کارنامه وصول و واریز مالیات بر ارزشافزوده در سال ۱۴۰۳ بررسی شد
نمره قبولی مالیات تنظیم‌گر
مالیات ﺑﺮ ارزشافزوده ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎت ﺑﺮ ﻣﺼﺮف اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻤﺎر مالیات‌‌‌های ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺮار می‌گیرد. این مالیات در واقع نوعی مالیات چندمرحله‌‌‌ای است که در مراحل مختلف زنجیره تولید-توزیع براساس درصدی از قیمت فروش کالاهای تولیدشده یا خدمات ارائه‌شده پس از کسر مالیات بر ارزشافزوده پرداختی (اعتبار) اخذ میشود. مالیات بر ارزشافزوده با کمترین میزان آسیب و تبعات اقتصادی، با هدف انتقال بار مالیاتی از تولید به مصرف، ابزاری موثر در جهت تصحیح الگوی مصرف در جامعه و تنظیم قیمت‌ها شناخته میشود.
در سال ۱۴۰۳، مجموع درآمدهای مالیاتی محقق‌‌‌شده از محل مالیات بر ارزشافزوده به بیش از ۶۹۰هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به سال ۱۴۰۲، رشد ۴۳درصدی را نشان می‌دهد. از این میزان، بیش از ۴۲۸هزار میلیارد تومان مربوط به مالیت بر کالا و خدمات بوده و حدود ۲۶۲هزار میلیارد تومان نیز مربوط به عوارض است.
مالیات بر ارزشافزوده دریافت‌شده به عنوان منبعی برای تامین درآمد دولت در حوزه‌‌‌های مختلف همچون تولید و اشتغال‌زایی و آموزش همگانی، انجام اقدامات عمرانی نظیر ساخت یا بازسازی جاده‌‌‌ها، سدسازی، ساخت و توسعه نیروگاه‌‌‌ها و شبکه‌‌‌های آبی، توسعه زیرساخت‌‌‌های شهری و روستایی و اجرای پروژه‌‌‌های گوناگون عمرانی در مناطق محروم و توسعه‌نیافته مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال 1403 قریب به 185هزار میلیارد تومان بابت سهم شهرداریها، دهیاریها، فرمانداریها و امور عشایر و همچنین بیش از 67هزار میلیارد تومان مالیات سلامت، ورزش و آموزش و پرورش توزیع شد.
در قانون بودجه سال 1403 کل کشور براساس بند «ر» تبصره «6»، نرخ مالیات بر ارزشافزوده موضوع ماده «7» به میزان یک‌واحد‌درصد به سهم دولت افزوده شد. درآمد حاصل از این افزایش صرف همسان‌سازی حقوق بازنشستگان شد.
براساس قانون دائمی مالیات بر ارزشافزوده، نرخ مالیات و عوارض کالاها و خدمات در مواد «7»، «26» و «28» قانون موصوف تعیین و به موجب ماده «38» این قانون توزیع میشود که در خصوص نرخ 9درصد ماده «7»، 4درصد مالیات بر ارزشافزوده سهم درآمد عمومی کشور و 4درصد عوارض سهم شهرداریها و دهیاری‌‌‌هاست و یک‌درصد به عنوان مالیات سلامت به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اختصاص یافت. اما در قانون بودجه سال 1403 کل کشور براساس بند «ر» تبصره «6»، نرخ مالیات بر ارزشافزوده موضوع ماده «7» به میزان یک‌واحد‌درصد به سهم دولت افزوده شد. این افزایش نرخ به‌منظور متناسبسازی حقوق بازنشستگان لشکری، کشوری و صندوق فولاد انجام پذیرفته است.
همچنین براساس بخشنامه شماره 210.84514/د مورخ 1403.11.13 معاونت حقوقی و فنی مالیاتی موضوع ابلاغ رای شورای عالی مالیاتی، سازمان امور مالیاتی مکلف شد 0.27درصد از کل 9درصد مالیات بر ارزشافزوده را برای سامان‌دهی امور جوانان و ترویج و تعمیم فعالیت بدنی و همگانی شدن ورزش اختصاص دهد.
