دنیای اقتصاد: سیاست‌های ارزی بانک‌مرکزی زنگ خطر صادرات فولاد را به‌صدا درآورده است و آمارها نشان می‌دهد فصل بهار چندان برای صادرکنندگان فولاد خوش‌یمن نبوده‌است. بازگشت ۱۰۰‌درصدی ارز به سامانه نیما در این ماه‌ها مانند ترمزی در مقابل صادرات فولادی‌ها عمل کرده‌است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» صنعت فولاد با توسعه‌های پی‌درپی و افزایش ظرفیت تولید در تلاش است تا علاوه‌بر تامین نیاز داخلی، حضور پررنگی در بازارهای صادراتی داشته‌باشد. این نگاه باعث شد تا صنعت فولاد در دهه‌گذشته نقش مهمی در افزایش صادرات غیرنفتی داشته‌باشد، اما رفته‌رفته در ۳سال‌اخیر با بروز چالش‌هایی همچون سیاست‌های ارزی، وضع عوارض صادراتی، کمبود انرژی و... صادرات و ارزآوری این حوزه تحت‌تاثیر قرارگرفت.

دنیای اقتصاد: در ایران هیچ‌گاه سهم بخش معدن از تحقیق و توسعه از ۰.۰۸‌درصد فراتر نرفته است، در صورتی‌که سهم این شاخص درکشور استرالیا به‌طور متوسط ۱۵‌درصد بوده‌است. بررسی‌‌‌‌‌ها همچنین حاکی از آن است که حدود ۴‌درصد از کل هزینه‌های نوآوری و تحقیق و توسعه در صنایع به بخش معدن اختصاص دارد. کارشناسان در این زمینه معتقدند زیست‌بوم نوآوری، منجر به توسعه پژوهش و فناوری در بخش معدن و صنایع معدنی کشور خواهد شد. از طرفی همکاری نزدیک و تعاملی بخش دولتی و حاکمیتی و بخش‌خصوصی برای توسعه معدنی کشور ضرورت دارد. در حوزه فرآوری جهت‌گیری کلی فناوری در جهان به سمت استفاده از فناوری‌های پیشرفته با راندمان بالا، استحصال تمام مواد معدنی با ارزش و مصرف کمتر آب و انرژی است. صنایع معدنی در مصرف انرژی شدت بالایی دارند و در سایر مواردی چون تحقیق و توسعه، نیاز به نیروی انسانی و سرمایه بالاتر از حد متوسط میان صنایع است لذا صنایع معدنی در جهان نسبت به فعالیت‌های تحقیق و توسعه، نوآوری و فناوری حساس هستند. از طرفی با حرکت به سمت فناوری‌های دیجیتال در معدن، بهره‌‌‌‌‌وری تولید ارتقا خواهد یافت.

دنیای‌اقتصاد: چینی‌‌‌‌ها با تسلط بر بخش تامین مواد اولیه و تولیدات معدنی جهان، فشار را بر اروپا افزایش داده‌است. شواهد چند گزارش رسمی از سه موسسه مکنزی، یوروسیستم و واحد تحقیقات اتحادیه اروپا نشان می‌دهد دست‌‌‌‌کم در ۵۰‌درصد زنجیره‌های تامین متصل به سه کشور آلمان، اسپانیا و ایتالیا، هیچ اقدامی برای جایگزینی با چین اتخاذ نشده و اروپایی‌‌‌‌ها مستاصل مانده‌‌‌‌اند.

دنیای اقتصاد: ایران در حالی رتبه ششم دنیا از نظر میزان ذخایر روی را دارد که همچنان میزان استخراج این فلز با توجه به پتانسیل‌های موجود در کشور اندک است، قیمت و تقاضای این فلز جهانی نیز اگرچه با فراز و نشیب‏‏‏‌هایی همراه است، اما به دلایل زیست‌محیطی، اقبال به این فلز رو به افزایش است؛ از همین‌رو ضروری است رفع چالش‌های مربوط به فرآیند تولید و بهره‏‏‏‌برداری از معادن فلزاتی همچون روی در اولویت سیاستگذار قرار گیرد.

دنیای اقتصاد: تصویب محدودیت‌های کربن (Carbon tax) در اتحادیه اروپا باعث‌شده تا محصولات معدنی‌‌‌‌ای که تولید گاز‌‌‌‌‌‌‌‌های گلخانه‌ای کمتری دارند، از اهمیت ویژه‌‌‌‌ای برخوردار شوند.

