بازارهای هنری در خواب عمیق پاییزی فرورفتهاند
روزگار برزخی فرهنگ
از آن سو گالری‌ها و کنسرت‌ها نیز به طور کامل فعالیت‌های خود را متوقف کرده‌اند. در هفته‌های اخیر برخی تماشاخانه‌های تهران پس از مدتی تعطیلی، دوباره کارشان را شروع کردند اما مخاطب تمایلی ندارد برای تماشای تئاتر به سالن برود. فرقی ندارد که تماشاخانه در مرکز شهر باشد یا در دیگر مناطق تهران، وقتی سایت فروش بلیت را می‌بینی هر اجرا در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۲ ردیف از صندلی‌هایش پر شده و مابقی آن خالی است. در همین رابطه همشهری آنلاین گزارش داده سنگلج که میزبان نمایش‌های ملی - ایرانی است، این روزها «خونه» را روی صحنه دارد که در دوشنبه‌شب تنها ۲ ردیف از صندلی‌هایش پر شده بود. بیشتر نمایش‌ها حتی با گذاشتن تخفیف‌های قابل‌توجه باز هم فروش خوبی ندارند؛ حتی تئاتر شهرزاد که در این سال‌ها همیشه مملو از تماشاگر است، این روزها نمی‌تواند سالن‌هایش را پر کند؛ تا جایی که چهره‌ها هم کاری را از پیش نمی‌برند. «دوستان کُمُدی» هم که بازیگران شناخته‌شده‌ای دارد و پیش از این سالنش پر از تماشاگر بود، مانند دیگر سالن‌ها در فروش بلیت موفق نیست. این موضوع حتی در نمایش‌های اجراشده در تئاتر شهر هم دیده می‌شود.
وضعیت سینماها هم به همین شکل است. حدود ۵ هفته است که مجموع فروش فیلم‌های سینمایی به ۵میلیارد نرسیده و فیلم جدیدی هم روی پرده سینما نرفته است. هر چند قرار است از امروز سه فیلم جدید به چرخه اکران اضافه شوند اما بعید است این فیلم‌ها بتوانند اتفاق خاصی را شکل بدهند. این اتفاق در شرایطی درحال رخ دادن است که به سبب نزدیک شدن به چهل‌و‌یکمین جشنواره فیلم فجر، انباشت فیلم‌های سینمایی بیش از پیش شده است. در هفته‌های اخیر با اعمال طرح‌هایی مثل شناورسازی قیمت بلیت سینما و نیم‌بها کردن بلیت به مدت دو هفته، مدیران سینمایی تلاش کردند از حضور مخاطبان در سینماها استقبال شود، اما این اقدامات به نتیجه مهمی منجر نشد. وضعیت تاسف‌بار سالن‌های سینما در حدی است که از ۳۰ مهر تا ۶ آبان تنها ۱۵۴هزار مخاطب به سینماها رفتند و مجموع فروش فیلم‌های سینمایی ۳میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان بود. این در شرایطی است که دقیقا ۵ هفته پیش این آمار فقط برای یک انیمیشن سینمایی به نام «پسر دلفینی» ثبت شد و حالا برای کل سینماست.
خاموشی سازها
این حال بد فرهنگ فقط به سینما و تئاتر محدود نمی‌شود. با اینکه انتظار می‌رفت بعد از پایان ایام سوگواری محرم و صفر، فصل تازه‌ای از اجراهای زنده موسیقی پیش روی مخاطبان قرار گیرد، اما اتفاقات اخیر، تعطیلی کنسرت‌ها را سه‌ماهه کرد. بسیاری از برنامه‌گذاران و تهیه‌کنندگان حوزه موسیقی برنامه‌ریزی کرده بودند فصل جدید اجراها آغاز شود. برخی کنسرت‌گذاران گفته‌اند قرار بود تعدادی از خوانندگانی که تاکنون موفق به دریافت مجوز اجرای زنده نشده بودند، همچون آرمین زارعی، حامیم، رضا نیک‌زاده، معین زد و رضایا روی صحنه بروند که فعلا همه‌چیز منتفی است. انگار طلسم پیچیده‌ای که در این سال‌ها و در سایه کرونا فرآیند اقتصادی موسیقی ایران را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده بود با فروکش کردن این بیماری هم قصد شکستن ندارد.
