«دنیای‌اقتصاد» گزارش می‌دهد
راه باز واردات برای ماشینآلات معدنی
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» بخش معدن ایران دارای ذخایر ارزشمندی از مواد معدنی است که باعث‌شده بارها شعار «معدن به‌جای نفت» به گوشمان بخورد. درواقع این بخش می‌تواند سهم بسیاری در صادرات غیرنفتی داشته و در شرایط تحریمی نیز در ارزآوری نقش خوبی ایفا کرده‌است.
در یک سال‌اخیر نیز توسعه اکتشافات باعث‌شده تا میزان ذخایر در حوزه‌های مختلف یا حتی کشف ذخایر جدید موثر باشد. این موضوع در کشف ذخیره لیتیوم که چندی پیش خبر آن منتشر شد به‌خوبی قابل‌درک است. درواقع دولت در تلاش است با توسعه اکتشافات سهم بخش معدن در اقتصاد را افزایش دهد.
اما در این بین بخش معدن برای افزایش حضور خود در اقتصاد و نقش‌آفرینی در رشد صنعتی با چالش‌هایی مواجه است که گره برخی از آنها با تصمیمات نادرست به گره‌هایی کور تبدیل می‌شود که می‌تواند بهره‌برداری از این ذخایر را با مشکل همراه کند.
با نگاهی به بخش معدن به‌راحتی می‌توان این گلوگاه‌ها را شناسایی کرد. برخی از آنها گره‌های قدیمی هستند که بارها و بارها درباره آنها بحث شد و بر اهمیت آن تاکید شده‌است اما بی‌توجهی به حل آنها می‌تواند بخش معدن به‌ویژه معادن کوچک و متوسط‌مقیاس را در ادامه این مسیر با سختی‌های بسیاری مواجه کند.
این گلوگاه‌ها می‌تواند عدم‌سرمایه‌گذاری، نبود ثبات در قوانین و مقررات، عدم‌توسعه زیرساخت‌ها، نبود ماشینآلات و... باشد. تمامی این موارد دست به‌دست هم داده تا بخش معدن آن‌طور که باید مورد بهره‌برداری قرار نگیرد.
ماشینآلات یکی از پاشنه آشیل‌های توسعه بخش معدن است. بخشی که به دلیل تحریم‌ها واردات و تامین ارز آن با مشکلات زیادی همراه شد. در کنار این موضوع رفته‌رفته ماشینآلات موجود در معادن فرسوده‌تر و هزینه‌های نگهداری برای آنها بیشتر از قبل می‌شد و همین موضوع بر قیمت تمام‌شده معادن تاثیرگذار بود.
وضعیت ماشینآلات در بخش معدن به‌ویژه در معادن کوچک و متوسط به‌نحوی است که از آنها به‌عنوان گورستان ماشینآلات یاد می‌شود؛ این در حالی است که واردات ماشینآلات جدید می‌تواند میزان استخراج و بهره‌برداری از بخش معدن را افزایش داده و همین موضوع علاوه‌بر توسعه اقتصادی منجر به اشتغال‌زایی بیشتر می‌شود.
با این حال تصمیم وزارت صنعت، معدن و تجارت بر حمایت از تولید داخل بود و همین نگاه باعث شد تا واردات ماشینآلات ممنوع شود. این موضوع زنگ خطر برای فعالیت معادن کوچک و متوسط‌مقیاس را به صدا درآورد.
نگرانی درباره تعطیلی معادن باعث شد تا وزارت صمت یک قدم از تصمیم خود عقب‌نشینی کرده و اعلام کند در بخش‌هایی که با کمبود مواجه هستیم این نیاز از طریق واردات تامین می‌شود و حالا در روزهای اخیر خبر خوشی دیگر از سوی وزارت صمت منتشر شد که می‌تواند امیدی برای توسعه هرچه بیشتر در بخش معدن باشد.
معاون صنایع ماشینآلات و تجهیزات وزارت صمت در این‌باره گفت: در حال‌حاضر هیچ معدن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار و واردکننده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای مشکلی برای واردات ماشینآلات معدنی حتی مستعمل ندارد و در واقع امکان واردات ماشینآلات مستعمل تا پنج سال‌عمر برای بازرگانان فراهم شده‌است.