دنیای‌اقتصاد: یک کارشناس حوزه‌‌‌‌‌ معدن و صنایع معدنی کشور با بررسی وضعیت معادن و صنایع معدنی کشور، آزادسازی واردات ماشین‌آلات معدنی، جلوگیری از آیین‌نامه‌‌‌‌‌های خلق‌الساعه و حل مشکلات نقدینگی را از اولویت‌های دولت آینده در بخش معدن عنوان کرد.

دنیای اقتصاد: مقیاس تولید، مساله مهمی است که در فضای سیاستگذاری اقتصادی ایران ابدا جدی گرفته نمی‌شود، بااین‌حال هر نوع حرکت برای تحول صنعتی کشور صرفا از مسیر توسعه صنایعی شکل خواهد گرفت که در مقیاس اقتصادی و در سطح بنگاه‌های رقیب جهانی ظاهر شوند. نگاهی به آمارهای تولید فولاد در مهم‌ترین واحدهای صنعتی جهان نشان می‌دهد بزرگ‌ترین بنگاه‌های ایران در بخش تولید فولاد تنها حدود ۷ تا ۸ درصد مقیاس بزرگ‌ترین بنگاه جهان تولید می‌کنند. موضوعی که موجب‌شده تا نه‌تنها قیمت تمام‌شده فولاد ساخت ایران اقتصادی نباشد، بلکه در صورت حذف یارانه‌های انرژی حتی زیان‏‏‏‌آور نیز باشد. رده‏‏‏‌بندی استیل‏‏‏‌دیتا نشان می‌دهد بزرگ‌ترین واحد تولید فولاد ایران در حالی چهل‌و دومین کارخانه تولید فولاد جهان است که گروه چینی بائو بزرگ‌ترین واحد تولید فولاد است. گروه ایرانی نیز در حالی در سال‌حدود ۱۰‌میلیون‌تن فولاد تولید می‌کند که مجموع تولید گروه چینی بائو بیش از ۱۳۰ میلیون‌ تن فولاد در سال‌است.

ایران با در اختیار داشتن حدود ۷‌درصد از ذخایر معدنی جهان در زمره کشورهای دارای پتانسیل بسیار بالا در این حوزه است. کشوری که با قرارگرفتن روی کمربند فلززایی آلپ-هیمالیا (بیش از ۱۵‌درصد از ذخایر معدنی جهان بر روی این کمربند قرار دارد)، دارای ۳۵ محیط مستعد کانه‌‌‌‌‌‌‌زایی، ۸۹ تیپ ماده‌معدنی شناخته‌شده و ۸۰ نوع از انواع مختلف مواد معدنی است، با این حال شواهد موجود حاکی از ناکامی کشور در فعال‌‌‌‌‌‌‌سازی و استفاده بهینه

دنیای اقتصاد: شرکت‌های معدنی هم به‌عنوان مشاغلی که در حال‌حاضر الزامات جدید برای آنها تعریف و اعمال می‌شود و هم به‌عنوان تامین‏‏‏‏‌کننده مواد معدنی حیاتی که برای تولید باتری خودروهای برقی، پنل‏‏‏‏‌های خورشیدی و توربین‏‏‏‏‌های بادی و سایر محصولات استفاده می‌شوند، ارتباط نزدیکی با بحث انتقال انرژی دارند. با درنظر داشتن به‏‏‏‏‌روز‌شدن قوانین، در این یادداشت دستورالعمل‌ها و الزامات مرتبط با تغییرات آب‌وهوایی در حال ظهور را موردبحث قرار می‌دهیم. به ارائه مثال‌هایی از نحوه تعدیل فعالیت‌های شرکت‌های معدنی در واکنش به انتقال انرژی پرداخته می‌شود و اشکال جدیدی از تامین مالی را که مشارکت‏‏‏‏‌کنندگان صنعت می‌توانند دنبال کنند، توضیح داده می‌شود.

دنیای‌اقتصاد: جدیدترین بررسی صورت‌گرفته نشان می‌دهد صادرات محصولات فولادی و مصنوعات آنها طی دو ماهه نخست سال‌۱۴۰۳ در مقایسه با دو ماهه نخست سال‌۱۴۰۲، هم از نظر ارزشی و هم از نظر وزنی افت داشته است. به گزارش گمرک ایران، در دو ماهه نخست سال‌۱۴۰۳، در مجموع یک‌میلیون و ۸۵۰‌هزار ‌تن محصولات فولادی، به ارزش ۹۴۱‌میلیون دلار از کشور صادر شده‌است که در مقایسه با ارقام مدت مشابه سال‌قبل به وزن ۲‌میلیون و ۲۴۴‌هزار‌تن و یک‌‌میلیارد و ۲۲۰‌میلیون دلار، کاهشی ۱۸‌درصدی در وزن و ۲۳‌درصدی در ارزش دلاری داشته‌است.

