هزینه فرصت سوزی صادرات فولاد
در عصر مدرن، تجارت خارجی از بحث مزیت‌های نسبی تا حد زیادی خارج و به مسیر مزیت‌های رقابتی می‌‌‌‌‌‌رود، به همین‌دلیل هم ثبات در کنار نوآوری‌‌‌‌‌‌ها در تولید، عنصر اصلی تجارت در بازارهای جهانی است و کشور با اعمال تصمیم‌‌‌‌‌‌های خلق‌‌‌‌‌‌الساعه، سد راه‌‌‌‌‌‌های رسیدن به تجارت پایدار با کشورهای دیگر می‌شود. البته، میزان تولید فولاد در ۶ماهه ابتدایی سال۱۴۰۱ در مقایسه با مدت مشابه در سال‌پیش، افزایش یافته است و عمده دلیل آن نیز مدیریت بهتر انرژی بود. بنا بر گفته‌‌‌‌‌‌های فعالان حوزه فولاد، در ماه‌های تیر و مرداد وضعیت تامین برق واحدهای تولیدی نسبت به پارسال بهتر بوده‌است. فولادکاران، پیش از این و قبل از لغو مصوبه عوارض صادرات بر کامودیتیها، کاهش صادرات این کالا را پیش‌بینی کرده بودند. مصوبه عوارض صادرات، درست در زمانی به صادرکنندگان تحمیل شد که بازارهای جهانی به دلیل ناآرامی‌‌‌‌‌‌ها در اوکراین و تحریم روسیه، با کمبود کامودیتیها مواجه بودند و کشور می‌توانست با استفاده از غیاب دو تامین‌‌‌‌‌‌کننده بزرگ فولاد، روسیه و اوکراین، در بازارهای جهانی، جایگزین این دو کشور شود. اقدامی که ترکیه و چین دست به انجام آن زدند و از همین راه، صادرات محصولات فولادی خود در جهان را افزایش دادند. فعالان این حوزه تخمین می‌زنند که هزینه فرصت این اقدام دولتی، خسارت یک‌میلیارد دلاری برای کشور بوده‌است. حالا به‌نظر می‌رسد فعالان بخش‌خصوصی به فکر جبران این زیان افتاده‌‌‌‌‌‌اند و اتاق ایران‌آنلاین هم خبر از بر‌گزاری نشستی برای افزایش صادرات فولاد به پاکستان داده است. مشکلات ایران برای صادرات فولاد به این کشور، طولانی‌بودن زمان صدور روادید و عدم‌تدوین تعرفه‌های ترجیحی بین دو کشور بوده‌است. ایران و پاکستان در بخش‌های مختلف مشترکات بسیاری دارند اما از این فرصت‌ها، بهره‌‌‌‌‌‌برداری لازم صورت نگرفته است. رئیس اتاق کرمان نیز در نشست توسعه همکاری‌های اقتصادی کرمان و پاکستان، با اشاره به ظرفیت‌های توسعه‌تجارت با پاکستان، گفت: کرمان یکی از قطب‌های تولید فولاد در کشور است و باید صادرات این کالا به پاکستان مورد‌توجه قرار گیرد. سید‌مهدی طبیب‌زاده با اشاره به اینکه ایران جزو ۲۰ کشور اول واردکننده کالا به پاکستان نیست، ادامه داد: کرمان در سال۲۰۲۱ تاکنون ۳۴میلیون دلار صادرات به پاکستان داشته درحالی‌که هیچ محصولی از پاکستان وارد کرمان نشده‌است. حسن نوریان، سرکنسول ایران در کراچی افزود: پاکستان به برخی کالاهای استان کرمان مانند مس، فولاد، کلینکر، سیمان و کاشی نیاز دارد اما در این زمینه تلاش‌ها برای صادرات برخی از این کالاها بی‌نتیجه مانده است.
