نقش واحد منابع انسانی در کاهش «بهره‌‌‌وری سمی»
بهره‌‌‌وری سمی یک موضوع چندوجهی است که از ترکیب پیچیده‌‌‌ای از عوامل روانی و اجتماعی ناشی می‌شود و عمیقا ریشه در محیط‌‌‌های کاری دارد که کار طاقت‌‌‌فرسا را با فضیلت و استراحت را با تنبلی یکی می‌‌‌دانند. این باور بیشتر در سازمان‌هایی وجود دارد که ارزش افراد با دستاوردهایشان برآورد می‌شود و اغلب منجر به از دست رفتن سلامت جسم و روان و کاهش کیفیت زندگی افراد می‌شود. اضافه‌‌‌کاری منظم، تعهد بیش از حد به ضرب‌‌‌الاجل پروژه، شروع کردن همزمان چند پروژه، احساس گناه از تفریح کردن، غفلت از خودمراقبتی، نبود تعادل بین کار و زندگی، اضطراب، افسردگی و فرسودگی شغلی همگی نشانه‌‌‌هایی از بهره‌‌‌وری سمی هستند.
اما چه عواملی باعث ایجاد بهره‌‌‌وری سمی می‌شود؟
تیپ‌‌‌های شخصیتی: برخی از افراد ممکن است بیش از دیگران مستعد بهره‌‌‌وری سمی باشند. تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که تیپ‌‌‌های شخصیتی کمال‌‌‌گرا دارند ممکن است خیلی نسبت به خود یا کارکنانشان سخت‌‌‌گیر باشند. آنها از شکست می‌‌‌ترسند و معتقدند جایی برای اشتباه وجود ندارد. این می‌تواند منجر به بهره‌‌‌وری سمی شود.
فرهنگ سازمانی: در بسیاری از سازمان‌ها کار کردن در ساعات اضافه، آخر هفته و حتی کار کردن در خانه تبدیل به ارزش شده است و افرادی که خارج از ساعات موظفشان کار می‌کنند مورد تشویق قرار می‌‌‌گیرند، ارتقا می‌‌‌یابند و از آنها به عنوان نیروهای متعهد سازمان یاد می‌شود.
فرار از واقعیت: برخی افراد، از مشکلات و مسائل زندگی شخصی خود به کار پناه می‌‌‌برند. به جای اینکه با مساله‌ای که آنها را آزار می‌دهد روبه‌‌‌رو شوند، خود را در کار دفن می‌کنند و فکر می‌کنند اگر همیشه مشغول باشند ذهنشان از مساله منحرف می‌شود و دیگر نیازی به حل آن ندارند!
نبود امنیت شغلی: زمانی که در سازمانی افراد احساس کنند امنیت شغلی ندارند خود به خود سعی خواهند کرد بیش از توان خود برای کار وقت صرف کنند تا از این طریق بتوانند شغل خود را حفظ کنند.
انتظارات خودخواسته: همه افراد دوست دارند بدرخشند. اما گاهی اوقات، افراد انتظارات غیرواقع‌‌‌بینانه از خود ایجاد می‌کنند. این انتظارات می‌تواند به بهای از دست رفتن رفاه ذهنی آنها تمام شود و منجر به جست‌‌‌وجوی بی‌‌‌وقفه برای کمال شود.
ترس از ناکافی بودن: ترس از ناکافی بودن که می‌تواند ریشه در کودکی داشته باشد افراد را به سمتی سوق می‌دهد که همیشه بیشتر از آنچه که باید تلاش کنند تا برای دیگران کافی به نظر برسند.
منابع انسانی چه نقشی دارد؟
منابع انسانی نقش مهمی در شکل دادن به فرهنگ سازمان و ترویج یک محیط کاری سالم دارد تا از بهره‌‌‌وری سمی جلوگیری کند. در اینجا به چند مورد از اقدامات واحد منابع انسانی در جهت کاهش بهره‌‌‌وری سمی اشاره می‌‌‌کنیم:
آموزش مدیران: واحد منابع انسانی می‌تواند نشانه‌‌‌های بهره‌‌‌وری سمی و فرسودگی شغلی را به مدیران آموزش دهد و آنها را تشویق کند تا به مسائلی مانند افزایش غیبت یا تغییر رفتار فورا رسیدگی کنند. این رویکرد پیشگیرانه تضمین می‌کند که مسائل قبل از تشدید بررسی شوند و به مبارزه با بهره‌‌‌وری سمی کمک می‌کند.
ایجاد فرهنگ بازخورد: محیطی که در آن کارکنان می‌توانند نگرانی‌های خود را بدون ترس بیان کنند، به شدت می‌تواند بهره‌‌‌وری سمی را کاهش دهد. از این رو واحد منابع انسانی می‌تواند با ایجاد کانال‌‌‌های بازخوردی به کارکنان کمک کند تا پیشنهادها، شکایات و نظرات کلی خود را مطرح کنند.
ایجاد تعادل بین کار و زندگی: برقراری تعادل بین کار و زندگی بسیار ضروری است. واحد منابع انسانی می‌تواند با برقراری ساعات کاری انعطاف‌‌‌پذیر، برنامه دورکاری و مرخصی تشویقی و... تعادل بین کار و زندگی را ایجاد کند.
آموزش به کارکنان: تدوین برنامه‌‌‌های آموزشی درباره مدیریت زمان، کاهش استرس و عادات کاری سالم و ارائه آن به کارکنان از دیگر اقداماتی است که می‌توان در سازمان انجام داد. این آموزش‌‌‌ها به کارکنان کمک می‌کنند حجم کاری خود را به طور صحیح مدیریت کنند و به شیوه‌‌‌ای سازنده استرس خود را مدیریت کنند.
بررسی‌‌‌های منظم: باید برای تشکیل جلسات تیمی مستمر به منظور بررسی حجم کاری برنامه‌‌‌ریزی صورت بگیرد. این راهی است برای کارکنان تا در صورت احساس خستگی و نیاز به کمک، آن را به اشتراک بگذارند و در مورد حجم کاری، چالش‌‌‌ها و نگرانی‌های خود با سرپرستان و منابع انسانی خود صحبت کنند.
برنامه‌‌‌ها و منابع سلامتی: واحد منابع انسانی می‌تواند برنامه‌‌‌هایی را اجرا کند که برای سلامت روح و جسم کارکنان مفید است. این برنامه‌‌‌ها می‌تواند به شکل عضویت در باشگاه ورزشی، جلسات مدیتیشن یا دسترسی به متخصصان سلامت روان باشد.
برنامه استراحت اجباری: در فواصل منظم، استراحت ضروری است. خواه یک حرکت کششی ۵دقیقه‌‌‌ای، پیاده‌‌‌روی یا فقط مدتی کار نکردن. منابع انسانی می‌تواند با کمک به خودمراقبتی در ساعات کاری از فرسودگی شغلی جلوگیری کند.