سیدمحمد موسوی افزود: از آنجا که معاونت صنایع ماشینآلات و تجهیزات به همه حوزه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و صنایع خدمات ارائه می‌کند، در نخستین اقدام با بر‌‌گزاری جلسات مختلف با فعالان حوزه معدن نیازمندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و کمبود‌های این صنعت احصا شد.
وی گفت: به‌طور مثال مطالعات ما نشان می‌دهد حدود ۱۵هزار ماشینآلات فرسوده با ۲۰ سال‌عمر در کشور وجود دارد، یعنی به مدت ۱۰ سال‌به‌جای اینکه سالانه پنج هزار ماشینآلات از محل تولید و واردات تامین شود، هزار تا هزار و ۵۰۰ دستگاه تامین و واردشده و برخی شرکت ها مانند هپکو دچار مشکل بودند و چه بسا جلوی واردات نیز گرفته شده‌بود.
معاون صنایع ماشینآلات و تجهیزات وزارت صمت با بیان اینکه برای رفع این مشکل با ۲۴ شرکت تولیدی ایرانی مذاکره کردیم، ادامه داد: در این مدت ما حدود ۱۱۰درصد افزایش تولید داشتیم و تولید امسال تاکنون به حدود ۲هزار و ۵۶۰دستگاه رسیده، اما این تعداد نیز کافی نیست و باید همزمان از ظرفیت واردات نیز استفاده شود که این موضوع را نیز تسهیل کردیم و تاکنون ۲هزار ثبتسفارش انجام‌شده‌است. اما در حال‌حاضر چه موضوعی می‌تواند برای معدنی‌ها مشکل‌ساز شود؟ بدون‌شک تامین ارز برای ثبتسفارش با توجه به بالا‌بودن نرخ ارز از مهم‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند در واردات مانع جدی ایجاد کند، اما در بخش دیگر می‌توان با وضع قوانین و مقررات جدید مسیر واردات را کمی سخت کرد. البته در کنار این موضوع صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی نیز با ارائه تسهیلاتی خرید از داخل را فراهم کرده‌است تا معدنی‌ها بتوانند از این طریق نیز نیاز به ماشینآلات را تامین کنند.
اما نکته مهم آن است که واردات ماشینآلات می‌تواند به‌طور غیر‌مستقیم به حمایت از تولید داخل منجر شود. درواقع با واردات ماشینآلات معدنی، در گام اول معدنی‌ها نیاز خود را تامین می‌کنند و می‌توان شاهد افزایش بهره‌وری بخش معدن بود. این موضوع می‌تواند نگرانی‌ها درباره تامین مواد اولیه را هم کاهش دهد، اما در گام بعدی واردات ماشینآلات باعث می‌شود تا توان رقابتی تولیدکننده داخلی نیز افزایش پیدا کند. درواقع تولیدکننده داخلی برای تصاحب سهم بیشتری از بازار مجبور است محصولی باکیفیت بالا و قیمت رقابتی‌تر را راهی بازار کند.
در نتیجه می‌توان گفت واردات ماشینآلات به‌نوعی بازی دو سر برد برای صنعت و معدن خواهد بود و هر دو سوی ماجرا می‌توانند نیاز خود را تامین کنند.
فراموش نکنیم با بستن درها برای واردات یا صادرات تنها ارتباط ما با بازارهای جهانی متوقف می‌شود؛ این در حالی است که واردات ماشینآلات و مذاکره برای ایجاد نمایندگی جهت خدمات پس از فروش می‌تواند به ارتقای دانش فنی در این بخش کمک کند. از سویی دیگر شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در رقابت با برندهای خارجی با شرکت‌های ایرانی وارد همکاری می‌شوند و در نهایت می‌توان شاهد بود که با بومی‌سازی و ساخت داخل بسیاری از نیازها در کنار صرفه‌جویی ارزی تامین می‌شود.
