اینترنت در چین؛ واقعیتی متفاوت

مترجم: رفیعه هراتی

یکی از جالب‌ترین آمار آخر سال منتشر شده توسط دولت چین تازه‌ترین اطلاعات در مورد تعداد کاربران اینترنت در این کشور بود. تعداد کاربران اینترنت در این کشور به ۲۱۰میلیون نفر رسیده است. این رقم تکان‌دهنده بیش از ۵۰درصد بیشتر از سال قبل و بیش از سه برابر تعداد کاربران در هندوستان است. هندوستان غول نوظهور آسیا است که اغلب چین با این کشور مقایسه می‌شود. بنا به اعلام بانک سرمایه‌گذاری مورگان استنلی، چین طی چند ماه آینده بیش از آمریکا، پیشتاز کنونی کاربر اینترنت خواهد داشت و به دلیل آنکه تناسب جمعیتی که از اینترنت استفاده می‌کنند، پایین است؛ یعنی فقط ۱۶درصد، رشد سریع تا مدتی ادامه خواهد داشت.

تعجبی ندارد که این کشور بزرگ، ثروتمند از نظر تکنولوژی کارآمد پذیرای اینترنت شده است. اما این کار را بسیار متفاوت با دیگر کشورها انجام داده است. بخش بزرگی از آن در نتیجه شیوه سرکوب‌گرانه دولت در مورد اطلاعات و سرگرمی است. اخبار سانسور می‌شود، تلویزیون توسط دولت کنترل می‌شود و کتاب‌فروشی‌ها و سینماها که طی دوران انقلاب فرهنگی بسته شدند، هنوز ناکافی هستند.

اینترنت نیز به شدت کنترل می‌شود. دسترسی به بسیاری از وب‌سایت‌های خارجی (مثل ویکی‌پدیا) ممنوع است و سایت چینی گوگل نتایج جست‌و‌جو در مورد مسائل حساس سیاسی را فیلتر می‌کند. قوانین جدید کنترل ویدئویی آنلاین این هفته به اجرا درآمد.

خرده‌فروشی الکترونیکی به دلیل نظام کنترل پرداخت توسط دولت در آغاز راه قرار دارد و بنابراین اغلب خریدها به صورت شخصی انجام می‌شود. تلاش یی‌بی‌ سایت حراج آنلاین، برای ورود به بازار چین با شکست مواجه شد.

علی بابا، سایتی که اغلب ایی‌بی‌چین نامیده می‌شود، در حقیقت بیشتر از آنکه سایت حراج آنلاین باشد، یک راهنمای تلفن الکترونیک است که کمک می‌کند خریداران، فروشندگان را پیدا کنند.

شیوه چینی

شگفت این که همه این محدودیت‌ها اینترنت را در چین محبوب کرده است.

در غرب، فعالیت‌های آنلاین کسب‌وکارهای موجود را به کلی تغییر داده است و کسب‌وکارهای جدیدی به وجود آورده است، در عوض در چین، اینترنت شکاف‌ها را پر می‌کند و چیزی را به خصوص برای جوانان فراهم می‌کند که در دیگر مکان‌ها موجود نیست.

ریچارد جیمی، تحلیل‌گر مورگان استنلی می‌گوید: بیش از ۷۰درصد از کاربران اینترنت در چین افراد زیر ۳۰سال هستند، درست برعکس آمریکا و تقاضای فراوان فروخورده‌ای برای سرگرمی، تفریح و تعامل اجتماعی وجود دارد. امتیازات ارزشمندی در انتظار شرکت‌های سرمایه‌گذاری اینترنتی است که قادرند این تقاضا را برآورده کنند و موقعیت خود را در بازار تثبیت نمایند.

سود ناخالص فعالیت برای شرکت‌های پیشتاز اینترنت در چین ۲۸درصد است؛ در حالی که این رقم در آمریکا ۱۵درصد است و سهم قیمت شرکت‌های اینترنتی افزایش یافته است. سرمایه مشترک بازار آنها از سال ۲۰۰۳ تقریبا هر سال دو برابر شده و به بیش از ۵۰میلیارد دلار کنونی رسیده است.

