نتایج پایش بخش حقیقی اقتصاد در نخستین ماه سال ۱۴۰۲نشان داد

ریزش و رویش تولید در فروردین‏‏‌

دنیای‌اقتصاد : نتایج پایش بخش حقیقی اقتصاد در فروردین‌‌‌ماه از افت شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی در این ‌‌‌ماه حکایت دارد. بر اساس این گزارش، در فروردین‌ماه سال‌جاری، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب با افزایش ۸/ ۳درصدی و ۷/ ۴درصدی مواجه شده؛ اما نسبت به ماه قبل رشد منفی ۲/ ۱۴درصدی و ۹/ ۳۴درصدی داشته است که مطابق انتظارات حاکی از کاهش فعالیت‌‌‌های بخش صنعت در تعطیلات فروردین‌ماه است. طبق روال دوره‌ای در فروردین‌ماه اکثر رشته‌فعالیت‌‌‌های بخش صنعت با کاهش شاخص روبه‌رو بوده‌‌‌اند. همچنین شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش ۴/ ۲۰درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش ۸/ ۱۲درصدی مواجه شده است. در این ماه شاخص تولید رشته فعالیت خودرو و قطعات نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۱/ ۴۰درصدی داشته است. همچنین، شاخص تولید و فروش رشته فعالیت فلزات پایه نسبت به ماه مشابه سال قبل به‌ترتیب رشد منفی ۸/ ۷درصدی و ۱/ ۲درصدی داشته است.

در فروردین‌ماه سال ۱۴۰۲ میانگین ماهانه قیمت فعالیت‌های صنعتی بورسی نیز رشد مثبت ۵/ ۱درصدی را ثبت کرده است. همچنین رشد نقطه به نقطه با کاهش نسبت به ماه قبل، به ۷/ ۲۰‌درصد رسیده است. میانگین سالانه شاخص قیمت نیز در فروردین‌ماه سال ۱۴۰۲ روند نزولی یک‌سال اخیر خود را ادامه داده است و با ۸/ ۲واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، ۵/ ۴۲‌درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین طی سه‌ماه منتهی به فروردین ۱۴۰۲، رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید افزایش ۸/ ۸درصدی و شاخص فروش آن افزایش ۹/ ۹درصدی را نشان می‌دهد.

افت صنعت براساس نتایج پایش بخش حقیقی اقتصاد در فروردین‌ماه در حالی است که نتایج طرح شامخ اتاق بازرگانی ایران نیز نشان می‌دهد، شاخص مدیران خرید صنعت در فروردین‌‌‌ماه سال ۱۴۰۲، ۶۳/ ۳۵ به دست آمده و طی ۳۶ماه اخیر از اردیبهشت ۱۳۹۹ کمترین میزان را ثبت کرده است. با توجه به نابسامانی بازار ارز و همچنین تخصیص‌نیافتن ارز موردنیاز مواد اولیه شرکت‌ها از سوی بانک‌مرکزی، اکثر تولیدکنندگان در فروردین سال‌جاری به توقف تولید تمایل داشتند. از سوی دیگر نوسان نرخ ارز، ریسک اقتصادی را به‌شدت بالا برده و امکان برنامه‌‌‌ریزی حتی در افق کوتاه‌مدت برای فعالان اقتصادی وجود ندارد. همچنین تغییرات دائمی قوانین و مقررات به‌خصوص در وزارت صنعت، معدن و تجارت، فعالان اقتصادی را به‌شدت دچار مشکل کرده است.

شاخص تولید بخش صنعت به دلیل تاثیر نوسانات سطح فعالیت صنعت بر بخش‌‌‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌‌‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیل روند رشد بخش صنعت از جنبه‌‌‌های مختلف، عاملی کلیدی در تحلیل‌‌‌های خرد و کلان اقتصادی و یکی از ارکان تصمیم‌گیری در حوزه اقتصاد است. این شاخص همچنین به دلیل تاثیر نوسانات سطح فعالیت صنعت بر بخش‌‌‌های دیگر اقتصاد، به‌عنوان شاخص مهم اقتصادی کوتاه‌‌‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مرکز پژوهش‌های مجلس به‌صورت ماهانه شاخص تولید، فروش و قیمت شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌کند. اهمیت این شاخص به‌روز برای اقتصاد ایران که تحولات زیادی دارد بیشتر خواهد بود؛ زیرا بازخورد شوک‌‌‌های واردشده به اقتصاد ایران و واکنش‌‌‌ سیاستگذاران باید در تواتر کمتر از فصل مورد رصد قرار گیرد؛ این در حالی است که آمار رسمی بخش حقیقی به صورت فصلی و با تاخیر ارائه می‌شود.

