توسعه با تولید انرژی پاک

 رشد برق‌‌آسای انرژی خورشیدی ادامه دارد

روند موفقیت‌آمیز توسعه انرژی خورشیدی اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ نیز ادامه یافت، زیرا این بلوک شاهد افزایش بی‌‌سابقه سالانه تولید انرژی خورشیدی بود. در این مسیر گسترش سریع باتری‌‌ها و برق‌‌رسانی هوشمند، کلید حفظ رشد چشمگیر و مقرون‌‌به‌‌صرفه انرژی خورشیدی خواهد بود. حفظ روند رو به رشد توسعه انرژی خورشیدی در اتحادیه اروپا نیازمند گسترش سریع عملکردهای انعطاف‌‌پذیرانه با هدف کاهش هزینه‌‌های برق برای مصرف‌کنندگان است.

سال ۲۰۲۴ افزایش سالانه بی‌‌سابقه‌‌ ۲۲ درصدی (معادل ۵۴ تراوات ساعت) در تولید انرژی خورشیدی اروپا حاصل شد. درهمین‌‌حال در سال ۲۰۲۴ ناوگان خورشیدی اتحادیه اروپا معادل ۶۶ گیگاوات رشد کرد. به این معنی که روزانه بیش از ۴۵۰‌هزار پنل خورشیدی در این منطقه نصب شد.

ظرفیت نصب شده انرژی خورشیدی در سال ۲۰۲۴ به ۳۳۸ گیگاوات رسید و اگر سرعت فعلی حفظ شود، اتحادیه اروپا همچنان در مسیر دستیابی به هدف موقت ۴۰۰ گیگاوات ظرفیت نصب شده تا سال ۲۰۲۵ موفق عمل کرده است. درهمین‌‌حال انتظار می‌رود کشورهای عضو اتحادیه اروپا در تحقق هدف ۷۵۰ گیگاواتی تا سال ۲۰۳۰ موفق باشند. ۱۶ کشور اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰‌درصد از برق خود را از انرژی خورشیدی تولید کردند. درهمین ‌‌حال راهکارهای نوآورانه‌‌ای برای توسعه انرژی خورشیدی در حال توسعه است. ازجمله آنکه در آلمان تولید انرژی خورشیدی در تراس خانه‌‌ها رونق گرفته است. درهمین‌‌حال کشاورزی-فتوولتائیک نیز به‌‌عنوان پتانسیل جدیدی در حوزه تولید برق مورد توجه قرار گرفته است.

در هلند و مجارستان، طی بیش از ۷۰ روز در سال ۲۰۲۴ شاهد تامین بیش از ۸۰‌درصد از کل تقاضای کشور در ساعات اوج تولید توسط انرژی خورشیدی بودیم. این یک جهش قابل‌توجه از سال ۲۰۲۳ است. درنتیجه فرصت ارزشمندی برای کاهش بیشتر وابستگی به انرژی فسیلی گران‌قیمت ارائه شده است.

توجیه‌‌پذیری تولید انرژی پاک، راهکار اصلی برای ارتقای سهم این انرژی‌‌هاست. مصرف‌کنندگان می‌توانند با تغییر تقاضا به دوره‌‌های تولید فراوان انرژی خورشیدی و قیمت‌های پایین (از طریق برق‌‌رسانی هوشمند) در هزینه‌‌ها صرفه‌‌جویی کنند. شرکت‌کنندگان در بازار می‌توانند با تغییر انرژی خورشیدی در طول زمان، درآمد بیشتری کسب کنند. به‌‌عنوان مثال، اپراتورهای باتری می‌توانند از خرید برق در هنگام پایین بودن قیمت‌ها در ظهر و فروش در هنگام افزایش قیمت‌ها در اوج تقاضای عصر، درآمد کسب کنند.

این امر به تولیدکنندگان انرژی خورشیدی کمک می‌کند تا از فروش برق خود با قیمت‌های پایین در اواسط روز جلوگیری کنند و توجیه تجاری تولید انرژی خورشیدی افزایش یابد. به این ترتیب تولید برق با اتکا به خورشید، در مقایسه با تولید سوخت فسیلی رقابتی خواهد بود. استقرار باتری‌‌ها در سال‌های اخیر به سرعت در حال رشد بوده است. ظرفیت باتری نصب شده در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۳ دو برابر شده و به ۱۶ گیگاوات رسیده است. با این‌‌ وجود ۷۰‌درصد این باتری‌‌ها در آلمان و ایتالیا قرار دارند.

