سازمان جهانی گردشگری، توانمندسازی زنان را در «کانون توجه» بازیابی پساکرونایی قرار داد
توریسم در مسیر «برابری جنسیتی»
در حالی که جهان به پیشرفت‌هایی در جهت برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان دست یافته است، اما زنان و دختران همچنان در هر نقطه از جهان از تبعیض و خشونت رنج می‌‌برند. از این‌‌رو، موضوع زنان در گردشگری بنا به دو دلیل بسیار حائز اهمیت است. اول اینکه، دولت‌های ملی و سازمان‌های بین‌المللی از طریق مجموعه‌‌ای از قراردادها و حقوق بین‌المللی متعهد به برابری جنسیتی هستند که این موضوع در اعلامیه پکن و برنامه اقدام، و دستور کار توسعه پایدار، به ویژه هدف پنجم توسعه پایدار ملل متحد آمده است. «برابری جنسیتی» و «توانمندسازی زنان» اجزای اساسی جوامع عدالت‌‌محور هستند. ثابت شده است که «گردشگری» مسیرهایی را برای توانمندسازی فراهم می‌کند. بنابراین، باید فرصت گردشگری برای ایجاد تغییر در این حوزه را به حداکثر رساند.
دوم، به دلیل نقش زنان در موقعیت پایین‌‌تر و مشاغل کم‌درآمد در گردشگری، تاکنون از پتانسیل آنها برای مشارکت کامل در این حوزه استفاده نشده است. توانمندسازی زنان برای مشارکت کامل در زندگی اقتصادی جهت ساختن اقتصادهای قوی، ایجاد جوامع پایدارتر و عادلانه‌‌تر، دستیابی به اهداف مورد توافق بین‌المللی برای توسعه، پایداری و حقوق بشر و بهبود کیفیت زندگی زنان و به تبع آن جوامع ضروری است. برای بخش گردشگری، تاثیر برابری جنسیتی بیشتر و توانمندسازی زنان بسیار سودمند خواهد بود، زیرا سازمان‌های متنوع و برابر جنسیتی بهتر عمل می‌کنند.
آنچه همه‌‌گیری کرونا بیش از هرچیزی در وضعیت بازار گردشگری نمایان ساخت، شرایط نامتناسب زنان و دختران در این عرصه بود. از این رو، سازمان جهانی گردشگری با همکاری وزارت اقتصاد و توسعه آلمان و آژانس توسعه «گیز» در آلمان و زنان سازمان ملل به بررسی وضعیت زنان و اقدامات لازم در جهت قرار گرفتن توریسم جهان در مسیر برابری جنسیتی پرداختند. این سازمان‌های بین‌المللی برنامه برابری جنسیتی را به‌طور آزمایشی به عنوان «کانون توجه» (Center Stage) در چهار کشور کاستاریکا، جمهوری دومینیکن، اردن و مکزیک اجرایی کرد که در این راستا دولت‌ها، کسب و کارها و سازمان‌های غیردولتی و انجمن‌‌های اجتماعی همزمان در این طرح همراهی کردند.
سازمان جهانی گردشگری در بخشی از این ابتکار، یک نظرسنجی درباره تاثیر کووید-۱۹ بر اشتغال گردشگری در این چهار کشور انجام داد. این تحقیق نشان داد که بین مارس ۲۰۲۰ تا سپتامبر ۲۰۲۱، وضعیت زنان در گردشگری به این صورت بود: در کاستاریکا، برای زنان ۳ درصد بیشتر احتمال دارد که شغل خود را از دست بدهند، ۸درصد بیشتر احتمال دارد دستمزدشان کاهش یابد و همچنین ۸ درصد احتمال کاهش ساعت کاری برای آنان وجود دارد. در جمهوری دومینیکن احتمال از دست رفتن شغل برای زنان ۵ درصد بیشتر از مردان است و ۲ درصد احتمال بیشتر برای کاهش ساعات کاری و ۱۲ درصد بیشتر با کاهش دستمزد مواجه می‌شوند. این بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که در اردن احتمال از دست رفتن شغل برای زنان ۴درصد بیشتر است، ۸ درصد احتمال کمتری برای افزایش دستمزد وجود دارد و در مقابل ۲۰درصد بیشتر به کسی پول داده می‌شود که افرادی را تحت تکفل دارد. همچنین در مکزیک نیز احتمال از دست دادن شغل زنان نسبت به مردان ۳درصد بیشتر است و ۸درصد بیشتر احتمال دارد که با کاهش حقوق مواجه شوند و ۳درصد بیشتر از مردان جهت مراقبت افراد تحت تکفل به مرخصی می‌‌روند.
