عملکرد رمزارزها،برخلاف انتظارات در ابتدای سال بود؛
سال سخت کریپتو
بازار برخلاف این خوشبینی حرکت کرده است. بیتکوین طی دو ماه اخیر یکچهارم ارزش خود را از دست داده و این کاهش قیمت گسترده موجب نگرانی فعالان بازار و حتی تشدید فشار روی سایر بخشهای مالی شده است. با وجود فضای سرخوشانه جشن کریسمس برای فعالان کریپتو در نیویورک، بسیاری از تحلیلگران هشدار دادهاند که ریزش اخیر نشانهای از «زمستان بیتکوین» است؛ اصطلاحی که یادآور سقوط بزرگ پس از فروپاشی صرافی FTX در سال ۲۰۲۲ است.
در دو ماه گذشته بیش از یک تریلیون دلار از ارزش بازار حدود ۱۸ هزار توکن دیجیتال پاک شده است. روایتهایی که درباره علت این سقوط مطرح میشود، از نااطمینانی نسبت به مسیر نرخهای بهره آمریکا گرفته تا نگرانی درباره ارزشگذاری بیش از حد سهام تکنولوژی را دربرمیگیرد. اما شوک اصلی برای بسیاری از فعالان زمانی رقم خورد که قیمت بیتکوین از اوج ۱۲۶ هزار دلار در ۷ اکتبر به حدود ۸۴ هزار دلار در اواسط نوامبر رسید و سپس در پایان هفته گذشته به محدوده ۸۹ هزار دلار بازگشت. این روند در حالی رخ داده که ترامپ طی یک سال گذشته تقریبا بیسابقهترین حمایتها را از صنعت کریپتو نشان داده است؛ از انتصاب مدیران حامی کریپتو در نهادهای نظارتی گرفته تا عفو چند مدیر متهم و حتی دستور تشکیل ذخیره ملی بیتکوین. در این مدت، خانواده ترامپ نیز بیش از یک میلیارد دلار سود پیش از مالیات از فعالیتهای مرتبط با کریپتو کسب کرده است. با اینحال بیتکوین از ابتدای سال تاکنون حدود ۴درصد پایینتر است.
تفاوت این سقوط با دورههای قبلی در آن است که اینبار نهادهای مالی بزرگ در بازار حضور پررنگ دارند. سه سال پیش، تنشهای بازار کریپتو تاثیر چندانی بر سیستم مالی سنتی نداشت. اما اکنون با گسترش ETFهای بیتکوین مانند صندوق بلکراک(دارنده ۷۸۰ هزار بیتکوین) و افزایش وامدهی بانکهایی مثل جیپیمورگان بر مبنای داراییهای دیجیتال مشتریان، ریزشهای شدید کریپتو میتواند مستقیما به بازار سهام و سایر داراییها سرریز شود. دانشگاه هاروارد نیز بهتازگی حدود ۴۴۲میلیون دلار در ETF بیتکوین بلکراک سرمایهگذاری کرده که بزرگترین موقعیت افشاشده این دانشگاه در بازار آمریکا محسوب میشود. بنابراین اینبار شدت آسیب، میتواند گستردهتر باشد. تحلیلگران دویچهبانک اشاره کردند که برخلاف سقوطهای قبلی که بیشتر تحتتاثیر سرمایهگذاران خرد بود، اینبار نهادهای بزرگ نیز بخش مهمی از فشار فروش را شکل دادهاند.
جرقه اصلی سقوط ۱۰ اکتبر، اعلام تعرفه ۱۰۰ درصدی ترامپ علیه چین بود؛ اعلامی که ظرف چند دقیقه موج اضطراب را در بازارها ایجاد کرد. شاخص اساندپی۵۰۰ بدترین افت روزانه خود را از آوریل ثبت کرد و بازار کریپتو تقریبا بلافاصله سقوط آزاد را شاهد بود. حدود ۱۰ هزار توکن در این روز بهطور میانگین ۴۷ درصد ریزش کردند و بیش از ۱۹میلیارد دلار از پوزیشنهای اهرمی لیکویید شد. ارزش کل بازار نیز در چند ساعت حدود ۵۰۰میلیارد دلار کاهش یافت. بسیاری این روز را با عنوان «۱۰/۱۰» و بهعنوان بدترین سقوط یکروزه تاریخ کریپتو ثبتنامگذاری کردهاند.
