کوره گرم چراغ من
بی‌‌‌شک بار تامین بخش عمده منابع درآمدی بر دوش وزارت نفت است و بسیاری از صنایع مادر و حیاتی از نظر تامین مواد اولیه تولید تا بسته‌‌‌بندی و سوخت به زیرشاخه‌‌‌های صنعت نفت وابسته‌‌‌اند یا در مقابل، از محصولات آنها در بخشهای مختلف عملیاتی و اجرایی نفت استفاده می‌شود. همچنین سهم صنعت نفت و سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته در اشتغال بسیار بالاست که در یک عرصه جغرافیایی به گستردگی کشور ما در شغل‌‌‌ها و پست‌‌‌های گوناگون، نیروی انسانی را به خدمت گرفته است. حال به این معادله، بخش خصوصی بسیار قدرتمند با توان ارزآوری بالا و همچنین بخشهای تجاری و مشاغل متوسط و خرد وابسته را بیفزایید.
روی دیگر صنعت نفت، ارتباط تنگاتنگ آن با زندگی تک تک مردم است. از بنزین و گازوئیل و فرآورده‌‌‌های وابسته به عنوان سوخت وسایل نقلیه عمومی و شخصی تا گاز و نفت برای گرمایش و آشپزی به طور مستقیم بر رفاه، احساس رفاه و آسایش عمومی تاثیر می‌‌‌گذارد. حتی هر گونه تغییر قیمت در این مواد و دیگر مشتقات نفتی که در ساخت و عرضه بسیاری از محصولات مصرفی، لاستیکی و پلاستیکی به کار رفته است، در سبد هزینه خانوار به‌سرعت و با شدت زیاد لمس و احساس می‌شود. از این روست که هرگونه تغییر خواسته یا ناخواسته در خدمت‌‌‌رسانی صنعت نفت، تاثیرات همگانی و دغدغه‌‌‌های عمومی را به همراه دارد؛ زیرا به‌راحتی به چشم می‌‌‌آید و زیر ذره‌‌‌بین می‌رود و پس از آن، از همه طرف تیغ‌‌‌های بران انتقاد را به سوی مدیران مجموعه روانه می‌کند و حتی ضریب می‌‌‌خورد و با بزرگنمایی، بیش از آنچه هست، نمایانده می‌شود.
گرمای گاز در سرمای زمستان
برای درک بهتر درهم‌‌‌تنیدگی صنعت نفت با زندگی روزمره مردم، موضوع تامین گاز را در نظر بگیریم. نزدیک به ۹۸درصد شهرها و حدود ۸۷درصد روستاها در سراسر کشور از خدمات گازرسانی بهره‌‌‌مندند. این روزها در شرایط ماندگاری هوای سرد در بیشتر مناطق کشور، مصرف خانگی و تجاری از متوسط روزانه ۲۶۰ میلیون مترمکعب، به بیش از ۶۸۲ میلیون مترمکعب در روزهای پیاپی رسید اما پایداری شبکه گاز تقریبا در همه کشور ثابت ماند. این در حالی است که بیش از ۹۳درصد سوخت نیروگاه‌های ایران، گاز طبیعی است اما در چنین شرایطی، حتی شبکه نیروگاهی و برق کشور نیز با کمترین مسأله ممکن، در مدار ماند.
گرچه به گفته وزیر نفت، جمهوری اسلامی ایران پارسال رتبه سوم تولید گاز در جهان را به دست آورد و با رشد تولید ۵.۲ درصدی، سرعت دو برابری نسبت به دیگر کشورهای گازی جهان را ثبت کرد، باز هم باید توجه داشت که ظرفیت تولید به اندازه مشخصی است و نمی‌توان آن را به‌سادگی و به‌سرعت افزایش داد. این امر به بسترسازی و تامین زیرساخت‌‌‌های راهبردی گوناگون نیاز دارد که طی این سال‌ها با گره تحریم‌‌‌های خارجی، خروج شرکت‌های همکار از طرح‌‌‌ها و کم‌‌‌کاری‌‌‌های داخلی یا کم‌‌‌توجهی‌‌‌ها به توانمندی‌‌‌های داخلی مواجه بوده است. البته هنوز برای دیدن نتایج اقدامات اجرایی جدید مانند «ذخیره‌‌‌سازی زیرزمینی و روزمینی گاز برای تعدیل زمستانه توزیع گاز با هدف افزایش پایداری شبکه تامین» زمان لازم است اما استقبال صنایع نیروگاهی و فولادی مختلف از ایجاد مراکز ذخیره گاز نویدبخش مشارکت‌‌‌های بیشتر واحدهای صنعتی برای مدیریت توزیع و مصرف در شرایط ویژه خواهد بود. از سوی دیگر، کم‌‌‌کم شاهد به ثمر نشستن طرح‌‌‌هایی مانند «جمع‌آوری گازهای مشعل» هستیم که یکی از بایسته‌‌‌های مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده است.
دستاوردهای پژوهشگران و متخصصان ایرانی در این عرصه آنچنان چشمگیر بوده که در نشست اخیر سران عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز در الجزایر، «جایزه جی‌‌‌ئی‌‌‌سی‌‌‌اف برای تعهد بلندمدت به گاز طبیعی» را نصیب کشور کرد. در همین راستا، روشن است برای آسیب رساندن به هر ساختار، «مشغول‌‌‌سازی مجموعه‌‌‌های راهبردی به حاشیه‌‌‌ها» یکی از دسیسه‌‌‌های کاربردی است و در این میان، هرچه دامنه اثرگذاری این مجموعه‌‌‌ها و محوری بودن مسوولیت‌‌‌های محول‌شده بیشتر باشد، شاهد حملات ترکیبی، چندجانبه و تندتر خواهیم بود.
برای نمونه به یاد داریم چندی پیش در خدمت‌‌‌رسانی جایگاه‌های سوخت اختلال‌‌‌هایی بروز کرد؛ همچنین در آستانه ورود جبهه‌‌‌های هوای سرد به کشور و افت شدید دمای سراسری، خرابکاری‌‌‌هایی در خطوط انتقال گاز رخ داد که به‌سرعت و با دقت مدیریت شد و در کمترین زمان، اقدام‌‌‌های عملیاتی و تکمیلی برای بازگشت پایداری شبکه صورت گرفت. بنابراین برای ارزیابی عملکرد مجموعه صنعت نفت لازم است همه جوانب امر- از ضعف‌‌‌ها و قوت‌‌‌ها تا تهدیدها و فرصت‌‌‌ها- در نظر گرفته شود و دستاوردها با توجه به این موارد سنجیده شود. در غیر‌این صورت، نقد، آنگاه که غیرمنصفانه می‌شود و با بدبینی یا غرض‌‌‌ورزی در هم می‌‌‌‌‌‌آمیزد، چشم‌‌‌ها را به روی توانمندی‌‌‌ها، قوت‌‌‌ها، دستاوردها یا موانع غیرقابل پیشگیری فرومی‌‌‌بندد. حواسمان باشد که در نتیجه چه راهبردها و برنامه‌‌‌ریزی‌‌‌های اجرایی به اینجا رسیده‌‌‌ایم که به گفته «نیما یوشیج» پدر شعر نو:
«در شب سرد زمستانی؛ کوره خورشید هم، چون کوره گرم چراغ من نمی‌‌‌سوزد.»
