براساس گزارش اخیر مرکز آمار نکات قابل‌توجه‌ی از روند تورم دهکی به‌دست می‌آید. نکته اول آنکه در دی‌ماه پس از ۲ماه، تورم ماهانه پر‌درآمدها از کم‌درآمدها سبقت گرفته است. این موضوع  به‌دلیل کاهش ثبت شده در تورم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در دی‌ماه بوده است‌ چرا‌که تورم گروه کالاهای خوراکی اثر‌گذاری بالایی بر دهک‌های پایین جامعه دارد. نکته دومی که در گزارش مرکز آمار نمایان است، مربوط به کاهش شکاف دهکی تورم نقطه‌به‌نقطه به پایین‌ترین میزان در سال‌جاری برمی‌گردد. شکاف دهکی تورم نقطه‌به‌نقطه از ۳/ ۸ واحد درصد در آذر‌ماه به ۱/ ۷ واحد درصد در دی‌ماه کاهش یافته است. این موضوع در حالی است که از آبان‌ماه روند کاهشی شکاف دهکی تورم نقطه‌ای آغاز شده بود.  

فاصله دهکی در تورم ماهانه

برای دهک اول افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده در دی‌ماه نسبت به آذر‌ماه (تورم ماهانه دی‌ماه) ۱/ ۱ درصد ثبت شده‌است. تورم ۱/ ۱ درصد برای دهک اول در حالی است که خانوارها در سایر دهک‌ها با تورم ماهانه بیش از آن رو‌به‌رو بوده‌اند. به عبارت دیگر پایین‌ترین دهک اقتصادی در دی‌ماه‌ پایین‌ترین سطح تورم ماهانه را تجربه کرده است. البته در ماه‌های گذشته این‌گونه نبوده است به‌طوری که در ماه‌های آبان و آذر تورم دهک اول یا با اختلاف زیاد بالاترین تورم ماهانه بوده (تورم ۵/ ۸درصدی در آبان‌ماه) یا با اختلاف یک‌دهم واحدی با بالاترین تورم ماهانه ثبت‌شده قرار داشته است (تورم ۱/ ۳درصدی در آذر‌ماه).

در دی‌ماه تورم ماهانه دهک دهم بیشتر از دهک اول ثبت شده، این موضوع بر‌خلاف ماه‌های آبان و آذر است. در آذر‌ماه تورم ماهانه دهک اول ۳/ ۳‌واحد درصد بالاتر از تورم ماهانه دهک دهم برآورد شده‌بود. تورم دهک دهم در آذر‌ماه با منفی‌۲/ ۰ پایین‌ترین تورم ماهانه دهک‌ها در سه سال اخیر بوده است. کاهش تورم ماهانه برای دهک اول را می‌توان ناشی از کاهش تورم کالاهای خوراکی و آشامیدنی‌ دانست، چرا‌که در میان دهک‌ها، در سبد هزینه‌ای خانوارها در دهک اول بالاترین سهم برای مصارف خوراکی بوده است.  در دی‌ماه تورم ماهانه دهک دهم ۷/ ۱درصد ثبت شده است. فاصله تورم ماهانه دهک‌ها در دی‌ماه به نسبت ماه‌های گذشته کاهش داشته است. بالاترین تورم ماهانه ثبت شده در دی‌ماه با رقم ۸/ ۱‌درصد مربوط به دهک‌های هفتم، هشتم و نهم بوده است.

شکاف تورم نقطه‌به‌نقطه میان دهک‌ها در دی‌ماه رقم ۱/ ۷ واحد درصد به‌دست آمده است. این رقم پایین‌ترین میزان شکاف در تورم نقطه‌به‌نقطه دهک‌ها در سال‌جاری است.‌تا‌کنون بالاترین شکاف تورمی نقطه‌ای ثبت شده در سال‌جاری مربوط به مهر‌ماه است. در مهر‌ماه شکاف تورمی میان دهک‌ها به ۲۰واحد درصد رسیده بوده است.

نزدیکی دهک‌ها در تورم نقطه‌ای

شکاف تورمی، نه‌تنها در تورم ماهانه دی‌ماه کاهش داشته بلکه این کاهش‌اختلاف در تورم نقطه‌به‌نقطه نیز ملموس است. تورم ماهانه، تغییر قیمت را نسبت به ماه قبل درنظر می‌گیرد اما تورم نقطه‌ای، تغییرات قیمت را نسبت به ماه مشابه سال قبل می‌سنجد. تورم نقطه‌به‌نقطه کل کشور در دی‌ماه با رقم ۲/ ۴۶‌درصد گزارش شده است. این رقم برای دهک‌های درآمدی متفاوت بوده، به‌طوری که تورم نقطه‌به‌نقطه در دی‌ماه برای دهک اول ۴۶‌درصد و برای دهک دهم ۵۳‌درصد ثبت شده‌است. به‌طور معمول در اقتصاد ایران تورم نقطه‌به‌نقطه دهک اول پایین‌تر از تورم دهک دهم است. این موضوع را می‌توان با توجه به سبدمصرفی خانوارها در دهک‌ها توضیح داد. تقریبا نیمی از سبد مصرفی خانوار‌ها در دهک اول به کالاهای خوراکی اختصاص دارد.‌ در دهک‌های پایین اقتصادی به‌خصوص دهک اول، کالاهای غیر‌خوراکی سهم کمتری در سبد هزینه‌ای خانوار دارند.

