کارشناس‌ها در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از تبعات فیلترینگ پلتفرم دیسکورد گفتند
از نابودی صنعت‌بازی تا تشدید خطرات امنیتی
حالا اما یک کارشناس اینترنت بعد دیگری از این قضیه را مطرح می‌کند و معتقد است که فیلترینگ دیسکورد فقط به صنعت بازی ضربه نمی‌زند، بلکه برای توسعه‌دهندگان و طراحان اپلیکیشن نیز چالش ایجاد می‌کند و زندگی زیرزمینی مجازی جنبه جدیدی یافته و بدافزارها نیز افزایش پیدا می‌کند.
دور باطل فیلترینگ
هفته گذشته پلتفرم چت گروهی آنلاین دیسکورد با قابلیت ارسال محتوای متنی و تصویری و استریم بازی فیلتر شد. این پلتفرم از ابتدای ماه جاری به دستور دادستانی و با اعمال فیلترینگ از دسترس کاربران با IP ایران خارج شده است. دلیل فیلتر دیسکورد از سوی مسوولان آزاد بودن ارسال محتوای جنسی در پلتفرم اعلام شده است. این فیلترینگ اما در شرایطی اعمال شده که صنعت بازی همچنان با فیلترینگ گوگل‌پلی درگیر است و ضررهای هنگفتی متحمل شده است.
البته نخستین بار نیست که فیلترینگ گریبان پلتفرم‌های صنعت بازی را گرفته است؛ دیسکورد یک بار هم در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ فیلتر و در دی ماه همان سال رفع فیلتر شد. توییچ هم از دیگر پلتفرم‌های این صنعت است که در تیرماه سال ۱۴۰۱ فیلتر شد و همچنان رفع نشده است. از سمت دیگر، فعالان صنعت بازی تنها درگیر فیلترینگ توییچ و دیسکورد نیستند؛ بلکه با فرارسیدن مهرماه سال جاری فیلترینگ گوگل‌پلی هم دوساله می‌شود. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان حوزه گیم، فیلترینگ گوگل‌پلی به کاهش ۴۰ درصدی درآمد بازی‌سازها و از بین رفتن ۹۰ درصد بازار تبلیغات این صنعت منجر شده است. حتی با تداوم این فیلترینگ احتمال افزایش این ارقام و نابودی صنعت بازی بیشتر از قبل می‌شود.
آرین اقبال، کارشناس حوزه اینترنت، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» به همین موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «فیلترینگ دیسکورد تاثیر قابل توجهی بر صنعت بازی نمی‌گذارد، بلکه تداوم تصمیمات انقباضی دولت همچون فیلترینگ گوگل‌پلی باعث شده است این صنعت دیگر حرفی برای گفتن نداشته باشد و فیلترینگ دیسکورد صرفا این روند را تشدید می‌کند.»
در حالی که مسوولان وزارت ارتباطات واکنشی نسبت به فیلترینگ دیسکورد نشان نداده‌اند، اما ابوالفضل صادق، رئیس کمیسیون بازی‌های رایانه‌ای سازمان نصر تهران، با بیان اینکه تمام پلتفرم‌های مرتبط با صنعت بازی در ایران فیلتر شده‌اند، بروز احساس ناراحتی و نگرانی در بین کاربران، افزایش انزوا و عدم اطمینان از امنیت ارتباطات را از پیامدهای اعمال این فیلترینگ اعلام کرده است.
پس از تشدید واکنش‌ها درباره فیلترینگ دوباره دیسکورد، موضوع رفع فیلترینگ گوگل‌پلی برای بار سوم مطرح شد. عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات، در حاشیه جلسه هیات دولت هفته گذشته از درخواست رفع فیلتر گوگل‌پلی برای بار سوم به کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه خبر داد. این در حالی است که دو درخواست قبلی وزیر در این زمینه با مخالفت این کارگروه مواجه شد و گفته می‌شود دلیل آن به وجود دست‌کم ۴۰۰ هزار اپلیکیشن دارای محتوای مجرمانه در گوگل‌پلی برمی‌گردد و تا زمانی که وزارت ارتباطات امکان حذف یا پالایش این اپلیکیشن‌ها را فراهم نکند، گوگل‌پلی هم رفع فیلتر نخواهد شد.
علاوه بر درخواست‌های بی‌نتیجه وزیر برای رفع فیلترینگ، وزارت ارتباطات سرویس رادار گیم را برای رفع مشکلات گیمرهای ایرانی راه‌اندازی کرد، اما به گفته گیمرها این سامانه هیچ کارکردی برای آنها نداشته است و همچنان اختلال‌های داخلی بزرگ‌ترین مانع برای آنها به حساب می‌‌آید.
چشم‌انداز تاریک صنعت بازی
در شرایطی که با سیاست‌های محدودکننده دولت، عرصه فعالیت در صنعت بازی ایران هر روز بیشتر از قبل تنگ می‌شود، گیمرها، بازی‌سازها و کارشناس‌ها ارزیابی متفاوتی از این روند دارند. گیمرها تبعات فیلترینگ گوگل‌پلی را در متضرر شدن تولیدکنندگان محتوای فارسی و از بین رفتن کامیونیتی نوجوانان می‌بینند. شیرین منظری، یک گیمر در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان اهمیت و نقش دیسکورد در کامیونیتی صنعت بازی می‌گوید: «این پلتفرم بستری برای ارتباط تولیدکنندگان محتوا، استودیوهای بازی و بازیکنان در جامعه ایرانی و غیرایرانی است. دیسکورد بستری رایگان و مناسب برای ارتباط با گیمرها، تولیدکنندگان و توسعه‌دهندگان است و فیلترینگ آن ضرر بزرگی برای تولیدکنندگان محتوای فارسی به همراه خواهد داشت.» او در ادامه صحبت‌های خود دلیل فیلترینگ دیسکورد را نامعقول توصیف و بیان کرد: «این پلتفرم یک فضای مناسب نسبت به سایر شبکه‌ها برای سرگرمی و تعامل نوجوانان است و فیلترینگ آن به کامیونیتی نوجوانان ضربه می‌زند.»
