توصیه به رئیسجمهور منتخب
اما در سال‌های اخیر، به دلیل کاهش ذخیره دانش و جایگزینی مدرک‌‌‌داران بی‌‌‌سواد به‌‌‌جای افراد متخصص و ماهر، روتین‌‌‌ها و فرآیندهای اداری کشور دچار اعوجاج و ناکارآمدی شده‌‌‌اند. قابلیت‌‌‌های سازمانی (Organizational Capabilities) بر اساس این فرآیندها شکل می‌‌‌گیرند و با فقدان این قابلیت‌‌‌ها، سازمان‌ها از انجام وظایف و ماموریت‌‌‌های خود بازمانده‌‌‌اند یا آن را ناقص انجام می‌دهند که نتیجه آن ناکارآمدی، فساد و در نهایت، ناامیدی مردم بوده است. از پیامدهای دهشتناک چنین وضعیتی، شکلگیری نوعی نظام حکمرانی است که در سپهر اجرا، فاقد ظرفیت پیش‌بینی و تشخیص فرصت‌های آتی و عدم‌اتصال به حافظه تاریخی سازمان است که به نوعی آلزایمر سازمانی منجر خواهد شد. اگر این بیماری زود مداوا نشود، مصدر بسیاری از مصیبت‌ها خواهد شد.
اکنون اما یک پنجره فرصت به‌واسطه انتخابات گشوده شده است. انتخابات‌ها معمولا به عنوان محرکی مهم برای توسعه قابلیت‌‌‌های سازمانی تلقی می‌‌‌شوند، زیرا حضور افراد با جهت‌‌‌گیری‌‌‌های تازه می‌تواند به ارتقای روتین‌‌‌های عملیاتی و مآلا، قابلیت‌‌‌های سازمانی در نظام اداری بینجامد. متاسفانه در کشور ما در دو دهه گذشته، از این ظرفیت به درستی استفاده نشده است که علت آن را در فرصتی دیگر واکاوی خواهم کرد. نکته اصلی مورد نظر نگارنده، شرایط نظام حکمرانی کشور در عرصه اجرایی است که در این مسیر قفل شده است که اصطلاحا به آن وابستگی به مسیر (Path Dependency) می‌‌‌گویند. این گزاره به این معناست که ساختار اداری در مسیر و تاریخ طی‌‌‌شده نظام حکمرانی قفل شده است. اگر خبر استفاده از همان افراد گذشته برای اداره وزارتخانه‌‌‌ها صحت داشته باشد، این مسیر را نخواهد گشود زیرا آنها خود در شکلگیری این وابستگی نقش داشته‌‌‌اند.
آیا می‌توان بر این قفلشدگی غلبه کرد؟ پاسخ مثبت است اما بسیار دشوار و پرهزینه است که البته نباید درنگ کرد. با انتخاب دکتر مسعود پزشکیان به عنوان رئیسجمهور، این پنجره فرصت غلبه بر وابستگی به مسیر در نظام حکمرانی حاصل شده است. ایشان می‌تواند فرصتی برای غلبه بر این قفلشدگی تاریخی باشد و اندک غفلتی از سوی ایشان، همه ایده‌‌‌ها و قول‌‌‌های ارزشمندشان به مردم را در سیاه‌‌‌چاله وابستگی به مسیر خواهد انداخت. اولین گام برای غلبه بر این قفلشدگی تاریخی، انتخاب و گزینش افرادی به عنوان مدیران ارشد همکار در دستگاه عریض و طویل اجرایی است که فهم دقیقی از این مساله دارند و بخشی از علت این عارضه نبوده‌‌‌اند.
موفقیت جناب آقای دکتر پزشکیان به انتخاب ترکیبی جدید، خردمند و با مهارت‌ها و تخصص‌های جدید و آشنا به تحولات روز از افراد پاکدست و حتی‌‌‌المقدور بدون سابقه وزارت به عنوان اعضای هیات دولت، گره خورده است. افرادی که رئیس جمهور، نگران به اصطلاح یال و کوپال آنها نباشد، زیرا این یال و کوپال پس از 6 ماه عملکرد صحیح وزرا، برای آنان به دست خواهد آمد. چنین ترکیبی با جهت‌‌‌گیری نوآورانه و کارآفرینانه، به همراه اندکی ریسک‌‌‌پذیری و بهره‌‌‌گیری از فناوری‌‌‌های نوین، می‌تواند امیدی موثر برای غلبه بر وابستگی به مسیر در نظام حکمرانی در سپهر اجرایی باشد و کشور را به مسیر توسعه پایدار رهنمون سازد. هیات دولتی با این ویژگی‌‌‌ها نیز می‌تواند در گزینش‌‌‌های سلسله‌‌‌مراتبی خود در زیرمجموعه‌ها، هلدینگ‌ها، شرکت‌ها و... همین معیارها را به کار گیرد و تحولی بزرگ ایجاد کند که نتیجه آن کارآمدی و سلامت دستگاه اداری کشور خواهد بود. گمان می‌رود، مردم هم از چنین انتخابی استقبال خواهند کرد؛ چون می‌خواهند چهره‌های جدید، موثر، کارآمد و متخصص را در صدر امور اجرایی ببینند نه افرادی که بارها و بارها، امتحان خود را پس دادهاند. چنین باد.