این چهار کشور آزمایشی، شرایط را برای ایجاد برابری جنسیتی در مرکز برنامه‌های بازیابی توریسم پایه‌‌گذاری کردند و سازمان جهانی گردشگری در حال گسترش این طرح در سراسر جهان است. این سازمان در پروژه «کانون توجه» که برای رسیدگی به وضعیت زنان طراحی شده، با سه دولت، ۳۸ کسب و کار و ۱۳ سازمان اجتماعی برای اجرای برنامه‌های مربوط به زنان به مدت یک سال همکاری می‌کند. در این پروژه تاکنون، ۷۰۲ کسب‌وکار یا کارآفرین آموزش‌های مربوط به برابری جنسیتی را دریافت کردند.۷۱۲ نفر تحت آموزش حضوری قرار گرفتند، یک ساعت دوره آنلاین «برابری جنسیتی در آموزش گردشگری» برگزار شد، ۵۲۶ زن ترفیع گرفتند، تمامی مشاغل شرکت‌‌کننده پیشگیری از آزار جنسی را ارتقا دادند و تمامی مشاغل متعهد به «دستمزد برابر برای کار با ارزش برابر» هستند.
همچنین رهنمودها و استراتژی‌‌های فراگیر جنسیتی در حوزه عمومی و مشاغل گردشگری ارائه و کمپین‌‌هایی جهت آگاه‌‌سازی در مقیاس جهانی درباره برابری جنسیتی در گردشگری ایجاد شده است. زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری گفت: «همان‌طور که ما درباره آینده گردشگری تجدیدنظر می‌کنیم، باید به گونه‌‌ای باشد که زنان و مردان به‌طور مساوی از فرصت‌‌هایی که برای راه‌‌اندازی مجدد این بخش ایجاد می‌شود، استفاده کنند.»
توانمندسازی زنان و گردشگری
باتوجه به‌‌اینکه «گردشگری» نقشی محوری در دستیابی به اهداف برنامه ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار دارد؛ در برنامه پنجم آن تعهدات به برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان یکی از راه‌های رسیدن به هدف توسعه پایدار مطرح شده است. براین اساس، سازمان جهانی گردشگری که به عنوان یک آژانس تخصصی در زمینه گردشگری، متعهد به افزایش تاثیر مثبت توسعه گردشگری بر زندگی زنان است، از سال ۲۰۰۷، با مشارکت زنان سازمان ملل و طیف وسیعی از شرکای خارجی در سراسر جهان، برای مطرح کردن مسائل جنسیتی در خط مقدم بخش گردشگری، ترویج برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان و تشویق کشورهای عضو به جریان‌‌سازی مسائل جنسیتی در سیاست‌های گردشگری کار می‌کند.
دلیل اهمیت این موضوع به این جهت است که در بیشتر مناطق جهان، زنان اکثریت نیروی کار گردشگری را تشکیل می‌دهند و زنان تمایل دارند در مشاغل گردشگری با کمترین دستمزد و پایین‌‌ترین موقعیت متمرکز شوند. پروژه «کانون توجه» بر ۶ حوزه راهبردی شامل اشتغال، کارآفرینی، آموزش و پرورش، مدیریت، سیاستگذاری و تصمیم‌گیری، سازمان‌ها و جامعه مدنی و ایجاد سیاست‌های بهتر متمرکز است که در چهار کشور اردن، کاستاریکا، مکزیک و جمهوری دومینیکن از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ به صورت آزمایشی انجام شد. سازمان جهانی گردشگری نیز مجموعه جدیدی از دستورالعمل‌‌ها را برای رسیدگی به نیازهای زنان در بخش گردشگری منتشر کرد که این دستورالعمل‌‌ها به بخش دولتی و خصوصی، جهت استفاده از ابزارهای خاصی برای حمایت از موسسات و مشاغل گردشگری جهت ادغام ملاحظات جنسیتی در سیاست‌ها، برنامه‌ها، استراتژی‌‌ها و افزایش فرصت‌‌هایی برای توانمندسازی زنان در گردشگری ارائه می‌دهد.
پاسخی فراگیر برای زنان در پساکرونا
زنان با اکثریت نیروی کار در سراسر جهان (۵۴درصد) و همچنین اکثریت در مشاغل کم‌‌مهارت یا غیررسمی، شوک اقتصادی ناشی از کووید-۱۹ در گردشگری را سریع‌‌تر و سخت‌‌تر احساس کرده‌‌اند. سازمان جهانی گردشگری، مجموعه‌‌ای از توصیه‌ها را برای پاسخی فراگیر ارائه کرده است تا اطمینان حاصل شود که زنان عقب نمانند. با نگاهی به آینده، این توصیه‌ها همچنین حاوی اقداماتی برای بهبود بخش توریسم هستند. این سازمان قاطعانه معتقد است که این بیماری همه‌‌گیر فرصتی طلایی را برای گردشگری به ارمغان آورده تا تعادل جنسیتی خود را بازتعریف کند و بر این اساس گام‌‌های بلندی در زمینه توانمندسازی زنان از طریق کاهش موانع ورود، افزایش بازیابی کارمندان زن، افزایش حمایت‌‌ها و گزارش چگونگی اثرات آن برداشته است. چرا که این همه‌‌گیری بر مردان و زنان در گردشگری تاثیر متفاوتی گذاشته است.