علی نادعلی‌زاده، یک بازی‌ساز نیز اظهاراتی مشابه شیرین منظری دارد، اما در صحبت‌های او بعد مالی تبعات فیلترینگ دیسکورد پررنگ است. او در این خصوص به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «اهمیت دیسکورد از جهت تعامل آنلاین گیمرها با استریم‌هاست و فیلترینگ آن عملا گردش مالی احتمالی این صنعت را در ایران از بین می‌برد.» طبق گفته این بازی‌ساز، زمانی که یک بازی در کامیونیتی آنلاینی اجرا شود و دیگران قابلیت مشاهده و تعامل با سایر گیمرها را داشته باشند، این فرصت برای آن بازی ایجاد می‌شود تا زمان بیشتری در بازار حضور داشته باشند و بالطبع درآمد بیشتری هم ایجاد کند.
او در بخش دیگری از صحبت‌های خود کاربرد سوم دیسکورد را ارتباط بین توسعه‌دهندگان با گیمرها اعلام و در این خصوص بیان می‌کند: «این پلتفرم فقط مرتبط با صنعت بازی نیست، بلکه سایر حوزه‌های آی‌تی از جمله رمزارزها یا سایر تکنولوژی‌های ارتباطی نیز با آن مرتبط هستند.» این بازی‌ساز با اشاره به این موضوع معتقد است که با فیلترینگ دیسکورد، یک قدم از توسعه تکنولوژی دورتر می‌شویم، زیرا یک بازی‌ساز برای تعامل با تولیدکنندگان و توسعه‌دهندگان انواع تکنولوژی در سایر کشورها به یک پلتفرم جامع نیاز دارد؛ دیسکورد همان پلتفرم است.
کارشناسان اینترنت فارغ از تبعات فیلترینگ دیسکورد برای صنعت بازی، به تاثیرات سیاست‌های انقباضی دولت همچون گسترش زندگی مجازی زیرزمینی و افزایش بدافزارها هم اشاره می‌کنند. در این زمینه، به اعتقاد آرین اقبال، کارشناس حوزه اینترنت روند فیلترینگ آن‌قدر تشدید شده است که عملا تغییر خاصی در رفتار کاربران رخ نمی‌دهد، اما سیاستگذار با این اقدامات دست خود را برای مدیریت شبکه‌ها می‌بندد و باعث می‌شود زندگی زیرزمینی جامعه گیم یا توسعه‌دهندگان گسترش یابد.
همچنین افزایش خطرات امنیتی به واسطه افزایش استفاده از فیلترشکن و حملات بدافزارها از جمله تبعات منفی فیلترینگ دیسکورد از نگاه اوست. این کارشناس همچنین به «دنیای اقتصاد» توضیح می‌دهد: «گیمرها ترجیح می‌دهند برای حفظ پینگ خود از فیلترشکن استفاده نکنند، اما با فیلترینگ دیسکورد مجبور به استفاده از فیلترشکن می‌شوند.» او در ادامه صحبت‌های خود با بیان اینکه دیسکورد فقط به فعالان صنعت بازی مرتبط نیست، بلکه توسعه‌دهندگان و طراحی اپلیکیشن هم از آن استفاده می‌کردند، درباره تبعات فیلترینگ دیسکورد می‌گوید: «سیاست فیلترینگ دولت در قبال شبکه‌های اجتماعی محبوب همچنان ادامه دارد، اما مشکل ما در این زمینه نبود شفافیت است؛ زیرا امکان ارزیابی دلیل و حجم فیلترینگ وجود ندارد. موضوع دیگر، سازوکار اعتراض است؛ در حال حاضر فعالان صنعت بازی و توسعه‌دهندگان نمی‌توانند سازوکاری برای اعتراض به این فیلترینگ پیدا کنند.»
این در حالی است که از روز دوم ماه جاری کارزاری تحت عنوان «درخواست برای رفع فیلترینگ دیسکورد» شکل گرفته و تاکنون به امضای بیش از ۲هزار نفر رسیده است. در متن نامه این کارزار خطاب به قائم‌مقام دادستانی کل کشور آمده است: «فیلترینگ دیسکورد نه تنها مانع از دسترسی کاربران به این پلتفرم و مزایای آن می‌شود، بلکه باعث می‌شود کاربران به سمت استفاده از پلتفرم‌های جایگزین و غالبا غیرقانونی سوق پیدا کنند. این موضوع می‌تواند خطرات امنیتی و فرهنگی متعددی را به همراه داشته باشد.» در ادامه نامه جامعه گیمرهای ایرانی از دادستانی کشور صدور دستور رفع فیلترینگ دیسکورد درخواست شده و ذکر شده است: «ما معتقدیم که با اعمال نظارت و کنترل مناسب بر محتوای منتشر شده در این پلتفرم، می‌توان از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کرد و در عین حال، امکان استفاده کاربران ایرانی از مزایای این پلتفرم را فراهم کرد.» با این حساب، در شرایطی که صنعت بازی در ایران هر روز کوچک‌تر از قبل می‌شود و فعالان هم امید چندانی به رفع فیلترینگ گوگل‌پلی ندارند، باید دید که آیا وزیر ارتباطات در روزهای آینده می‌تواند کارگروه مصادیق مجرمانه را قانع کند یا همچنان فیلترینگ گوگل‌پلی پابرجاست و عرصه بر فعالان صنعت بازی تنگ‌تر خواهد شد.