شاخص قیمت فعالیت‌‌‌های صنعتی بورسی

در فروردین‌ماه سال 1402 میانگین ماهانه قیمت فعالیت‌‌‌های صنعتی بورسی رشد مثبت ۵/ 1درصدی را ثبت کرده و رشد نقطه به نقطه با کاهش نسبت به ماه قبل، به 7/ 20‌درصد رسیده است. میانگین سالانه شاخص قیمت نیز در فروردین‌ماه سال 1402 به روند نزولی یک‌سال اخیر خود ادامه داد و با 8/ 2واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، ۵/ 42‌درصد افزایش نشان می‌دهد.

بررسی شاخص قیمت رشته فعالیت‌‌‌های بورسی نشان می‌دهد که در فروردین‌‌‌ماه سال 1402، رشته فعالیت‌‌‌های «لاستیک و پلاستیک»، «فلزات پایه» و «سیمان» بالاترین نرخ رشد ماهانه، رشته فعالیت‌‌‌های «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» و «سیمان» بالاترین نرخ رشد نقطه به نقطه و رشته فعالیت‌‌‌های «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» و «کک و پالایش» بالاترین نرخ رشد سالانه را تجربه کرده‌‌‌اند.

رشته فعالیت دارو در فروردین‌ماه نرخ رشد ماهانه منفی 9/ 4درصدی داشته و رشد نقطه به نقطه رشته فعالیت دارو نسبت به ماه پیش کاهش یافته و به 9/ 48‌درصد رسیده و میانگین سالانه قیمت نیز 59‌درصد افزایش یافته است.

یکی از رشته فعالیت‌‌‌های دیگری که در ماه‌‌‌های ابتدایی سال مشمول حذف ارز ترجیحی شد، رشته فعالیت «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» بود. بررسی روند قیمت‌ها در این رشته فعالیت هم بعد از گذشت چندماه از اعمال این سیاست جالب توجه است. با حذف ارز ترجیحی مواد اولیه رشته فعالیت «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر»، رشد ماهانه شاخص قیمت این رشته فعالیت در اردیبهشت و خردادماه به حدود 45 و 50‌درصد رسید، اما در ماه‌های بعد و پس از تخلیه اثر این شوک به‌شدت کاهش یافت؛ هرچند در ماه‌‌‌های اخیر اندکی افزایش یافته و در فروردین‌ماه رشد مثبت 8/ 0درصدی داشته است. به‌طور مشابه رشد نقطه به نقطه قیمت در این رشته فعالیت هم از تیرماه مسیر نزولی را طی کرده و در فروردین‌ماه به ۵/ 11۵‌درصد رسیده است. میانگین سالانه قیمت در این رشته فعالیت صعودی بوده و به ۶/ 13۶‌درصد افزایش یافته است.

طی فروردین‌ماه سال 1402، شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 8/ 3درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 2/ 14درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، از بین 15رشته فعالیت صنعتی بورسی 11رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و چهاررشته فعالیت کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌‌‌اند. رشته فعالیت‌‌‌های «خودرو و قطعات»، «لاستیک و پلاستیک» و «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته فعالیت‌های «چوب و کاغذ» و «فلزات پایه» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌‌‌اند. همچنین طی فروردین‌ماه سال 1402 نسبت به ماه قبل، رشته فعالیت‌‌‌های «کک و پالایش»، «سایر کانی غیرفلزی» و «شیمیایی به‌جز دارو» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته فعالیت‌‌‌های «تجهیزات برقی»، «خودرو و قطعات» و «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌‌‌اند.

شاخص‌‌‌های تولید و فروش شرکت‌های معدنی بورسی

شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با کاهش 4/ 20درصدی و نسبت به ماه قبل با افزایش 8/ 12درصدی مواجه شده است. همچنین شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 3/ 3درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 2/ 18درصدی مواجه شده است. شاخص تولید با توجه به افزایش تولید «گندله» نسبت به ماه قبل افزایش یافته است. شاخص تولید تمام زیربخش‌‌‌ها نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش یافته است.

