مریم امیرشاهکرمی- حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه، عبدا... گل، وزیر امور خارجه را به عنوان کاندیدای این حزب برای تصدی مقام ریاست‌جمهوری آتی این کشور معرفی کرده است.

اعلام این خبر به یک هفته بحث داغ در ترکیه در مورد احتمال کاندیدا شدن رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر، پایان داد. اردوغان پیش از به دست گرفتن امور این کشور، عضو یک حزب اسلام‌گرا بود و حامیان سرسخت نظام لائیک ترکیه بیم داشتند که نامزد شدن وی مرز میان سیاست و دین را کمرنگ خواهد کرد.

به نوعی می‌توان گفت انتخاب عبدا... گل به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری، حاکی از سازش از طرف حزب حاکم بوده است.

عالی‌رتبه‌ترین فرد نظامی ترکیه به طور سرپوشیده به نخست‌وزیر در مورد نامزد شدن هشدار داده و یادآوری کرده بود که رییس‌جمهور بعدی این کشور باید «عمیقا و نه فقط در کلام» به قانون اساسی ترکیه مبتنی بر نظام لائیک وفادار باشد.ارتش ترکیه خود را مدافع نظام حکومتی و افکار کمال آتاتورک می‌داند.

یکی از روزنامه‌های ترکیه در ارتباط با نامزدی وزیر خارجه این کشور از سوی حزب حاکم عدالت و توسعه، نوشت: «انتخاب وی حرکت سیاسی هوشمندانه‌ای بود. به نظر می‌رسد که نخست‌وزیر به این نتیجه رسیده است که اگر در رقابت‌ها شرکت کند باعث مشکلات جدی می‌شود، پس بهترین انتخاب بعد از خودش را پیشنهاد کرده است. با این کار او می‌تواند در نقش رییس کشور باقی بماند و مقام ریاست‌‌جمهوری هم به یکی از افراد خودی برسد.»گل سیاستمداری است با لحن ملایم و آرام که نحوه برخوردش کمتر از اردوغان جنجالی است.وی در مقام وزیر امور خارجه، شاهد مذاکرات درباره عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا بوده و تحلیلگران بر این باورند که ارتش این کشور به آقای گل اعتماد بیشتری دارد.کاندیدا شدن آقای گل قاعدتا باید به کاهش تنش‌هایی که در هفته‌های اخیر بالا گرفت، کمک کند. وقتی اعلام شد وزیر خارجه به عنوان نامزد ریاست‌جمهوری انتخاب شده، اعضای حزب عدالت و توسعه حاضر در پارلمان ترکیه با هیجانی پرسر و صدا ابراز خوشحالی کردند.اما گل و اردوغان پیشینه سیاسی کاملا مشابهی دارند.عبدا... گل، وزیر خارجه، و رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر، فعالیت سیاسی خود را در حزب اسلامی «رفاه» آغاز کردند، حزبی که از آن زمان تاکنون از ادامه فعالیت منع شده است.همچنین همسران هر دو مقام محجبه هستند، موضوعی که جامعه ترکیه را به طور نمادین به دو دسته تقسیم کرده است.حزب عدالت و توسعه پس از انحلال حزب اسلامگرای رفاه توسط اعضای میانه‌رو این حزب تشکیل شد. عدالت و توسعه توانست در انتخابات پارلمانی سال ۲۰۰۲ به اکثریت آرا دست یابد و دولت را تشکیل دهد.اگر همان‌طور که انتظار می‌رود، آقای گل از سوی پارلمان به عنوان رییس‌جمهور آینده ترکیه انتخاب شود، همسر وی اولین زن رییس‌جمهور این کشور خواهد بود که روسری به سر می‌کند.بسیاری از اعضای زن حزب عدالت و توسعه نیز روسری به سر می‌کنند و در پی آن هستند که محدودیت‌ها در مورد پوشیدن روسری در ادارات دولتی و مدارس لغو شود.«پرفسور چنگیز اختر»، انتخاب گل را از منظر حکومت سکولار چنین ارزیابی می‌کند: شاید در ابتدا واکنش‌ها مثبت باشد، اما دوامی نمی‌آورد. لائیک‌ها آقای گل را در مقایسه با آقای اردوغان فردی مسالمت‌جو می‌دانند اما او را در مقام ریاست جمهوری لزوما کم‌خطرتر نمی‌بینند.

رییس‌جمهوری ترکیه با رای دست کم دوسوم ۵۵۰ نماینده مجلس ملی برای دوره‌ای هفت‌ساله انتخاب می‌شود و در صورتی که هیچ‌یک از نامزد‌های احراز این سمت نتوانند در دور اول به این حد نصاب دست یابند، دور دوم رای‌گیری با شرکت دو نامزد که واجد بیشترین آرا هستند، برگزار می‌شود.

قانون اساسی ترکیه برای رییس‌جمهوری نقشی عمدتا تشریفاتی پیش‌بینی کرده، اما برای او اختیاراتی نیز در نظر گرفته است که می‌تواند در موارد بحرانی برای دفاع از ارزش‌های نظام حکومتی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

از جمله رییس‌جمهوری می‌تواند قوانین مصوب پارلمان را برای بررسی مجدد به پارلمان بازگرداند و برای اصلاح یا لغو برخی از قوانین فرمان برگزاری همه‌پرسی صادر کند.

رییس‌جمهوری از سوی مجلس بزرگ ملی، فرماندهی عالیه نیروهای مسلح ترکیه را در دست دارد و انتصاب رییس ستاد مشترک از جمله اختیارات او است.

احزاب مخالف دولت معتقدند که نبرد اصلی پس از انتخاب رییس‌جمهور آتی ترکیه، انتخابات سراسری پارلمان خواهد بود.

برخی از آنها معتقدند که اگر احزاب مخالف پیش از انتخابات پارلمانی (در پایان سال جاری میلادی) بتوانند حزب عدالت و توسعه را تضعیف کنند، دولت بعدی ترکیه نه فقط از یک حزب بلکه یک ائتلاف خواهد بود. به این ترتیب «پرزیدنت گل» به مقامی نمادین محدود خواهد شد.