به‌رغم آشفتگی ژئوپلیتیک و عدم‌اطمینان اقتصادی در سال‌۲۰۲۳، سرمایه‌گذاری در بخش فناوری به رشد قابل‌توجه خود ادامه داد و بر این باور عمومی تاکید کرد که بزرگ‌ترین نوآوری‌‌‌‌های جهان در زمان تنش‌های اقتصادی و سیاسی بزرگ متولد شده‌اند. با درنظرگرفتن این موضوع، برخی از روندهای سرمایه‌گذاری در بخش فناوری مورد بررسی قرارگرفته‌است.

دنیای اقتصاد: شرکت‌های معدنی از استخراج مواد معدنی با ارزش بهره‌مند می‌شوند، اما اغلب هزینه‏‏‏‏‌ آن به‌حساب جامعه و محیط‌زیست است. هرچند تنظیم و قانون‌گذاری این فعالیت‌ها به چارچوب و سیاست‌های ملی هر کشوری بستگی دارد، با این حال اجرای درست اقدامات همچنان مشکل است. برای گذار به‌سوی «معدن‏‏‏‏‌سازی پایدار»، دولت‌ها و شرکت‌ها باید تاثیرات اجتماعی معدن‌کاری را بشناسند و قوانین و مقرراتی را وضع کنند که نیاز به همفکری مستمر با جامعه در طول عمر معدن‌دارد.

سال۲۰۲۲ سالی برجسته برای هوش‌مصنوعی (AI) بوده‌است. عرضه‌‌‌‌‌ ChatGPT، Midjourny و Bard باعث شد تا توانایی‌‌‌‌‌های هوش‌مصنوعی مولد و مدل‌های پایه به خانه‌‌‌‌‌ها و کسب‌وکارها در سراسر جهان آورده شود، درحالی‌که جریان اولیه این فناوری‌ها در صنایع مرتبط با کاربر نهایی بوده‌است، با این حال هوش‌مصنوعی مولد (gen AI) پتانسیل بسیار زیادی در برنامه‌های صنعتی و شرکتی دارد.

دنیای اقتصاد: تراز تجاری بخش معدن در سال‌۱۴۰۲ مثبت است، با این‌وجود واردات معدنی هم به لحاظ ارزش و هم به لحاظ وزنی در سال‌گذشته با افزایش همراه بوده‌است. بررسی آمار تجارت در سال‌۱۴۰۲ حاکی از آن است که میزان رشد واردات در این سال‌در مقایسه با صادرات بیشتر بوده‌است، درحالی‌که صادرات در سال‌۱۴۰۲ به لحاظ ارزشی ۱۱‌درصد و به لحاظ وزنی۳۲ درصدنسبت به سال‌۱۴۰۱ رشد داشته‌است، بررسی واردات این بخش حاکی از افزایش ۳۹درصدی ارزشی و ۱۷درصدی وزنی است.

دنیای اقتصاد: اینترنت اشیا (IoT) به‌عنوان یکی از موضوعات پیش‌روی فناوری و ارتباطات، نقش بسیار مهمی در بهبود و بهینه‌سازی صنایع مختلف ایفا می‌کند. یکی از صنایعی که اینترنت اشیا توانسته تحولات چشمگیری را ایجاد کند، معدن و صنایع معدنی است. باتوجه ‌‌‌‌به محدودیت‌ها و سختی‌‌‌‌های این صنعت، استفاده از فناوری اینترنت اشیا به‌منظور بهبود عملکرد، کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی بیشتر در معدن‌‌‌‌ها امری ضروری به‌‌‌‌حساب می‌آید. سنسورهای هوشمند برای اندازه‌‌‌‌گیری و مانیتورینگ اطلاعات محیطی، استفاده از راهبردهایی مانند تحلیل داده‌ها و هوش‌مصنوعی به‌منظور بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری و بهینه‌سازی عملکرد، دستیابی به سیستم‌های اتوماسیون پیشرفته و استفاده از روبات‌‌‌‌هایی هوشمند به‌منظور افزایش ایمنی بیشتر و... همه نوآوری‌‌‌‌هایی هستند که به‌‌‌‌وسیله اینترنت اشیا در معادن امکان‌پذیر شده‌است. استفاده از اینترنت اشیا در معادن می‌تواند به شرکت‌ها کمک کند تا این چالش‌ها را بهبود بخشند و به‌‌‌‌سرعت به نتایج مثبتی دست‌یابند. این مقاله از خبر‌‌گزاری (Mining technology) به بررسی این نوآوری‌‌‌‌ها و بیم و امید کاربرد آنها خواهد پرداخت.