کارآفرینی نوآورانه

استارت‌آپی که کاربرد اتوبوس‌‌‌های زرد مدرسه را متحول کرد

مارلری اوربینا ۲۲ سال راننده اتوبوس‌‌‌های زرد مدرسه بود و به گفته خودش هر روز سروصدای ۷۰ کودک را پشت سرش تحمل می‌‌‌کرد. او همواره عاشق کارش بود، اما استرس‌‌‌های خودش را هم داشت. هر روز صبح، ساعت ۴:۵۰ دقیقه بیرون می‌‌‌زد، در حالی که یک دستش به فرمان بود و با دست دیگرش لیست مسیرهایی که باید می‌‌‌رفت و بچه‌‌‌ها را برمی‌‌‌داشت، چک می‌‌‌کرد. باید اسم دانش‌‌‌آموزها را حفظ می‌‌‌کرد و پدر و مادرها را راضی نگه می‌‌‌داشت. قدیم‌‌‌ها هیچ‌گونه راه ارتباطی با والدین نداشت و بنابراین از اتوبوس پیاده می‌‌‌شد و یک X بزرگ در جایی که بچه‌‌‌ها را سوار می‌‌‌کرد می‌‌‌کشید، تا به آنها بفهماند که اتوبوس مدرسه آمده است.

دنیا کم‌کم تغییر کرد. اوبر آمد. گوگل مپ مسیریابی را آسان کرد. اما صنعت سرویس مدرسه هنوز به همان شکل قدیم به کارش ادامه می‌‌‌داد. در سال ۲۰۱۵،  استارت‌آپی به نام «زوم» (Zum)،  به سرعت و با هیجان وارد سیلیکون ولی شد. این استارت‌آپ می‌توانست با تکنولوژی مدرن،  در شغل اوربینا انقلابی ایجاد کند. اما کار آسانی هم نبود. اتوبوس‌‌‌های زرد مدرسه،  بخشی از یک صنعت قدیمی ریشه‌‌‌دار ۵۰ میلیارد دلاری از ناوگان اپراتورهای بزرگ حمل و نقل در آمریکا هستند و زوم برای رقابت با آنها،  باید بر بخش بزرگی پیروز می‌‌‌شد که در اختیار مدارس دولتی و به‌‌‌شدت کند و بوروکراتیک و مقاوم در برابر تغییر بود. این لحظه‌‌‌ای است که خیلی از شرکت‌های نوآور را می‌‌‌کشد. بنیان‌گذار متوجه می‌‌‌شود که اگر نتواند مشتریان بزرگ را اغوا کرده و از منطقه امنشان دور کند،  نوآوری خاصش دیگر هیچ ارزشی ندارد.  پس چه باید کرد؟ زوم برای حل این مشکل،  مسیری دشوار را پشت سر گذاشت.

استارت‌آپ زوم از دل یک مشکل شخصی ‌زاده شد؛ مشکل مادر مهاجری به نام ریتو نارایان که در eBay کار می‌‌‌کرد. نارایان در دهلی بزرگ شده بود،  جایی که زنان معمولا وارد عرصه مهندسی نمی‌‌‌شوند. اما او این کار را کرد و در ۲۴ سالگی هند را به مقصد آمریکا ترک کرد. قبل از اینکه یکی از اعضای ارشد تیم محصول در eBay  شود،  در شرکت‌های اوراکل،  IBM  و یاهو کار کرده بود. یک روز،  سرویس پیش‌‌‌دبستانی دخترش نتوانست دنبالش بیاید و او مجبور شد مرخصی بگیرد و فرزندش را ببرد و بیاورد. نارایان به فکر فرو رفت. مادر خودش به خاطر بزرگ کردن فرزندانش کارش را رها کرده بود. او با خودش گفت «اما حالا من در قلب سیلیکون ولی هستم که هر مشکلی را حل می‌‌‌کند. چرا این مشکل حل نشود؟»

