خصومت در همه جبهه‌ها

چند روز بعد ترامپ ویروس کرونا را «ویروس چینی» نامید و سعی کرد چین را عامل اصلی شیوع سریع ویروس کرونا در آمریکا معرفی کند. یک هفته بعد ترامپ دیگر از آن عبارت استفاده نکرد، اما انگشت اتهام همچنان به سوی چین است. دولت آمریکا بارها از نحوه مقابله چین با ویروس کرونا انتقاد کرده و آمار و ارقام منتشر شده از سوی دولت این کشور در زمینه موارد مرگ‌ومیر را مورد تردید قرار داده است. پمپئو، وزیرخارجه آمریکا نیز بدون ارائه مدرک اعلام کرده ویروس کرونا از یک آزمایشگاه در ووهان چین به این شهر و جهان سرایت کرده است. چین نیز به این سخنان واکنش نشان داده و ادعاهای یاد‌شده را تاکتیکی از سوی ترامپ برای افزایش حمایت رای‌دهندگان جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر توصیف کرده است. اما آنچه در حال وقوع است عمیق‌تر از یک جنگ لفظی است. گزارش‌ها نشان می‌دهد دولت آمریکا در حال تدوین برنامه‌هایی برای مجازات چین به‌خاطر همه‌گیری ویروس کروناست. تدابیر تلافی جویانه شامل تحریم و اعمال تعرفه است. دولت آمریکا همچنین در حال همراه کردن دولت‌های هم‌پیمان این کشور در اعمال فشار علیه چین است. تنش جدید بین دو کشور متعاقب دو سال جنگ تجاری بین آنها آغاز شده است. استاد دانشگاه هنگ‌کنگ می‌گوید: «رویکردهای آمریکا در قبال چین جدید نیست، اما وضعیتی که اکنون ترامپ با آن مواجه است، بسیار چالش‌برانگیزتر است. سال ۲۰۱۶ ترامپ باید برای سامان دادن به اقتصاد و ایجاد فرصت‌های شغلی برنامه ارائه می‌کرد، اما حالا موضوع، جان مردم است.» ویروس کرونا در آمریکا به سرعت در حال شیوع است. نخستین مورد ابتلا در آمریکا ابتدای ماه ژانویه تشخیص داده شد. او مردی بود که چند روز قبل از ووهان چین به ایالت واشنگتن بازگشته بود. تا پایان ماه فوریه تنها یک مورد مرگ و ۲۲ مورد ابتلا به کرونا در آمریکا ثبت شد. اما در ماه مارس موارد ابتلا به شکل انفجارگونه افزایش پیدا کرد. دولت چین برای کشف منشأ ویروس کرونا همکاری نمی‌کند و تردیدهایی درباره این موضوع به‌وجود آورده است.

درحال‌حاضر روابط دو کشور به پایین‌ترین سطح از سال ۱۹۷۲ رسیده است. اکنون رقابت و خصومت بین چین و آمریکا به حوزه‌های تجارت، فناوری، مسائل ژئوپلیتیک و ایدئولوژی سیاسی کشیده شده است و انتظار می‌رود این شکل از روابط سال‌ها ادامه یابد. همزمان با تداوم همه‌گیری ویروس کرونا، دیدگاه مردم آمریکا درباره چین منفی‌تر شده است. در چین نیز ملی‌گرایی و احساسات ضدخارجی درحال افزایش است و این باور به‌ویژه در ووهان وجود دارد که چین فداکاری‌های زیادی برای مهار ویروس کرونا کرده با این حال مورد انتقاد دیگر کشورها قرار گرفته است. این دیدگاه از سوی رسانه‌های دولتی و مقامات بلندپایه تقویت می‌شود.

از گذشته‌های دور رشد اقتصادی و ملی‌گرایی دو ستون مشروعیت حزب کمونیست بوده است. حالا وضعیت اقتصادی چندان خوب نیست. اقتصاد چین در سه ماهه نخست سال‌جاری ۸/ ۶ درصد کوچک شد و بازگشت به حالت عادی فرآیندی بسیار طولانی خواهد بود. به این ترتیب اکنون حزب کمونیست چین برای تقویت قدرت خود سعی می‌کند احساسات ملی‌گرایانه را دامن بزند. چین در سال‌های اخیر تلاش کرده بر نفوذ خود در جهان بیفزاید. اما اکنون به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، پکن خود را در معرض انتقادهای بین‌المللی می‌بیند. شرایط کنونی بین چین و آمریکا به شکلی است که انتظار می‌رود تنش در روابط این دو کشور سال‌ها ادامه پیدا کند.