رکوردشکنی در توزیع عوارض ارزشافزوده
در این راستا در سال 1403 قریب به 185هزار میلیارد تومان از محل عوارض مالیات بر ارزشافزوده به حساب شهرداریها، دهیاریها، فرمانداریها و ادارات کل امور عشایر سراسر کشور واریز شده است که با در نظر داشتن مبلغ 128هزار میلیاردتومان سال 1402، شاهد رشد 45درصدی نسبت به دوره مشابه قبل بوده‌ایم. همچنین بیش از 67هزار میلیارد تومان به حساب بخش سلامت و درمان وزارت بهداشت و درمان با میزان رشد قابل ملاحظه 52درصد نسبت به واریزی 44هزار میلیارد تومانی سال 1402 و بیش از 6هزار میلیارد تومان نیز بابت سهم وزارتخانه‌های ورزش و جوانان و آموزش و پرورش به‌منظور سامان‌دهی امور جوانان و ترویج و ارتقای ورزش همگانی اختصاص یافت.
در سال 1403 بالغ بر 860میلیارد تومان نیز به پارک‌های علم و فناوری اختصاص یافت که در مقایسه با مبلغ 450میلیارد تومان در سال 1402، معادل 110درصد رشد داشته است.
توزیع عوارض ارزشافزوده در استان‌ها
وفق ماده «39» قانون دائمی ارزشافزوده مبلغ سهم شهرداریها، دهیاریها، فرمانداریها و امور عشایری براساس شاخص‌های جمعیت و توسعه‌نیافتگی توزیع میشود. مضاف بر اینکه این درآمدها در شهرها و روستاها به شهرداریها و دهیاری‌‌‌های همان مناطق تعلق‌‌‌گرفته و در حوزه‌‌‌های گوناگون در مصارفی از جمله تجهیز و نوسازی حمل‌ونقل عمومی، ایجاد فضاهای تفریحی، ترمیم خیابان‌ها و معابر شهری و... مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر این اساس به ترتیب در سال 1403، استان تهران با مبلغ بیش از 58هزار میلیارد تومان، استان خوزستان با مبلغ نزدیک به 20هزار میلیارد تومان، استان کرمان با مبلغ حدود 16هزار میلیارد تومان، استان اصفهان با مبلغ نزدیک به 13هزار میلیارد تومان و استان خراسان‌رضوی با مبلغی بالغ بر 8هزار میلیارد تومان بیشترین سهم از این عوارض را به خود اختصاص داده است.
همچنین عوارض واریزی به حساب شهرداریها، دهیاریها، فرمانداریها و امور عشایری استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و استان آذربایجان‌غربی در سال 1403 به ترتیب به رشد قابل ملاحظه 99،134 و 98درصدی نسبت به سال 1402 رسیده است.
بیشترین سهم مبلغ واریزی بابت امور عشایر در کشور در سال 1403 نیز به ترتیب به استان‌های کرمان به میزان 515میلیارد تومان، خوزستان به مبلغ 438میلیارد تومان، فارس به مبلغ 134میلیارد تومان، کهگیلویه و بویراحمد به مبلغ 111میلیارد تومان و استان آذربایجان‌غربی به مبلغ 77میلیارد تومان تعلق گرفت.
افزایش نرخ و درآمد مالیات ﺑﺮ ارزشافزوده در خدمت بازنشستگان
براساس آنچه در اهداف بودجه سال ۱۴۰۳ پیش‌بینی شده بود، بالغ بر ۴۲۸هزار میلیارد تومان از مجموع درآمدهای مالیاتی کشور از محل مالیات بر کالا و خدمات تامین شده است؛ رقمی که نسبت به سال ۱۴۰۲، رشد ۳۳درصدی را نشان می‌دهد و بیانگر سهم قابل‌توجه این پایه مالیاتی در تامین منابع مالی دولت است.
در همین راستا، مطابق قانون بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور، نرخ مالیات بر ارزشافزوده از ۹درصد به ۱۰درصد افزایش یافته است. درآمد ناشی از این افزایش نرخ، مطابق با احکام مصوب، صرف متناسبسازی حقوق بازنشستگان لشکری، کشوری و صندوق بازنشستگی فولاد شده است؛ اقدامی که در راستای تحقق عدالت اجتماعی و حمایت از اقشار آسیب‌‌‌پذیر جامعه صورت گرفته و نقش مهمی در بهبود معیشت بازنشستگان ایفا می‌کند.