بنابراین،  به فکر پیدا کردن یک راه‌حل افتاد؛ یک سرویس اینترنتی مثل اوبر که به طور خاص برای بچه مدرسه‌‌‌ای‌‌‌ها باشد. حتی اگر نیاز باشد،  بچه‌‌‌ها را بعد از مدرسه به تمرین فوتبال ببرد. والدین می‌توانند با استفاده از اپلیکیشن نارایان،  یک خودرو که راننده آن مدارک و سوابق ثبت شده‌‌‌ داشته باشد و تجربه سروکار داشتن با بچه‌‌‌ها را هم داشته باشد درخواست دهند و بعد روی گوشی خود،  مسیر آن را ردیابی کنند و هر زمان که بخواهند با او ارتباط بگیرند. اپلیکیشن زوم طوری طراحی شده که اپراتورها می‌توانند با بهینه‌‌‌سازی مسیر،  در زمان و پول صرفه‌‌‌جویی کنند و داده‌‌‌هایی را در مورد عملکرد راننده‌‌‌ها جمع‌‌‌آوری کنند. تبلت‌‌‌هایی در اختیار راننده‌‌‌ها گذاشته شده که با دستیار صوتی آنها را در مسیر کمک می‌‌‌کند و اگر بچه‌‌‌ای مریض باشد و آن روز نخواهد به مدرسه برود،  از طریق همین تبلت اطلاع‌‌‌رسانی می‌‌‌شود تا وقت راننده به هدر نرود. و مدارس داشبوردهایی در اختیار دارند که نشان می‌‌‌دهد هر وسیله نقلیه و هر دانش‌‌‌آموز در هر لحظه کجاست و اگر اطلاعات اضافه‌‌‌تری بخواهند با کلیک روی یک آیکون به دست می‌‌‌آورند.

 سرویس زوم در فوریه ۲۰۱۵ اندازی شد و ویوک و آبشیشک،  برادران نارایان،  به عنوان دیگر بنیان‌گذاران،  به آن پیوستند. آنها خیلی زود متوجه شدند بازار کارشان خیلی کوچک است. برخی والدین فقط برای موارد اضطراری از زوم استفاده می‌‌‌کردند و برخی دیگر فقط برای استفاده روزانه یا هفتگی پول می‌‌‌پرداختند. حتی در این میان رقبایی مثل شرکت «شادل» هم بودند که ۱۲.۲ میلیون دلار تامین سرمایه کرده بودند. اما شادل در نهایت کنار کشید و زوم توانست مشتریان بیشتری جذب کند. یک روز آنها در حال گفت‌‌‌وگو با معاون یکی از مدارس خصوصی محلی بودند که متوجه نکته جالبی شدند: مدرسه دو محوطه با فاصله داشت که مجبور بود از یک اتوبوس بزرگ برای رفت و آمد دائمی چند دانش‌‌‌آموز بین این محوطه‌‌‌ها استفاده کند.

 شاید رانندگان زوم می‌توانستند این کار را در ازای پول کمتری انجام دهند؟ نارایان و ویوک مدرسه را متقاعد کردند که قرارداد یک ساله‌‌‌ای به مبلغ ۵۰‌هزار دلار با آنها ببندد و به این ترتیب یک راه درآمدی به روی آنها باز شد که فوری و قابل اتکا بود و حتی می‌توانستند از طریق همین مدارس،  به والدین دیگر دسترسی پیدا کنند. سیستم مدارس – چه دولتی و چه خصوصی – به یک روش حمل‌‌‌ونقل «جایگزین» نیاز دارد که در صورت اختلال در عملکرد اتوبوس‌‌‌های زرد،  از آن استفاده شود؛ یا مثلا اگر مسیر برخی دانش‌‌‌آموزان خیلی دور یا پرچالش باشد. زوم این موارد را پیگیری کرد و تا پایان سال ۲۰۱۸ توانست چند قرارداد بین ۵۰‌هزار تا یک میلیون دلار ببندد.