چرا کمبود گاز؟
در این میان، اکنون بحران انرژی در اروپا کاهش یافته است. مقامات می‌گویند که هم اکنون عرضه در آلمان پایدار است، آلمانی که بهویژه قبل از شروع جنگ در اوکراین به گاز روسیه وابسته بود. علاوه بر این، حدود سه ماه بعد یک مشکل آشنا در ایران دهان گشود: کمبود گاز به دلیل زیرساخت‌‌‌های نامطلوب. وزارت نفت تایید کرده است که این کشور با مشکلات فنی تولید گاز مواجه است و خانوارها در خانه گرمتر بپوشند. همین چند روز قبل، وزیر نفت به مردم هشدار داد که در مصرف خود صرفه‌جویی کنند. وی در گفت‌‌‌وگو با خبرگزاری رسمی شانا که این صنعت را پوشش می‌دهد، به شهروندان توصیه کرد: «در خانه لباس گرمتر بپوشند و مصرف را کاهش دهند: کسانی که بیش از حد گاز مصرف می‌کنند می‌توانند انتظار داشته باشند که عرضه آنها قطع شود.»
اوجی اضافه کرد: هیچ‌‌‌کس نمی‌تواند بگوید: «من بابت گازی که مصرف می‌‌‌کنم، هزینه می‌‌‌پردازم.» از اواسط آذرماه، ادارات دولتی و مدارس در استان‌های مختلف در سراسر کشور ۸۴ میلیون نفری به مدت چند هفته به منظور صرفه‌جویی در مصرف گاز تعطیل شده‌اند. با این حال، گرمتر پوشیدن در خانه برای بسیاری از ما غیرعادی است، زیرا که بسیاری از ایرانی‌‌‌ها عادت دارند خانه‌‌‌های خود را با گاز ارزان گرم کنند. ایران ممکن است ذخایر عظیم انرژی داشته باشد، اما تمایل دارد از آنها به طور ناکارآمد استفاده کند. دیوید جلیلوند، مدیر شرکت مشاوره سیاستگذاری Orient Matters مستقر در برلین، می‌گوید: «ایران از مصرف بیش از حد گاز طبیعی و سایر منابع انرژی در نتیجه بهره‌وری بسیار ضعیف انرژی رنج می‌برد.» او به دویچه وله گفت: «یارانه‌‌‌ها که برای کاهش مشکلات اقتصادی مردم و تحریک اقتصاد در نظر گرفته می‌شود، عامل مهمی در اینجاست.» تلاش‌ها برای کاهش یارانه‌‌‌ها به دلیل وضعیت نابسامان بسیاری از خانوارهای ایرانی با شکست مواجه شد.همچنین تقریبا در تمام بخش‌های صنعتی، بهویژه صنایع پتروشیمی، آهن، فولاد و سیمان، با مصرف بالای انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند. بر اساس گزارش موسسه فدرال علوم زمین و منابع طبیعی آلمان، ایران در فهرست کشورهای دارای بالاترین مصرف گاز در سراسر جهان در سال 2020 در رتبه چهارم و پس از آمریکا، روسیه و چین قرار گرفت. هر چند طی دو دهه گذشته، ایران توانسته است تولید گاز طبیعی خود را به میزان قابلتوجهی گسترش دهد. اما تولید از نظر مقدار ذخایر ایران توسعه‌نیافته است. عدم‌دسترسی به فناوری‌های کلیدی به دلیل تحریمهای آمریکا نیز در این امر نقش دارد. در آینده قابل پیش‌بینی، ایران ظرفیت قابلتوجهی برای افزایش صادرات گاز خود نخواهد داشت.
