طرحهای چهارگانه حمایتی دولت
بنابر اخبار اعلامشده توسط دولت، طرحهای چهارگانه شامل مرحله پنجم کالابرگ، مرحله دوم طرح سینا، اجرای طرح رفع سوءتغذیه کودکان و طرح کارت امید مادر است. اجرای این طرحها در راستای تامین نیازهای تغذیهای خانوادهها و خصوصا کودکان و مادران دارای فرزند خردسال است تا سطح اولیه و حداقلی از نیازهای این اقشار فراهم شود. در نهایت این اجرای این طرحها کمک میکند تا یارانه پرداختی دولت از ابتدای زنجیره به آخرین حلقه که مصرفکننده نهایی باشد، برسد و انتظار میرود کارآیی یارانهها پرداختی از این طریق افزایش یابد.
۱. مرحله پنجم کالابرگ
این طرح با اعتبار بالغ بر ۳۰همت و پوشش جمعیت ۶۲میلیون نفر در نظر گرفته شده است. مرحله پنجم کالابرگ قرار است برای ۷دهک ابتدایی و در قالب ۱۱ کالا اجرا شود. میزان پرداختی در این طرح برای هر نفر در ۳دهک اول ۶۲۰هزار تومان و برای ۴دهک ۴ تا ۷ به ازای هر نفر ۳۵۰هزار تومان خواهد بود.
۲. مرحله دوم طرح یسنا
طرح یسنا مربوط به حمایت غذایی از مادران باردار یا دارای فرزند شیرخوار است. این طرح برای یکمیلیون و ۲۰۰هزار نفر از مادران در دهکهای ۱ تا ۵ در نظر گرفته شده است که در قالب تامین اعتبار ۱۶ قلم کالا به علاوه پوشک بچه خواهد بود. براساس این طرح برای مادران در سه دهک اول، مبلغ ۶۵۰هزار تومان و برای دهکهای ۴ و ۵ مبلغ ۵۰۰هزار تومان پرداخت خواهد شد.
۳. طرح رفع سوءتغذیه کودکان
در این طرح برای کودکان زیر ۵سال که در دهکهای ۱ تا ۷ قرار دارند، به ازای هر کودک در دهکهای ۱ تا ۵، مبلغ یکمیلیون و ۳۰۰هزار تومان و برای کودکان در دهکهای ۶ و ۷ مبلغ ۸۰۰هزار تومان پرداخت میشود. این پرداختی در قالب اعتبار کالابرگ ۱۶ قلم کالا خواهد بود که سبزیجات، میوهجات و مغزیجات را نیز شامل میشود. وزارت بهداشت پس از پایش ۶ماهه قد، وزن و لاغری، کودک دارای سوءتغذیه (لاغری، کوتاهقدی و کموزنی) را تشخیص و به وزارت رفاه اعلام میکند. اکنون ۱۷۱ هزار کودک که از سوی وزارت بهداشت معرفی شدهاند، تحت پوشش قرار گرفتهاند و پیشبینی میشود این تعداد به حدود ۳۳۰هزار کودک برسد.
۴. طرح کارت امید مادر
به ازای تولد هر کودک از اول فروردین۱۴۰۵ اعتبار کارت بانکی مادر به میزان ۲میلیون تومان تا ۲سال و در قالب کالابرگ، شارژ میشود و امکان خرید ۱۶ قلم کالا و پوشک بچه فراهم خواهد بود. با اعلام دولت، اجرای این بستههای حمایتی در قالب کالابرگ الکترونیکی در جهت هدفمندتر کردن حمایتهای معیشتی و تمرکز بر مصرف واقعی خانوارهاست. استفاده از کالابرگ بهجای پرداخت نقدی، این امکان را فراهم میکند که منابع تخصیصیافته مستقیما صرف تامین کالاهای اساسی و اقلام ضروری شود و از انحراف احتمالی منابع جلوگیری به عمل آید. در عین حال، این سازوکار میتواند به ثبات نسبی در بازار کالاهای اساسی کمک کند و قدرت خرید دهکهای پایین درآمدی را در برابر نوسانات قیمتی حفظ کند.
هدف دولت از این طرحها، توجه ویژه به گروههای آسیبپذیر مانند مادران باردار، مادران دارای فرزند شیرخوار و کودکان زیر پنج سال است. طراحی حمایتهای غذایی متناسب با نیازهای تغذیهای این گروهها، از جمله گنجاندن اقلامی مانند لبنیات، پروتئین، میوه، سبزیجات و مغزیجات، نشاندهنده رویکردی پیشگیرانه در حوزه سلامت عمومی است.
از منظر سیاستگذاری کلان، افزایش نقش کالابرگ الکترونیکی در نظام حمایتی کشور با تحولات آتی در حوزه یارانهها نیز پیوند خورده است. با توجه به برنامههای مطرحشده برای حذف ارز ترجیحی در ابتدای زنجیره تامین و انتقال منافع آن به مصرفکننده نهایی، اهمیت اجرای دقیق و بدون نقص طرح کالابرگ بیش از پیش افزایش مییابد. در چنین شرایطی، کالابرگ میتواند به ابزاری کلیدی برای اطمینان از رسیدن منافع یارانهای به خانوارها تبدیل شود و از اثرگذاری واقعی سیاستهای حمایتی اطمینان حاصل کند.
در عین حال، موفقیت این طرحها مستلزم همکاری و همفکری گسترده میان دستگاههای اجرایی است. توسعه زیرساختهای فنی، شفافیت در اطلاعرسانی، سهولت دسترسی خانوارها به شبکه فروشگاهی و پاسخگویی به چالشهای احتمالی در اجرا، از جمله عواملی است که میتواند اثربخشی این سیاستها را تقویت کند. در مجموع، مجموعه طرحهای پیشبینیشده در حوزه کالابرگ و حمایتهای تغذیهای، بخشی از تلاش دولت برای بازطراحی نظام حمایت اجتماعی و افزایش کارآیی آن به شمار میرود.
