عدم کاهش تولیدات اوپک‌پلاس چه تبعاتی در پی دارد؟
تهدید روسی فروش آرامکو
عربستان‌سعودی سرانجام پس از گذشت سه سال، عرضه اولیه سهام آرامکو را نهایی کرد. اما در پی این تصمیم، با اقدامی عجیب، عرضه سهام غول نفتی سعودی به معامله‌گران بورس تداول درست در روزی انجام خواهد شد که نشست رسمی اوپک در آن برگزار می‌شود. طبق آنچه آرامکو سعودی اعلام کرده است، ثبت دفتری سهام آرامکو از روز ۱۷ نوامبر شروع و در روز ۴ دسامبر بسته می‌شود. در روز ۵ دسامبر نیز با قیمت مشخص شده، سهام آرامکو در بورس عربستان معامله می‌شود. پنجم دسامبر تاریخ برگزاری نشست ۱۷۷ اوپک در وین نیز است و فردای این روز نیز نشست رسمی اوپک‌پلاس با حضور وزرای کشورهای غیرعضو اوپک برگزار می‌شود تا تصمیم نهایی در رابطه با توافق کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای اتخاذ شود. علت این تلاقی تاریخی هرچه باشد، واقعیت این است که عربستان برای به‌دست آوردن بهترین نتیجه از عرضه اولیه سهام آرامکو، به قیمت‌های بالاتر نفت نیاز دارد. با این حال این خواسته سعودی‌ها، تا حد زیادی به‌نظر مثبت روسیه و عراق بستگی دارد. اما این دو کشور تاکنون ترجیح داده‌اند بار کاهش تولید را بر دوش عربستان و متحدانش از جمله کویت و امارات بگذارند. همچنین تاکنون چراغ سبزی از سوی این دو کشور مبنی بر حمایت از کاهش تولید مشاهده نشده است. این در حالی است که روسیه ثابت کرده به‌عنوان رهبر کشورهای غیرعضو اوپک، نقشی کلیدی در تداوم اجرای توافق اوپک‌پلاس دارد.
عربستان در موقعیتی دراماتیک
پادشاهی و بانکداران عربستان در وضعیتی دشوار قرار دارند. آنها تلاش دارند سرمایه‌گذاران بالقوه آرامکو را متقاعد کنند که این شرکت نقش چندان پررنگی در کاهش تولید ندارد. یکی از نقاط ضعفی که پیش از این برای آرامکو عنوان شده بود، تحت‌فشار بودن این شرکت از جانب دولت و پادشاهی عربستان برای ایفای نقش جدی در اوپک و کاهش تولید بود.این نقطه ضعف با برگزاری نشست اوپک و اتخاذ تصمیم احتمالی در جهت کاهش تولید بیشتر، تبدیل به وضعیتی بغرنج‌تر نیز خواهد شد. به این ترتیب که اگرچه آرامکو بسیار علاقه‌مند است یک کف زیر قیمت نفت خام قرار دهد تا از افول بیشتر آن جلوگیری کند، نیازمند این نیز هست که نشان دهد شرکت نیاز یا اجباری به کاهش تولید ندارد. این شرایط در حالی وجود دارد که مسکو و بغداد کاملا از فشاری که برای سرپا نگه داشتن قیمت نفت روی پادشاهی عربستان وجود دارد تا IPO را با موفقیت بیشتری انجام دهند، آگاه هستند. بنابراین اگر در نشست پیش‌رو از همراهی با این خواسته عربستان خودداری کنند، این ریاض است که باید کارهای بیشتری انجام دهد.
آنچه تاکنون مشخص شده این است که عربستان سعودی بیش از دوبرابر میزانی که متعهد شده بود، تولیداتش را کم کرده در حالی که روسیه تاکنون به سقف تعیین شده برای کاهش تولیداتش پایبند نبوده است. کشورهای دیگر مانند عراق نیز با افزایش تولیداتی که داشته‌اند، عملا پایبندی چندانی به کاهش تولید نداشته‌اند. با وجود این شرایط، دبیرکل اوپک اخیرا ابراز امیدواری کرده است که سال آینده چشم‌انداز روشنی دارد؛ زیرا اخبار حمایتی از قیمت نفت به گوش می‌رسد. به عقیده محمد بارکیندو، این پتانسیل صعودی ممکن است بازار را غافلگیر کند. احتمالا اشاره بارکیندو به مذاکرات تجاری آمریکا و چین و احتمال به‌دست آمدن یک توافق است. در عین حال به‌نظر می‌رسد نسبت به کند شدن رشد تولیدات شیل آمریکا نیز خوش‌بینی وجود دارد.
ابراز امیدواری بارکیندو نسبت به بهتر شدن شرایط بازار نفت در سال آینده در حالی می‌تواند سیگنالی از عدم توافق بر سر کاهش تولید در نشست پیش‌روی اوپک‌پلاس باشد که نگاهی به واکنش‌های روسیه به‌عنوان یکی از ستون‌های اصلی این توافق نیز چنین برداشتی به‌دست می‌دهد. به این ترتیب در شرایطی که IPO آرامکو دستان عربستان را برای بر عهده گرفتن بار بیشتر کاهش تولیدات بسته است، صنعت نفت روسیه نیز نشان داده است که در مقابل کاهش تولید بیشتر مقاومت خواهد کرد. به گزارش رویترز، عربستان سعودی در آستانه اجرایی شدن عرضه اولیه سهام آرامکو، در اکتبر تولیداتش را تا ۳/ ۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش داده است. یکی از منابع صنعتی عربستان اعلام کرد که این کشور تولید نفت خود را در ماه اکتبر تا ۳/ ۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش داده ولی عرضه نفت آن به بازار هنوز هم کمتر از سهمیه‌اش طبق قرارداد اوپک است. سهمیه تولید نفت عربستان طبق قرارداد کاهش تولید اوپک ۳/ ۱۰میلیون بشکه در روز است ولی ریاض در اکثر روزهای ۲۰۱۹ کمتر از این مقدار تولید کرده تا از قیمت نفت حمایت کند و جلوی عرضه اضافی نفت به بازار را بگیرد. افزایش تولید اخیر در پی تلاش برای احیای تولیدات پس از حملات پهپادی نیز بوده است.