در چین اینترنت برای چه استفاده می‌شود؟ واضح‌ترین کاربرد آن پخش بی‌قید و بند فیلم‌های تکثیر شده، نمایش‌های تلویزیونی و موسیقی است. گرچه بخش سانسور چین در ممنوع کردن دستیابی به مطالبی که ممکن است مشکلات سیاسی به وجود آورند، بسیار خوب عمل می‌کند، اما قادر نیست جریان تکثیر از رسانه‌های خارجی را متوقف کند. در سی‌ام دسامبر یک دادگاه استیناف در پکن به نفع موتور جست‌وجوی چینی بائیدو رای داد. این موتور جست‌وجو توسط شرکت‌های بزرگ ضبط جهان به نقض قانون کپی‌رایت با ایجاد ارتباط با فایل‌های تکثیر شده موسیقی متهم شده بود. با این همه، تکثیر غیرمجاز دولت را نگران کرده است به خصوص چون دسترسی به مطالب خارجی جلوی پیشرفت صنعت رسانه داخلی را می‌گیرد.

زمانی که نوبت به کسب درآمد آنلاین می‌رسد، بزرگ‌ترین بازار انتقال اطلاعات از اینترنت به تلفن‌های همراه را در بر می‌گیرد. چین با بیش از نیم‌میلیارد کاربر تلفن همراه بیش از مجموع آمریکا، ژاپن، آلمان و انگلستان مشترک دارد و بیش از نیمی از آنها از تلفن‌های خود برای خرید آهنگ زنگ تلفن، جوک و تصاویر از پورتال‌های تلفن همراه اینترنتی مثل کونگی ژونگ و نام آنلاین استفاده می‌کنند.

هر دان لود چند سنت هزینه دارد که بیشتر آن نصیب پورتال‌ها می‌شود؛ اما اپراتور‌های تلفن همراه از طریق مشترکانی که جوک یا تصاویر به یکدیگر ارسال می‌کنند، کسب درآمد می‌کنند. همه اینها بی‌اهمیت به نظر می‌رسد، اما چند سنت اینجا و آنجا توسط صدها میلیون کاربر افزایش می‌یابد. برای مثال آهنگ زنگ تلفن همراه گرفته شده از موسیقی روز «موش‌ها برنج دوست دارند» در سال ۲۰۰۵ بیش از ۱۰میلیون دلار فروش داشت.

یک حوزه بزرگ دیگر، بازی‌های آنلاین با چند بازیکن است که آنقدر محبوب شده‌اند که دولت در مورد تاثیر آنها بر بهره‌وری بزرگسالان و آموزش کودکان نگران شده است. محدودیت‌های واردات و نگرانی از تکثیر غیرمجاز باعث می‌شود تولیدکنندگان بزرگ خارجی مثل سونی، نینتندوو مایکروسافت پیشرفت چندانی در چین نداشته باشند.

در عوض الگوی متفاوتی بر مبنای بازی‌های کامپیوتر شخصی که به صورت آنلاین بازی می‌شوند، به وجود آمده است. به طور کلی خود بازی ارزان‌قیمت است؛ بنابراین مشکل تکثیر غیرمجاز وجود ندارد؛ اما بازیکنان برای بازی کردن حق اشتراک می‌پردازند و چیزهای اضافه شده به بازی مثل ضمایمی برای شخصیت‌های خود را می‌خرند.

عرضه‌کنندگان بزرگ مثل نت ایزوشاندا برای بازی‌هایی مثل «سفر تخیلی به غرب» که یک بازی کارتونی مخصوص کودکان است و «دنیای افسانه‌ها» برای نوجوانان و بزرگسالان میلیون‌ها مشتری دارند.

پویاترین و مشکل‌ترین حوزه برای درک خارجیان، حوزه جوامع آنلاین است که بسیاری از آنها توسط شرکت تنسنت اداره می‌شوند.

سایت این شرکت سرویس پیام فوری و فضایی مثل سایت شبکه اجتماعی و چیزهای دیگر ارائه می‌دهد. در هر مورد خدمات اصلی رایگان هستند؛ اما کاربران برای خدمات اضافه (مثل پس‌زمینه جدید برای صفحات اصلی یا فضای بیشتر ذخیره‌سازی) پول پرداخت می‌کنند. آقای جیی می‌گوید: اغلب، اعضای این جوامع مردمی هستند که به دلیل سیاست تک‌فرزندی خواهر و برادر ندارند و به دنبال دوستی مجازی می‌گردند. برای آنها و برای بسیاری از کاربران در چین، اینترنت واقعا یک شبکه جهانی نیست؛ اینترنت به گستردگی چین است. اما جامعه اینترنت چین آشکارا جهانی به سوی خودش است.