بهبود دسترسی به بازار و رفع موانع و الزامات محدودکننده برای مشارکت در بازارهای ظرفیت و خدمات شبکه، می‌تواند سرمایه‌گذاری‌‌های خصوصی بیشتری را در ذخیره‌‌سازی باتری در سراسر اتحادیه اروپا ایجاد کند. علاوه بر این، انعطاف‌‌پذیری تقاضا و برق‌‌رسانی هوشمند می‌تواند به مصرف‌کنندگان کمک کند تا صورتحساب‌‌های خود را کاهش دهند. شبکه‌‌ها و اتصالات فرامرزی نیز یک راه‌‌حل موثر برای اشتراک‌‌گذاری انرژی خورشیدی در داخل و بین کشورها خواهد بود.

 انرژی بادی با رفع موانع، شتاب خواهد گرفت

افزایش ظرفیت انرژی بادی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا در چند سال گذشته به دلیل ترکیبی از چالش‌‌های اقتصاد کلان جهانی و موانع سیاست داخلی متوقف شده است. با این حال انرژی بادی همچنان از نظر هزینه با انرژی فسیلی رقابت می‌کند. تولید انرژی بادی در سال ۲۰۲۴، برابر ۷ تراوات ساعت نسبت به سال قبل افزایش یافت و به ۴۷۷ تراوات ساعت رسید. این رشد کمتر از میانگین افزایش ۳۰ تراوات ساعت نسبت به سال قبل بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ است. در حالی که افزایش ظرفیت در سال ۲۰۲۴ ادامه یافت، شرایط باد نسبت به سال ۲۰۲۳ نامطلوب‌‌تر بود و منجر به تولید کمتر از حد انتظار شد. بااین‌‌وجود عوامل متعددی نشان می‌دهند که تولید انرژی بادی احتمالا روند رو به رشد خود را از سر خواهد گرفت. 

انتظار می‌رود افزایش ظرفیت سالانه طی پنج سال آینده افزایش یابد و از ۱۳ گیگاوات تخمینی در سال ۲۰۲۴ به نزدیک به ۳۰ گیگاوات تا سال ۲۰۳۰ برسد. علاوه بر این، انتظار می‌رود انرژی بادی فراساحلی، سهم فزاینده‌‌ای از ظرفیت جدید را به خود اختصاص دهد. در ادامه باید خاطرنشان کرد که چالش‌‌های کلان اقتصادی، روند کاهشی هزینه‌‌ها در انرژی بادی را مختل کرده است. هزینه‌‌های تعدیل شده انرژی بادی ساحلی و فراساحلی در اروپا بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۱ به ترتیب ۶۸ و ۶۰‌درصد کاهش یافته است. محیط اقتصادی چالش‌‌برانگیز سال‌های اخیر، این روند را متوقف کرده و هزینه‌‌ها از سال ۲۰۲۱ به طور گسترده ثابت مانده‌‌اند.

در اروپا قیمت توربین‌‌های بادی از سال ۲۰۲۱ تقریبا ۱۰‌درصد افزایش یافته است اما بخش عمده این افزایش بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ رخ داده و قیمت‌ها در سال ۲۰۲۴ در مقایسه با سال ۲۰۲۳ ثابت مانده است. علاوه بر این، هزینه سرمایه در بخش انرژی در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته است. این افزایش هزینه‌‌ها، مزایای اقتصادی پیشرفت‌‌های مداوم فناوری را خنثی کرده است.

با وجود این تصویر متناقض از هزینه‌‌های تولید انرژی با اتکا به باد، این گزینه همچنان در رقابت با تولید انرژی از منابع فسیلی، به‌‌صرفه‌‌تر است. قیمت گاز در بازارهای اروپایی (در طول سال ۲۰۲۴ ) به طور پیوسته افزایش یافته است. بر این اساس، میانگین هزینه نهایی کوتاه‌‌مدت انرژی حاصل از گاز اتحادیه اروپا در طول سال ۲۰۲۴، برابر ۹۶ یورو در هر مگاوات ساعت تخمین زده شد و در ماه دسامبر به حدود ۱۲۵ یورو در هر مگاوات ساعت رسید. این رقم همچنان بالاتر از هزینه معمول انرژی بادی ساحلی و فراساحلی در اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ است.

بنابراین استقرار مداوم انرژی بادی نقش مهمی در کاهش قیمت برق در اتحادیه اروپا حتی در صورت عدم‌کاهش بیشتر هزینه‌‌ها خواهد داشت. با این حال، پس از چند سال اختلال، انتظار می‌رود که هزینه انرژی بادی با بهبود زنجیره‌‌های تامین، کاهش تورم و ادامه پیشرفت‌‌های فناوری، دوباره شروع به کاهش کند. به‌‌ویژه آنکه قیمت فولاد که سهم بالایی در تولید توربین بادی دارد از بالاترین رکورد خود در سال ۲۰۲۲ کاهش یافته است.