ماجرا به گونه‌ای پیش رفته که تهیه‌کنندگان و صاحبان آثار موسیقایی متاثر از ناآرامی‌های اخیر طی یک ماه گذشته اقدامی برای برگزاری کنسرت نداشته‌اند. از سوی دیگر شرایط برگزاری کنسرت در سالن‌های بالای ۱۰۰۰ نفر نیز گویا به گونه‌ای نیست که مدیران و تهیه‌کنندگان بتوانند در رابطه با آن به تصمیم‌گیری مشخصی برسند. به‌هر‌حال طی یک ماه اخیر تقریبا هیچ کنسرتی ـ غیر از کنسرت ارکستر سمفونیک سازمان صداوسیما به مناسبت هفته دفاع مقدس ـ برگزار نشده است. شرایطی که به‌شدت نظام اقتصادی موسیقی ایران را در همه گونه‌ها تحت‌تاثیر قرار داده و فعالان این عرصه را با مسیری مواجه کرده که می‌تواند برای آنها دربرگیرنده ضررهای جبران‌ناپذیری به لحاظ اقتصادی باشد. این تهدید، در گونه‌های جدی حوزه موسیقی به‌ویژه موسیقی ایرانی، موسیقی کلاسیک و موسیقی نواحی بیشتر خود را عیان کرده است. باید دید طی روزهای آینده از سوی نهادهای سیاستگذار، از جمله دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و تهیه‌کنندگان و فعالان موسیقی، چه تصمیماتی برای آینده کنسرت‌ها در شرایط فعلی اتخاذ خواهد شد.
خواب پاییزی گالری‌ها
سال‌های قبل گالری‌ها در پاییز وقت سر خاراندن نداشتند اما حالا دیگر آنها هم تعطیل شده‌اند. در چند هفته گذشته گالری‌های تهران و شهرستان‌ها به خواب عمیقی فرورفتهاند. براساس آمار ارائه‌شده توسط سایت‌های مرجع، باید گفت تا اطلاع ثانوی گالری‌های تهران و شهرستان‌ها برنامه‌ای برای برگزاری نمایشگاه ندارند. طبق توضیحات چند سایت مرجع که برنامه‌های هفتگی و ماهانه گالری‌ها را منتشر می‌کنند، تنها گالری فعال در تهران در این مدت گالری «اعتماد» بوده که به نمایشگاه نقاشی محمد رحیمی اختصاص داشته و روز یکشنبه هفدهم مهرماه به پایان رسیده است.
به گزارش ایلنا، نمایشگاه گروهی «گنجینه» هم رویداد دیگری بود که تا روز دوشنبه هجدهم مهرماه در گالری «الا» برقرار بوده و حال به پایان رسیده است. از دیگر نمایشگاه‌های فعال می‌توان به نمایشگاه گروهی «پرواز» اشاره کرد که توسط گروه هنری «رویای من» در نگارخانه «شمس» برگزار شده و تا روز چهارشنبه بیستم مهرماه ادامه دارد. از سال ۱۳۹۶ تا اوایل مردادماه سال ۱۴۰۰ حدود ۲۰۶ نگارخانه و گالری در کشور راه‌اندازی شده که از میان آنها ۸۸ گالری در تهران و ۱۱۸ گالری در استان‌های کشور فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. این در حالی است که تعداد نگارخانه‌ها و گالری‌های کشور تا سال ۱۳۹۶، ۵۵۰ بوده و در ادامه با افزایش ۲۰۶ نگارخانه طی چهار سال، به ۷۵۶ نگارخانه رسیده است.
