این اولین موضع‌گیری رسمی چین سه هفته پس از بروز ناآرامی‌ها در ایران و در عین حال موضع‌گیری صریح‌تر چین به نسبت موضع‌گیری‌های سابق این کشور در قبال تحولات داخلی ایران بوده است. قرارداد ۲۵ساله ایران و چین و قرارگرفتن تهران و پکن در بلوک ضد نظم موجود بین‌المللی به رهبری آمریکا باعث شده تا چین نسبت به وضعیت متحدان خود حساسیت بیشتری به خرج دهد.در همین ارتباط «مائو‌نینگ» سخنگوی وزارت خارجه چین در نشست خبری روز یکشنبه ۹ اکتبر در پاسخ به سوالی درباره اعمال تحریم‌های ضد ایرانی و تهدید به اعمال تحریم‌های بیشتر از سوی آمریکا به بهانه ناآرامی‌های اخیر در ایران، گفت چین مخالف تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی آمریکا علیه ایران است. وی تاکید کرد: مخالف مداخله در امور داخلی کشورها تحت هر بهانه‌‌‌ای هستیم و با ایجاد انقلاب‌‌‌های رنگی در کشورها به نام دموکراسی و حقوق بشر مخالفیم.

جو بایدن رئیس‌‌‌جمهور آمریکا دوشنبه ۳ اکتبر در بیانیه‌‌‌ای در حمایت از ناآرامی‌ها در ایران، گفت که ایالات متحده تحریم‌های جدیدی علیه مقامات ایران که به ادعای او واشنگتن آنها را در «خشونت علیه معترضان» دخیل می‌‌‌داند، اعمال می‌کند. همزمان آلمان، فرانسه، هلند، اتریش، بلژیک، اسپانیا و ایتالیا نیز در بیانیه‌‌‌های جداگانه‌‌‌ای، با آنکه به اتباعشان توصیه کرده‌‌‌اند از سفر به ایران خودداری کنند، از شهروندان دوتابعیتی و گردشگران خود نیز خواسته‌‌‌اند از خاک ایران خارج شوند. این رویکرد اروپایی‌ها که به‌زعم برخی تحلیلگران نشان‌دهنده نیات آنها برای دامن زدن به اعتراضات در ایران و تبدیل آن به اغتشاشات گسترده‌تر است، از دید چین مخفی نمانده و مقامات پکن را به این ارزیابی رسانده که این اقدام غربی‌ها در ارتباط با فشارها بر متحدان چین با پدیده انقلاب‌های رنگی است که در مقاطع مختلف در دستورکار آمریکایی‌ها و متحدان آن قرار گرفته است. برای تبیین رویکرد چین و موضع‌گیری آن در ارتباط با ناآرامی‌ها در ایران می‌توان به دو متغیر مهم و اصلی اشاره کرد:

قرارداد ۲۵ ساله

بخش مهمی از کنش چین در قبال تحولات منطقه‌ای و جهانی ناشی از رویکرد اقتصاد سیاسی این بازیگر است که روندها و فرآیندهای سیاسی را از زاویه نقش اقتصادی چین در سطح بین‌المللی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. بر مبنای استراتژی کمربند-راه چین، خاورمیانه و به‌خصوص خلیج‌فارس نقش تعیین‌کننده‌ای در راهبرد کلان چین در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. از این زاویه چین در تلاش بوده تا با انعقاد توافق‌نامه‌های جامع استراتژیک با بازیگران اصلی مانند ایران، عربستان و امارات وارد داد‌وستدهای دوجانبه در حوزه‌های مختلف به‌ویژه در حوزه انرژی خلیج فارس شود. از آنجا که عنصر ثبات و امنیت عنصر تعیین‌کننده در کنش چین نسبت به متحدان خود است، هرگونه تغییر داخلی چه به شکل اعتراضات اجتماعی و چه تغییرات در راس هرم قدرت این بازیگران مورد رصد دقیق چین قرار دارد و طبیعتا به اقتضای تحولات و سطوح بحران به آن واکنش نیز نشان خواهد داد.

صف‌بندی مقابل آمریکا

دومین عنصر شکل دهنده به کنش چین در قبال متحدان خود به‌ویژه بازیگرانی چون ایران، ادراک مشترک پکن و تهران از ضرورت تغییر نظم بین‌المللی موجود به رهبری آمریکا و متحدان آن به سمت یک نظم چندجانبه مبتنی بر همکاری به دور از سلطه و اعمال تحریم و فشارهای اقتصادی است. در واقع رویکرد ضدآمریکایی جمهوری اسلامی ایران همواره مدنظر دو قدرت همسو یعنی چین و روسیه در مناسبات بین‌المللی است و در طول چند سال اخیر با مشخص‌تر شدن عرصه‌های رقابت پکن و مسکو با ایالات‌متحده، نزدیکی بیشتری بین رهبران این دو قدرت با جمهوری اسلامی در رهیافت مقابله با نظم آمریکایی ایجاد شده است.

اخبار مرتبط