چندی قبل مقامات وزارت نفت اعلام کردند که ایران و روسیه قرارداد همکاری ۴۰ میلیارد دلاری (8/ 36 میلیارد یورو) با شرکت نفت ایران NIOC برای کمک به توسعه دو میدان گازی و شش میدان نفتی امضا کرده‌اند. اما سوال اینجاست که آیا روسیه به عنوان یک رقیب قدرتمند گازی ایران، اجازه بزرگ شدن بازارهای هدف ایران را می‌دهد در حالی که کشور روسیه در یک‌سال گذشته بسیاری از بازارهای اروپایی خود را از دست داده است. بعضی کارشناسان به این توافق بین ایران و روسیه نگاه بدبینانه دارند زیرا سرانجام، مسکو علاقه‌‌‌ای به ایجاد رقیب قدرتمند در بازارهای جهانی ندارد، بهویژه که بازارهای فروش روسیه به‌‌‌دلیل تحریمها، بسیار کوچک‌تر شده است. روسیه نفت و گاز را با تخفیف‌های قابلتوجهی به کشورهایی مانند چین، هند و ترکیه که همگی مشتریان سنتی ایران هستند، ارائه می‌دهد و از این حیث بازارهای هدف ایران را با چالش مواجه کرده است. به عنوان مثال، ترکیه تا همین اواخر از ایران گاز وارد می‌کرد، اما اکنون در حال مذاکره برای تخفیف ۲۵ درصدی گاز روسیه است. تزریق گاز به عنوان یکی از روش‌های اصلی بهبود برداشت نفت در میادین نفتی ایران در نظر گرفته شده است. بنابراین لازم است تا سال‌های آینده بخش قابلتوجهی از گاز طبیعی تولیدشده به مخازن نفت تزریق شود. تخصیص گاز به برنامه‌های مختلف هزینههای فرصت متفاوتی را ایجاد می‌کند. با مشخص کردن تابع سود خالص، هزینههای فرصت متفاوتی در مقایسه با تزریق گاز طی سال‌های 2031-2006 تعیین می‌شود. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که سناریوی «افزایش فشار» مخازن نفت بر سناریوی تزریق گاز برای حفظ فشار فعلی مخازن نفت (تداوم وضعیت فعلی و پیش‌بینی شده تزریق گاز) مقدم است. نرخ تنزیل نقش عمده‌ای در انتخاب اولویتهای تخصیص منابع گاز در ایران دارد.
در نرخ تنزیل پایین، تزریق گاز قبل از صادرات گاز است، در حالی که در نرخ تنزیل بالا، تزریق گاز ترجیح مطلق خود را نسبت به صادرات گاز از دست می‌دهد. نبود سیاست انرژی مشخص و رشد مداوم مصرف انرژی به طور خاص در بخش‌های مصرف‌کننده نهایی باعث تعادل منفی گاز می‌شود. در این شرایط تزریق گاز به میادین نفتی نمی‌تواند نیاز میدان نفتی را برای حفظ فشار مناسب کند و صادرات گاز هزینه فرصت بالایی را نشان می‌دهد. برخی کارشناسان معتقدند که اعمال سیاست‌‌‌های قیمتی بر مشترکان پرمصرف می‌تواند تا حد زیادی به مدیریت مصرف گاز طبیعی در کشور در بخش خانگی بینجامد. عدم‌فرهنگ‌سازی و بیان چگونگی مصرف بهینه به خانوارها، به افزایش مصرف انرژی در بخش خانگی دامن زده است. علاوه بر این با توجه به قیمت نازل گاز، تولیدکنندگان وسایل گاز سوز مثل انواع بخاری‌ها، بویلرها‌‌‌و موتورخانه‌ها و اغلب تجهیزاتی که مصرف گاز دارند، به دور از استاندارد‌های رایج دنیا تولید نموده و این موضوع یکی از مهم‌ترین دلایل مصرف نابهینه گاز بوده و خود می‌تواند در ناترازی گاز موثر باشد. مثلا در بسیاری از خانه‌ها سماورهای گازی و برقی، از صبح تا شب روشن است و کسی توجهی ندارد که گاز بدون هیچ دلیلی در حال سوختن و هدررفتن است. تشدید تحریمهای ظالمانه، موجب شده است که اقلام اساسی در تولید صنایع نفت و گاز نظیر کمپرسورها، پمپ‌‌‌ها، شیرهای کنترلی، رآکتورها و کاتالیست‌‌‌ها به ایران فروخته نشود. تامین اقلام مذکور با استفاده از راه‌های دور زدن تحریمها موجب افزایش هزینههای چند برابر شده است.