کاهش ۳۰ درصدی قیمت نفت در ۲۰۲۰
در حال‌حاضر شرایط به گونه‌ای است که عربستان تحت‌تاثیر عرضه اولیه سهام آرامکو ترجیح می‌دهد تلاشی برای کاهش تولید یا حمایت از این ایده در نشست پیش‌روی اوپک‌پلاس از خود نشان ندهد. روسیه نیز که از مدت‌ها قبل از سمت شرکت‌های تولیدکننده نفت این کشور برای افزایش تولیداتشان تحت‌فشار قرار دارد، تاکنون سیگنال حمایتی از کاهش تولید بیشتر نشان نداده است. این بی‌میلی از سوی اوپک و متحدانش نسبت به انجام اقدامی جدی‌تر به‌منظور تقویت قیمت‌های نفت، هشدار تحلیلگران برجسته بازار نفت را در پی داشته است. به‌تازگی برخی موسسات معتبر بین‌المللی هشدار داده‌اند که بدون دخالت بیشتر اوپک در بازار، مازاد عرضه جدیدی که در راه بازار است، باعث سقوط شدید قیمت‌های نفت در اوایل سال میلادی آینده خواهد شد.به گزارش بلومبرگ، بانک مورگان‌استنلی پیش‌بینی کرده است اگر اوپک و متحدانش در نشست پیش‌رو کاهش بیشتر تولید نفت را اعلام نکنند، قیمت‌های نفت که اکنون حدود ۶۲ دلار در هر بشکه در لندن معامله می‌شوند، ممکن است ۳۰ درصد سقوط کند و به ۴۵ دلار بر بشکه برسد. بانک‌های، سیتی‌گروپ و بی‌ان‌پی پاریباس اس‌ای کاهش قیمت نفت به ۵۰ دلار بر بشکه را در صورت عدم تعمیق توافق کاهش تولید پیش‌بینی کرده‌اند. اشباع عرضه و سقوط قیمت‌ها در حالی می‌تواند عضوهایی از اوپک مانند ونزوئلا، ایران و عراق را به لحاظ اقتصادی تحت‌تاثیر قرار دهد که می‌تواند به عرضه آرامکو نیز ضربه وارد کند. فشار قیمت‌ها به سایر بخش‌های صنعت نفت نیز منتقل خواهد شد و انتظار می‌رود به رونق نفت شیل که آمریکا را به بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان تبدیل کرده است، ضربه بزند.
مارتین راتس، استراتژیست نفت جهانی در مورگان استنلی در این زمینه به بلومبرگ گفته است: چشم‌انداز مازاد عرضه در سال ۲۰۲۰ نمایان شده است. یا اوپک باید کاهش تولید خود را بیشتر کند یا قیمت‌ها به حدود ۴۵ دلار در هر بشکه کاهش پیدا خواهد کرد و باعث کندی رشد تولید نفت شیل آمریکا می‌شود که بازار را متعادل می‌کند.طبق تازه‌ترین گزارش اوپک، عرضه نفت خارج از اوپک در سال میلادی آینده دوبرابر سریع‌تر از تقاضای جهانی رشد می‌کند زیرا در حالی که شکنندگی اقتصاد مصرف نفت را فلج می‌کند، عرضه جدیدی از سوی تولیدکنندگانی شامل آمریکا، نروژ و برزیل به بازار سرازیر می‌شود. این بانک‌ها می‌گویند اگر عربستان سعودی، روسیه و سایرین که امسال عرضه نفت را محدود کرده‌اند، در نشست رسمی که روزهای پنجم و ششم دسامبر در وین خواهند داشت، با کاهش بیشتر تولید موافقت نکنند، قیمت‌ها مطمئنا ضعیف‌تر خواهند شد. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد سعودی‌ها حداقل برای حفظ وجهه مستقل بودن آرامکو در مقابل سرمایه‌گذاران بالقوه سهام این شرکت، انگیزه چندانی برای فداکاری بیشتر در رابطه با کاهش تولید ندارند.تا پیش از این عربستان دوبرابر بیشتر از میزان تعهد خود تولیداتش را کاهش داده بود اما کشورهای دیگر به‌خصوص عراق و نیجریه پایبندی بالایی به توافق کاهش تولید نشان نداده‌اند. حتی کشوری مانند روسیه که یکی از ستون‌های اصلی کاهش تولید به‌شمار می‌رود، پایبندی صددرصدی به کاهش تولید نداشته است. در عین حال این کشور در مقایسه با همتایانش در اوپک با فشار بودجه کمتری روبه‌رو است و به‌نظر می‌رسد از این پس ضرورت چندانی برای اقدام به کاهش تولید نمی‌بیند. در چنین شرایطی باید دید روسیه جای خالی عربستان در اصرار بر کاهش تولید بیشتر برای حفظ قیمت‌ها را پر خواهد کرد و تبدیل به ناجی آرامکو خواهد شد یا نهایتا به تمدید توافق فعلی یا خروج تدریجی از آن رای خواهد داد.
