نفت ارزان تاحدی منعطف بوده است و این مساله را مدیون رونق نفت شیل در سال‌های اخیر است. دلیل انعطاف تولید این نفت در قیمت‌های پایین‌تر از ۴۰ دلار این است که سرمایه‌گذاری اولیه برای این نوع نفت ایجاد شده و تکنولوژی شیل اویل هم در حال سیر تکاملی خود است و در این بین ماهیت شرکت‌های تولید‌کننده به گونه‌ای است که حتی به ازای یک دلار سود از فروش محصول هنوز هم این شرکت‌ها به کار خود ادامه می‌دهند. شرکت‌های انرژی آمریکا هم اکنون در باتلاقی عمیق گرفتار شده‌اند. آنها در سال ۲۰۱۳ با احتساب هر بشکه ۱۰۰ دلار زیر بار وام‌های سنگینی رفته‌اند که به دلیل سقوط قیمت نفت در سال، بازگشت این وام‌ها برای آنها مشکلات عمده‌ای را به همراه آورده و آنها را دچار رکودی ۶ ساله کرده است.
در روسیه هم شرایط خوبی حکمفرما نیست به گونه‌ای که بانک مرکزی این کشور اخیرا در گزارشی به بررسی وضعیت اقتصادی آن پرداخته و در بخشی این موضوع را مورد بررسی قرار داده و اعلام کرده است سیاست فعلی عربستان مبنی بر بالا بردن سطح تولید و تداوم کاهش قیمت از یک طرف و تلاش سعودی‌ها برای جذب بازارهای این کشور دو عاملی است که قادر است قیمت نفت اورال را نسبت به نفت برنت در این منطقه با افت روبه‌رو کند که این موضوع روی درآمدهای روسیه، تراز پرداخت‌ها و بودجه اثرات کاهشی خواهد گذاشت.
ارسال نظر