در سال‌جاری بررسی روند تورم نقطه‌به‌نقطه دهک‌ها روندی صعودی را نشان می‌دهد. با این حال با نزدیک‌شدن به زمستان از سرعت این صعود کاسته شده است.  نسبت افزایش قیمت‌های سبد‌مصرفی خانوارها در دهک اول در دی‌ماه سال‌جاری به نسبت دی‌ماه سال گذشته، ۴۶‌درصد ثبت شده است. این تورم نقطه‌به‌نقطه برای دهک دهم رقم ۵۳ درصد ثبت شده است؛ و رقم تورم نقطه‌به‌نقطه کل کشور در دی‌ماه ۲/ ۴۶ درصد بوده است.

رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص قیمت خوراکی‌ها در دی‌ماه نسبت به ماه‌های قبل نشان‌دهنده کاهش فاصله بین دهک‌های اول و دهم است. تورم نقطه‌به‌نقطه خوراکی‌ها برای دهک اول ۲/ ۶۰ درصد و برای دهک‌دهم ۹/ ۵۷ درصد برآورد شده‌است. به‌عبارت دیگر فاصله‌ بین تورم کالاهای خوراکی مصرفی دهک اول و دهک دهم در دی‌ماه ۳/ ۲ واحد درصد بوده است. این در حالی است که شکاف این تورم میان دهک اول و دهم در ماه‌های آبان و آذر به ترتیب ۸/ ۱۰ و ۹/ ۳ واحد درصد بوده است. رشد شاخص قیمت‌ها برای کالاهای غیرخوراکی در دی‌ماه سال‌جاری نسبت به دی‌ماه سال ۹۸، نشان‌دهنده تورم ۴/ ۳۲درصد‌ی برای دهک اول و تورم ۸/ ۵۱درصدی برای دهک دهم ‌است.  بررسی فاصله میان تورم غیر‌خوراکی‌ها میان دو دهک اول و دهم، نشان می‌دهد شکاف تورم آنها نسبت به ماه گذشته کاهش داشته است. تورم نقطه‌ای کالاهای غیر‌خوراکی برای دهک اول در دی‌ماه نسبت به آذر‌ماه افزایش داشته ‌است. اما تورم نقطه‌به‌نقطه در دی‌ماه نسبت به ماه آذر تورم کالاهای غیرخوراکی ۴/ ۰‌واحد کاهش پیدا کرده است.

سهم کالاها در تورم دهکی

مرکز آمار ایران در گزارش اخیر خود در جدولی، سهم هر‌یک از گروه‌های کالایی و خدماتی را در تورم ماهانه دهک‌ها مشخص کرده است. به‌طور کلی در این دسته‌بندی این گزارش به دو دسته کالاهای خوراکی و کالاها و خدمات غیرخوراکی تقسیم‌بندی شده است. با توجه به ضریب اهمیت متفاوت گروه‌های کالایی و خدماتی در دهک‌های مختلف، اصولا سهم کالاهای خوراکی در دهک‌های کم‌درآمد و سهم کالاهای غیرخوراکی در دهک‌های پردرآمد بیشتر است. این موضوع را می‌توان با یک مثال ساده توضیح داد، اگر یک خانوار کم‌درآمد ۱۰۰ واحد منابع در اختیار داشته باشد، ۳/  ۴۳ واحد از آن را صرف تامین نیاز خود از کالاهای خوراکی و آشامیدنی می‌کند. منظور از گروه خوراکی‌ها، کالاهای گوشت، لبنیات، نان، شیرینی‌جات و نوشیدنی‌ها است. از طرف دیگر کالاها و خدماتی مانند پوشاک، مسکن، مبلمان، بهداشت، ارتباطات، حمل و نقل، هتلداری و آموزش نیز در گروه کالاها و خدمات غیرخوراکی طبقه‌بندی می‌شود. این در حالی است که در دهک پر‌درآمد از ۱۰۰واحد منابع فقط ۲۲/ ۱۷ واحد از منابع در اختیار خانوار، صرف خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها می‌شود. به همین دلیل ضریب اهمیت گروه خوراکی‌ها در سبد معیشتی خانوار‌های کم‌درآمد مشخص می‌شود. آمارهای دی‌ماه نشان می‌دهد، از ۱/ ۱ درصد تورم ماهانه دهک اول تورم خوراکی‌ها سهم کوچک و منفی داشته است. سهم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها از کل تورم این دهک منفی ۰۵/ ۰ بوده است. از طرفی سهم گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات ۱۴/ ۱واحد برای دهک اول بوده است. سهم‌ها برای تورم ماهانه دهک دهم، برای کالاهای خوراکی و آشامیدنی‌ها مثبت ۳/ ۰ و برای کالاهای غیر خوراکی و خدمات رقم ۴۱/ ۱ واحد ثبت شده است.