در این راستا بزرگ‌ترین همت مسوولان صنعت نفت و گاز ایران، می‌تواند استفاده حداکثری از ظرفیت شرکت‌های دانشبنیان باشد. طبیعی است که در دوران تحریم ایران نمی‌تواند از فناوری شرکت‌های خارجی برای جلوگیری از افت فشار در میادین نفتی بهره گیرد. یکی از اثرات تحریم بر صنعت نفت و گاز ایران، کاهش ظرفیت تولید نفت و گاز بوده است. کاهش ظرفیت تولید در کنار افزایش بی‌رویه مصرف داخلی در بخش گاز طبیعی یکی از مواردی است که در صورت تداوم تحریم و عدم‌توجه به شرکت‌های دانشبنیان، می‌تواند امنیت انرژی را در بخش تدارک انرژی تهدید کند. افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز یکی از اولویتهای اصلی کشورهای تولیدکننده انرژی است. در این بین فناوری برای جلوگیری از کاهش ظرفیت تولید نفت و گاز و جلوگیری از افت فشار نقش مهمی ایفا می‌کند. افت فشار زمانی رخ می‌دهد که گاز از طریق خط لوله جریان یابد. برای کنترل جریان در خط لوله و جبران تلفات انرژی، کمپرسورهای گاز در خطوط لوله یکپارچه می‌شوند. از استخراج گاز طبیعی تا انتقال خط لوله، کمپرسورها یک فناوری ضروری هستند که در زنجیره‌های تولید و توزیع برای افزایش فشار گاز طبیعی با کاهش حجم آن به کار می‌روند. از جمله مهم‌ترین اقلام راهبردی صنعت نفت، پکیج کمپرسور است.
تولید انواع کمپرسور از جمله کمپرسور سانتریفیوژ برای کشور از نظر استراتژیک بسیار مهم است. چون این دستگاه‌‌‌ها جزو دستگاه‌‌‌های High Tech بوده و همیشه جزو اقلام تحریمی بوده است که با بومیسازی و تولید داخل آنها یک گام رو به جلو برای خنثی‌‌‌سازی تحریمها برداشته می‌شود. برای حفظ تولید پایدار، یا باید چاه‌‌‌های جدید حفر شود یا از کمپرسورها استفاده شود. ایستگاه‌های فشرده‌سازی گاز طبیعی در بسیاری از مراحل فرآیند پالایش و توزیع حضور دارند و نقش مهمی در بسیاری از کاربردها ایفا می‌کنند. فشرده‌سازی گاز طبیعی نیازهای مختلفی را در نقاط مختلف فرآیند پالایش و توزیع برآورده می‌کند. در سر چاه، فشرده‌سازی به چاه کم فشار اجازه می‌دهد تا حجم بیشتری از گاز طبیعی تولید کند و حتی در برخی موارد، تولید چاه ممکن است کاملا به فشرده‌سازی گاز وابسته باشد. در کارخانه‌های فرآوری گاز طبیعی، گازهای محصول میانی و نهایی فشرده می‌شوند تا عملیات جمع‌آوری و فرآوری تسهیل شود. در حمل‌ونقل خط لوله گاز طبیعی تصفیه شده، ایستگاه‌های فشرده‌سازی انتقال گاز از محل تولید به مصرف‌کننده را تضمین می‌کنند. همان‌طور که گاز از طریق خط لوله انتقال می‌یابد، به طور طبیعی به دلیل فاصله و اصطکاک، فشار خود را از دست می‌دهد. فشرده‌سازی گاز طبیعی تضمین می‌کند که گاز می‌تواند به آرامی از طریق خط لوله حرکت کند و به سمت مشتری جریان یابد. بنا بر این لازم است صنعت نفت و گاز کشور بیشترین تعامل را با شرکت‌های دانشبنیان صنعت نفت و گاز کشور داشته باشد تا بومیسازی واقعی تجهیزات اساسی و تحریمی صنعت نفت و‌‌‌‌‌‌گاز به وقوع بپیوندد.