بررسیها نشان میدهد ریشه این حادثه در رشد افراطی استفاده از «معاملات آتی دائمی» یا «پرپچوالها» بوده است؛ ابزارهایی که امکان اهرمگیری تا ۱۰۰ برابر را به معاملهگران میدهند. همزمان با سقوط قیمتها، بازارسازها نیز از بازار عقب کشیدند، نقدشوندگی سقوط کرد و قیمتها در صرافیهای مختلف اختلافهای عجیب پیدا کرد. تحلیلگران این رخداد را نشانهای از ضعف زیرساختی بازار کریپتو دانستهاند؛ بهگونهای که با خروج ناگهانی بازارسازها، هیچکس نمیتواند بهطور دقیق تشخیص دهد قیمت واقعی یک دارایی دیجیتال چقدر است.
پس از شوک اولیه، مجموعهای از عوامل کلان اقتصادی سقوط را تشدید کرد. تردیدها نسبت به کاهش نرخ بهره توسط فدرالرزرو، نگرانی از حباب در سهام شرکتهای هوش مصنوعی و عقبنشینی سرمایهگذاران از داراییهای پرریسک باعث شد فشار فروش ادامه پیدا کند. در اکتبر معاملهگران حرفهای با ابزارهای مشتقه عامل اصلی ریزش بودند، اما در نوامبر این سرمایهگذاران خرد بودند که با فروش توکنها و خروج گسترده از ETFهای کریپتو روند نزولی را ادامه دادند. تنها در نوامبر ۳.۵میلیارد دلار خروج سرمایه از ETFهای دارایی دیجیتال ثبت شد که یک رکورد محسوب میشود.
در این میان، هماهنگی عجیب بین بیتکوین و شاخصهای سهام آمریکا توجه تحلیلگران را جلب کرد. در چندین روز معاملاتی، حرکت بیتکوین تقریبا بلافاصله، روی شاخصهای اساندپی۵۰۰ و نزدک اثر گذاشته است. برخی کارشناسان این وضعیت را نگرانکننده میدانند و هشدار میدهند که نباید اجازه داد یک دارایی ۱.۸ تریلیون دلاری بهطور غیرمنطقی بر بازاری ۳۲ تریلیون دلاری سایه بیندازد.
با وجود تمام این نگرانیها، بسیاری از سرمایهگذاران کریپتو همچنان به آینده خوشبیناند. لری فینک، مدیرعامل بلکراک، اعلام کرده که صندوقهای ثروت ملی در قیمتهای پایینتر اقدام به خرید بیتکوین کردهاند. همچنین مجلس نمایندگان آمریکا در تابستان قانونی برای تنظیم بازار استیبلکوینها و تعیین چارچوب تشخیص اوراق بهادار بودن داراییهای دیجیتال تصویب کرد که در صورت تایید سنا میتواند نیروی محرک تازهای برای بازار باشد.
درحال حاضر، برخی کارشناسان چشمانداز مثبتی به بیتکوین دارند. پیشبینی برخی از تحلیلگران برای ۲۰۲۶ بین ۱۲۰ تا ۱۷۰ هزار دلار است، هرچند برخی دیگر سناریوی اصلاح عمیقتر تا محدودههای ۸۴ تا ۵۸ هزار دلار را محتمل میدانند. آخرین تحلیل جیپی مورگان نیز کف قیمتی را نزدیک ۹۴ هزار دلار و هدف ۲۰۲۶ را حدود ۱۷۰ هزار دلار ارزیابی میکند.
با اینحال برخی تحلیلگران هشدار میدهند که آسیبپذیری ساختاری بازار هنوز بیپاسخ مانده است. سقوط ۱۰ اکتبر نشان داد وابستگی شدید بازار به تتر، بزرگترین استیبلکوین جهان، تا چه حد پرریسک است. گزارش اخیر S&P نشان میدهد ترکیب ذخایر تتر نسبت به قبل پرریسکتر شده و تنها ۷۷ درصد آن از اوراق کمریسک دولتی تشکیل شده است؛ درحالیکه کارشناسان میگویند این نسبت باید بالای ۹۸ درصد باشد. عدم شفافیت در مدیریت ذخایر، نبود چارچوب نظارتی سخت و فقدان تفکیک داراییها از دیگر مشکلات جدی تتر است. به باور کارشناسان، اگر تتر دچار بحران شود، تمام بازار کریپتو ممکن است همچون خانهای پوشالی، از هم فروبپاشد.
