بازار متعادل لوب‌کات
شرایط تولیدی لوب‌کات چگونه است؟
لوب‌کات یکی از مشتقات نفت خام به شمار میرود و از برش‌های برج تقطیر پالایشگاه‌های نفت است. لوب‌کات دو نوع سنگین و سبک دارد که هر کدام از آنها در صنعت روغن‌سازی به کار برده می‌شوند. به‌طور خاص لوب‌کات سنگین برای تولید روغن موتورهای مونو گرید(گرید سنگین) استفاده می‌شود و لوب‌کات سبک برای انواع دیگر روغن موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته لوب‌کات ماده اولیه تولید روغن پایه است که بخشی از آن صادر شده و مابقی آن به روغن موتور تبدیل می‌شود.
پالایشگاه‌ها بر مبنای تجهیزاتی که دارند لوب‌کات را با کیفیت‌های متفاوتی تولید می‌کنند. کیفیت بالاتر لوب‌کات سبب می‌شود که برای روغن‌سازی جذاب‌تر بوده و قیمت آن اندکی بیشتر از محصولات با کیفیت پایین‌تر باشد.
در کنار لوب‌کات محصولی دیگر به نام آیزوریسایکل توسط پالایشگاه‌ها تولید می‌شود. آیزوریسایکل موارد مصرف متفاوتی دارد که یکی از آنها تولید نوعی خاص از روغن پایه است که به‌عنوان ماده اولیه روغن موتور به کار میرود. این محصول ۳۰ درصد بالاتر از بهای لوب‌کات نرخ‌گذاری می‌شود به‌طوری که هر قیمتی برای لوب‌کات تعیین شود ۳۰ درصد به آن اضافه شده و قیمت آیزوریسایکل به‌دست می‌آید.
صادرات لوب‌کات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
صادرات لوب‌کات به صرفه نیست و نمی‌توان گفت متقاضیان این محصول در بورس کالا، مواد اولیه خریداری شده را به خارج از کشور صادر می‌کنند زیرا روغن پایه گروه یک با استفاده از این محصول تولید می‌شود که کشور ایران جزو معدود تولیدکنندگان آن است. سایر کشورها روغن پایه گروه دو و سه تولید می‌کنند که این دو گروه روغن پایه دورنمای رو به رشدی دارند. اما روغن پایه گروه یک این‌گونه نیست و تولیدکنندگان ما تنها می‌توانند در بازار مصرف داخلی تولیدات خود را عرضه کنند.
قیمت‌گذاری این محصول از چه راهی انجام می‌گیرد؟
در گذشته دادوستدهای لوب‌کات به شکل قراردادی انجام می‌گرفت به‌طوری که هر شرکتی که این ماده اولیه را نیاز داشت با پالایشگاه قرارداد می‌بست اما درحال حاضر غالب این محصول در بورس کالا عرضه شده و از این مسیر قیمت‌گذاری آن انجام می‌گیرد. برای لوب‌کات قیمت پایه‌ای تعریف می‌شود که به دلیل نوسان‌های بی‌سابقه بهای جهانی نفت خام در کنار تکانه‌های افزایشی بهای ارز هر دو هفته یک‌بار قیمت پایه برای آن به روز می‌شود. قیمت پایه لوب‌کات با اهرم نرخ نیمایی ارز و بهای جهانی بر مبنای مجله پلاتس محاسبه می‌شود. رقابت‌های قیمتی برای این محصول معمولا وجود ندارد و شرکت‌های پالایشگاهی که متقاضیان این محصول هستند وارد قیمت‌های رقابتی نمی‌شوند. مگر در مواقع خیلی خاص که ممکن است رقابت قیمتی برای خرید این محصول از بورس کالا اتفاق بیفتد. به دلیل ویژگی‌های فنی که در زمینه حمل محصول وجود دارد، تقاضای شکل گرفته در بورس کالا عموما برمبنای توافقات شکل گرفته خارج از این بستر معاملاتی است. به عبارت ساده‌تر برخی از متقاضیان به دلیل اینکه اتصالات لوله‌ای به برخی پالایشگاه‌ها دارند برای کاهش هزینه حمل از همان پالایشگاهی که به آن متصل هستند اقدام به خرید می‌کنند. به این ترتیب عمدتا در رقابت‌های قیمتی وارد نمی‌شود و بازار نسبتا آرامی را برای این محصول در بورس کالا شاهد هستیم.در سال گذشته به دلیل اعمال بهای ارز نیمایی از ۴۲۰۰ به قیمت‌های فعلی، شاهد افزایش قیمت شدید در محصول لوب‌کات بودیم. اما چون این افزایش قیمت در ماده اولیه سبب رشد قیمت ۱۰۰ درصدی روغن موتور می‌شد و بر بهای روغن موتورهای دیزلی تاثیر مستقیم داشت، در تحلیل‌های کلان اقتصادی برای جلوگیری از بالا رفتن هزینه‌های حمل‌و‌نقل جاده‌ای، دولت برای مدتی به این محصول یارانه پرداخت کرد. اما این موضوع دوام چندانی نداشت و قیمت روغن موتور نهایتا افزایش یافت.به دلیل اینکه این حوزه به شکل زنجیره‌ای است که از نفت خام آغاز شده و به لوب‌کات و سپس روغن پایه و روغن موتور ختم می‌شود و مصرف‌کننده عمده آن نیز بازار داخلی است، شاید نیاز باشد که قیمت‌گذاری محصول نهایی آن مجددا مورد بررسی کارشناسان قرار بگیرد. در حال حاضر که مواد اولیه یعنی لوب‌کات به شکل آزاد قیمت‌گذاری می‌شود و یارانه‌ای هم برای آن پرداخت نمی‌شود، طبیعی است که قیمت‌گذاری محصول نهایی هم بر مبنای بازار آزاد و تقابل عرضه و تقاضا باید تعیین شود و قیمت‌گذاری دستوری روش صحیح مدیریت این بازار نخواهد بود.
