تامین پایدار منابع؛ پیش‌نیاز شکوفایی
امروز توسعه صنعت فولاد کشور با چالش‌های متعدد و زیرساختی روبه‌روست. تامین پایدار مواد اولیه یکی از چالش‌های مهم واحدهای فعال در زنجیره فولاد کشور محسوب می‌شود که موجب شده تحقق چشم‌اندازهای مربوط به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سال ۱۴۰۴ با تردیدهایی بسیار مواجه شود. در چنین شرایطی، توسعه سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه بالادست و تامین‌کننده مواد اولیه ضروری به‌نظر می‌رسد.
در عصر کنونی، تحولات و تغییرات بسیاری در محیط کسب‌وکارها رخ داده و فضایی رقابتی میان بنگاه‌های اقتصادی ایجاد شده است. به همین دلیل، لازمه پایداری و توسعه هر کسب‌وکار در وهله نخست شناسایی تغییرات و چالش‌های پیش روست تا با اتخاذ رویکرد مناسب به منظور چاره‌اندیشی برای معضلات موجود و حل آنها، مسیر حرکت خود برای تولید پایدار را هموار کند.
با توجه به کاربردهای گسترده فولاد در صنایع مختلف، صنعت فولاد به صنعتی استراتژیک در جهان مبدل شده است. روند فزاینده مصرف فولاد در سراسر جهان و تعدد تولیدکنندگانش بازار فولاد را به بازاری رقابتی تبدیل کرده که لازمه حضور در آن، تولید محصولاتی با بالاترین کیفیت و حداقل بهای تمام‌شده است. ایران در تولید این فلز استراتژیک از مزیت‌های نسبی فراوانی از جمله انرژی ارزان، ذخایر ارزشمند معدنی سنگ‌آهن، نیروی کار جوان و متخصص و موقعیت جغرافیایی برخوردار است که این امر می‌تواند نقشی مهم و موثر در تقویت صنعت فولاد و حضور کشور در میان تولیدکنندگان بزرگ جهان داشته باشد.
در سال‌‌های اخیر، صنعت فولاد رشدی قابل‌توجه داشته و صنعتی ارزآور برای کشور بوده است. در واقع رشد این صنعت می‌تواند عاملی برای کاهش وابستگی به ذخایر غنی نفت در رشد اقتصادی محسوب شود. علاوه بر این، از ارتباط توسعه صنعت فولاد با توسعه سایر صنایع نمی‌توان غافل ماند. به همین دلیل، تدوین سیاست‌هایی که شرایط مطلوبی را برای تولید و توسعه پایدار این صنعت فراهم کنند بسیار اهمیت دارد.
مواد اولیه یکی از مولفه‌های کلیدی در تولید به شمار می‌رود و تامین پایدار مواد اولیه عاملی مهم برای برقراری تعادل و توازن در زنجیره تولید محسوب می‌شود. در صنعت فولاد، نهاده‌های اصلی تولید را می‌توان مواد اولیه، انرژی، فناوری، تجهیزات و زیرساخت‌ها دانست که در اکثر این حوزه‌ها در کشور چالش جدی وجود دارد. اگرچه ایران در زمینه تامین مواد اولیه در زمره کشورهای برخوردار از ذخایر سنگ‌آهن محسوب می‌شود، می‌توان گفت تامین مواد اولیه یکی از چالش‌های اصلی اغلب واحدهای فعال در زنجیره فولاد کشور است. ریشه‌یابی این مساله، کم‌توجهی به بحث اکتشاف و سرمایه‌گذاری در این حوزه را نشان می‌دهد که این مساله موجب شده بخش بالادستی به‌خصوص بخش معدن با چالش‌های متعددی مواجه شود. دیگر چالش اساسی امروز زنجیره فولاد کشور تامین زیرساخت‌ها، به‌ویژه در حوزه انرژی و حمل‌ونقل است. صنعت فولاد سهم بالایی از مصرف برق کشور ندارد؛ با این حال، در زمان اوج مصرف و ناتوانی شبکه برق در تامین نیاز کشور، قطع برق صنایع فولادی نخستین راه‌حل برای مدیریت مصرف برق کشور محسوب می‌شود. این مساله آسیب‌های مالی شدیدی را هم برای بخش‌های پایین‌دستی این صنعت و هم برای صنایع بالادستی، شامل تولیدکنندگان گندله و آهن اسفنجی به عنوان صنایع مرتبط و تامین‌کننده مواد اولیه، در پی دارد.
در حوزه زیرساخت‌های حمل‌ونقل نیز باید توجه داشت که برای صنعتی در ابعاد زنجیره فولاد، روش حمل ریلی از بسیاری جنبه‌ها، مثلا ظرفیت بالاتر و هزینه‌های حمل بسیار پایین‌تر، بر روش‌های جاده‌ای مزیت دارد. با این حال، توسعه‌نیافتگی زیرساخت‌های حمل ریلی کشور بسیاری از واحدهای فعال در زنجیره فولاد را بر آن داشته است تا برای حمل مواد اولیه و محصولات خود از روش حمل جاده‌ای استفاده کنند که این امر تاثیر بسیار زیادی بر بهای تمام‌شده آنها خواهد داشت.در چشم‌انداز ۱۴۰۴ توسعه، احداث ۲۵ هزار کیلومتر خط ریلی و حمل ۲۰۲ میلیون تن بار توسط این سیستم پیش‌بینی شده است که از این میزان ۱۰۵ میلیون تن به بخش معدن و صنایع معدنی و فولادی تعلق خواهد داشت. این در حالی است که مجموع طول خطوط ریلی کشور هم‌اکنون در بهترین حالت به ۱۴ هزار کیلومتر می‌رسد.