به گزارش خبر‌گزاری مهر، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در همین مورد توضیح داد: منحنی قیمتی فولاد یک منحنی سینوسی است و با توجه به تاثیر جنگ اوکراین، قیمت فولاد به قله خود رسیده بود اما متاسفانه کشور یک فرصتسوزی بزرگ انجام داد و در قله قیمت‌ها، عوارض صادراتی روی فولاد اعمال کرد. او اضافه کرد: در واقع در آن زمان که ایران می‌توانست صادرات خوبی در حوزه فولاد داشته باشد، مصوبه عوارض صادراتی مانع از تحقق این امر شد و کشورهای ترکیه و چین بازارها را قبضه کردند. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران ادامه داد: همان زمان هم ما نامه زدیم که نتیجه این عوارض صادراتی در سه تا چهار‌ماه آینده دیده می‌شود زیرا صادرات فولاد ایران از نوع سفارشی است؛ یعنی امروز سفارش می‌‌‌‌‌‌گیرید، تولید می‌کنید و در ۳ تا ۴ماه آینده صادرات می‌کنید؛ بنابراین نتایج اعمال عوارض صادراتی را تیر و مرداد دیدیم و در آمارها به‌وضوح این مساله مشخص شده‌است. یعقوبی اضافه کرد: در ۶ماه نخست امسال صادرات فولاد در مجموع ۱۵درصد و در ۵ماه نخست صادرات فولاد در مجموع ۱۹درصد کاهش یافت. او ادامه داد: پس از اینکه اخذ عوارض صادراتی متوقف شد، در شهریور‌ماه نسبت به مرداد‌ماه افزایش صادرات داشتیم؛ زیرا هم به دلیل رفع محدودیت‌های برقی تولید افزایش یافته و هم سفارش‌های خرداد‌ماه و قبل‌تر آماده صادرات شده‌بود که باعث شد افت ۱۹درصدی در مرداد‌ماه تبدیل به افت ۱۵درصدی در شهریور‌ماه شود، اما نکته این است که به هر حال یک کاهش ۱۵درصدی در صادرات داریم.
۲/ ۲میلیارد دلار صادرات ۶ماه نخست ۱۴۰۱
یعقوبی گفت: سال‌گذشته حدود ۶میلیارد دلار صادرات فولاد داشتیم و در ۶ماه نخست امسال نیز تقریبا ۲/ ۲میلیارد دلار صادرات انجام شده‌است و اگر عوارض صادراتی اعمال نمی‌‌‌‌‌‌شد، پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌ها افزایش صادرات یک‌میلیون تنی بود و صادرات در نیمه نخست ۳میلیارد دلار می‌شد. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: روسیه به واسطه تحریم‌هایی که دارد وارد بازارهای صادراتی ما شد و رقابت بین ما و روسیه شکل گرفت و با دامپینگی که روسیه کرد سهم ما در بازارهای صادراتی کم شد و اگرچه صادرکنندگان در برخی از محموله‌‌‌‌‌‌ها دچار زیان شدند و سهم کم شد، اما بازارها را حفظ کردند زیرا بازارهای صادراتی بلندمدت هستند. او درخصوص جبران زیان واردشده، گفت: طبق پیش‌بینی‌هایی که موسسات تحلیلی ارائه کردند، تا ۳ماه اول سال۲۰۲۳ روند تقاضای فولاد نزولی است؛ یعنی عملا پیش‌بینی نمی‌شود که قیمت افزایش چندانی یابد و نوسان خاصی نخواهد داشت. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: در مورد کف قیمتی فولاد هم دو نظریه وجود دارد؛ نخست اینکه به دلیل بالا رفتن نرخ بهره در آمریکا و نزولی‌بودن نرخ کامودیتیها، نرخ فولاد متاثر خواهد شد و از این هم کمتر خواهد شد و نظریه دوم هم این است که قیمت کمتر از این برای تولیدکنندگان فولاد جهان به‌صرفه نیست و به دلیل افزایش نرخ گاز و تعطیلی برخی از کارخانه‌ها در اروپا و رسیدن قیمت‌ها به کف، بنابراین دیگر قیمت فولاد از این پایین‌تر نخواهد بود. این دو نظریه متفاوت است که باید ببینیم کدام‌یک محقق می‌شود، با این‌وجود یعقوبی اظهار امیدواری کرد: روند نزولی قیمت‌های جهانی روی صادرات فولاد اثرگذار است؛ اگرچه صادرات در شهریور‌ماه افزایش یافته اما روند نزولی است و به‌نظر نمی‌رسد که بتوان تا پایان سال این افت ۱۵درصدی را جبران کرد و حتی پیش‌بینی این است که به میزان صادرات پارسال هم نرسیم. او تصریح کرد: امسال احتمالا در بهترین حالت و با کمک دولت برای توسعه صادرات، ۵ تا ۵/ ۵میلیارد دلار صادرات خواهیم داشت.