طی فروردین‌ماه سال 1402، شاخص فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 8/ 3درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 9/ 34درصدی مواجه شده است. در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل رشته فعالیت‌‌‌‌های «سایر کانی غیرفلزی»، «تجهیزات برقی» و «محصولات فلزی به‌جز ماشین‌‌‌آلات و تجهیزات» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال قبل و رشته فعالیت‌‌‌های «خودرو و قطعات» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌‌‌اند. شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال قبل با افزایش 3/ 3درصدی و نسبت به ماه قبل با کاهش 2/ 18درصدی مواجه شده است. در فروردین‌ماه سال 1402 نرخ رشد ماهانه قیمت فعالیت‌‌‌های صنعتی بورسی رشد مثبت ۵/ 1‌درصد را ثبت کرده است. همچنین رشد نقطه به نقطه با کاهش نسبت به ماه قبل، به 7/ 20‌درصد رسیده است. میانگین سالانه شاخص قیمت نیز در فروردین‌ماه سال 1402 روند نزولی یک‌سال اخیر خود را ادامه داد و با 8/ 2واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، ۵/ 42‌درصد افزایش نشان می‌دهد.

شاخص تولید و فروش رشته فعالیت‌‌‌های خودرو و قطعات: در فروردین‌ماه سال 140۲ شاخص تولید رشته فعالیت خودرو و قطعات برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 1/ 40درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 1/ 33درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 28درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 4/ ۶۵درصدی داشته است. نسبت به ماه قبل شاخص تولید و فروش تمام زیربخش‌‌‌ها کاهش یافته است. از طرفی نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص فروش زیربخش «خودروی سبک و سواری» و «خودروی سنگین» کاهش یافته است.

شاخص‌‌‌های تولید و فروش رشته فعالیت شیمیایی به‌جز دارو»: در فروردین‌ماه سال 1402، شاخص تولید رشته فعالیت «شیمیایی به‌جز دارو» بر مبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 4/ 0درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش 1/ 7درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 4/ 1درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 5/ 9درصدی داشته است.

افزایش شاخص تولید زیربخش‌‌‌های «متانول» و «کودها و ترکیبات نیتروژن» منجر به مثبت شدن شاخص تولید نسبت به ماه قبل شده است. از طرفی نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش شاخص فروش زیربخش‌‌‌های «متانول» و «کودها و ترکیبات نیتروژن» باعث کاهش شاخص فروش شده است.

شاخص تولید و فروش رشته فعالیت فلزات پایه: شاخص تولید رشته فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 8/ 7درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 1/ 0درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش 1/ 2درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 1/ 36درصدی داشته است. نسبت به ماه قبل شاخص فروش تمام زیربخش‌‌‌ها و شاخص تولید «پروفیل» و «شمش» کاهش یافته است. از طرفی نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید زیربخش‌‌‌های اصلی و شاخص فروش زیربخش‌‌‌های «پروفیل» و «شمش» کاهش یافته است.

شاخص‌‌‌های تولید و فروش رشته فعالیت «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر»: در فروردین‌ماه سال 140۲ شاخص تولید رشته فعالیت «غذایی و آشامیدنی به‌جز قند و شکر» برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۶/ 4درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 33درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 2/ 10درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 6/ 33درصدی داشته است. نسبت به ماه قبل به جز زیربخش «لبنیات» شاخص تولید و فروش سایر زیربخش‌‌‌ها کاهش یافته است. نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید و فروش زیربخش‌‌‌های اصلی افزایش یافته است.

شاخص‌‌‌های تولید و فروش رشته‌‌‌فعالیت دارو: در فروردین‌ماه سال 140۲ شاخص تولید رشته فعالیت دارو برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش 2درصدی و نسبت به ماه قبل کاهش 1/ 27درصدی داشته است. همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش ۵/ 1۵درصدی و نسبت به ماه قبل افزایش 7/ 7درصدی داشته است. همچنین نسبت به ماه قبل شاخص تولید تمام زیربخش‌‌‌ها کاهش و در مقابل، نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص تولید و فروش تمام زیربخش‌‌‌ها افزایش یافته است.