«دنیای‌اقتصاد» بررسی کرد
کارنامه خودروسازان «خصوصی» در ۱۴۰۰
«مدیران» در صدر تولید
اما نگاهی بیندازیم به جزئیات کارنامه تولید خودروسازان خصوصی در کشور طی سال گذشته و ابتدا از مدیران‌خودرو شروع کنیم، شرکتی که بیشترین تیراژ را داشته است.
مدیران‌خودرو که سال‌هاست محصولاتی از چری چین را در ایران مونتاژ می‌کند، طی سال گذشته ۳۸ هزار و ۲۸۳ دستگاه تیراژ داشته است. در مقایسه با سال ۹۹ مدیران‌خودرو توانسته تولید خود را حدود ۹ درصد افزایش دهد. پرتیراژترین محصول مدیران‌خودرو در سال گذشته ام‌وی‌ام مدل ایکس ۲۲ بوده که ۱۳ هزار و ۷۵۰ دستگاه از آن تولید شده است. نسبت به سال ۹۹، تولید این خودرو حدودا ۷۷ درصد رشد را نشان می‌دهد. دیگر محصول پرتیراژ مدیران‌خودرو در سال گذشته اما تیگو ۷ نام دارد که نزدیک به هفت هزار دستگاه از آن مونتاژ و رشد ۴۹ درصدی را رقم زده است. دیگر محصولات پرتیراژ مدیران‌خودرو طی سال ۱۴۰۰ ام‌وی‌ام ایکس ۳۳، آریزو۵ و آریزو۶ بوده‌اند که در این بین، تولید ایکس ۳۳ بیشتر بوده است. در جمع تولیدات سال گذشته مدیران خودرو همچنین نام تیگو۸ نیز به چشم می‌آید، محصولی که سال گذشته رونمایی و قیمت آن حسابی حاشیه‌ساز شد. مدیران‌خودرو قیمت یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان را برای تیگو۸ در نظر گرفت و این موضوع واکنش‌ها و حواشی زیادی را برای این شرکت به دنبال داشت. کار به جایی رسید که سازمان حمایت حقوق مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز وارد ماجرا شد و دستور لغو فروش تیگو ۸ با قیمت اعلامی را داد. البته در نهایت تیگو ۸ با همان قیمت اعلامی به فروش رفت تا سیاست قیمت‌گذاری دستوری در بخش خصوصی راه به جایی نبرد. هرچه هست، آمار وزارت صمت نشان می‌دهد مدیران خودرو در سال گذشته هزار و ۷۴۷ دستگاه تیگو ۸ را به تولید رسانده است. دیگر محصولات این شرکت شامل ام‌وی‌ام ایکس ۵۵ و ام‌وی‌ام مدل ۳۱۵ تیراژی زیر ۲۵۰ دستگاه در سال گذشته داشته‌اند. در این بین، مدل ایکس ۵۵ در مقایسه با سال ۹۹ افت تولیدی بیش از ۸۰ درصد را به خود می‌بیند.
مدیران خودرو از جمله شرکت‌های قدیمی بخش خصوصی خودروسازی کشور به شمار می‌رود که از همان ابتدا کار خود را با چری (یکی از غول‌های خودروسازی چین) آغاز کرد و مشارکت این دو با وجود دو دوره تحریم همچنان برقرار است. البته تحریم به خصوص تحریم‌های سال ۹۷ اثر منفی زیادی بر فعالیت چری در ایران گذاشته و تولید در مدیران‌خودرو را به زیر ظرفیت اسمی رسانده است. مرور آمار تولید مدیران‌خودرو در سال ۹۶ (سال اوج تولید خودروسازان خصوصی) نشان می‌دهد این شرکت توانسته در آن سال بالغ بر ۷۰ هزار دستگاه محصول را مونتاژ کند. بنابراین ظرفیت تولید مدیران‌خودرو بسیار بیش از ۳۸ هزار و ۲۸۳ دستگاهی است که طی سال گذشته در این شرکت مونتاژ شده است. هرچند تحریم سبب قطع ارتباط مدیران خودرو با چری نشده، با این حال فعالیت‌های این خودروساز چینی را در ایران کاهش داده است. بنابراین در صورت احیای برجام و لغو تحریم، مدیران‌خودرو می‌تواند تیراژ خود را بالا ببرد و دوران خوش سال ۹۶ را تکرار و حتی از رکورد آن سال نیز عبور کند.
کرمانی‌ها چشم انتظار هیوندایی
به کرمان‌موتور برویم، دیگر خودروساز خصوصی واقع در کویر ایران که توانسته رتبه دوم تولید را طی سال گذشته در این بخش به خود اختصاص دهد.
کرمان‌موتور دوران پر‌فراز و نشیبی را طی سه دهه‌ای که از تولدش می‌گذرد، پشت سر گذاشته است. این خودروساز کارش را با مونتاژ دوو سی‌یلو (محصولی متعلق به دووموتورز کره جنوبی که بعدها توسط جنرال موتورز آمریکا خریداری شد) آغاز کرد، سپس به سراغ ماتیز رفت و در ادامه نیز لیفان و البته محصولاتی از هیوندایی را مونتاژ کرد. این شرکت که در این سال‌ها از تبعات تحریم در امان نبوده، هیوندایی را از دست داد، اما توانست به واسطه مشارکت با جک موتورز چین، خود را سرپا نگه دارد. هرچند تحریم سبب کاهش فعالیت جک در کرمان موتور و افت تولید این خودروساز بخش خصوصی طی چهار سال گذشته شده، با این حال مونتاژ محصولات آن در کشور همچنان ادامه دارد. بدون شک در صورت لغو تحریم، کرمان‌موتور می‌تواند حجم فعالیت خود با جک چین را افزایش و تیراژش را بالا ببرد. با لغو تحریم حتی امکان ازسرگیری همکاری مشترک کرمان‌موتور و هیوندایی نیز وجود دارد، به خصوص اینکه مسوولان این شرکت برنامه ازسرگیری مشارکت با خودروساز کره‌ای را در سر می‌پرورانند.
طبق آمار وزارت صمت اما کرمان‌موتور در سال گذشته ۱۸ هزار و ۷۲۱ دستگاه خودروی سواری را به تولید رسانده که در مقایسه با سال ۹۹ رشد بیش از ۳۳ درصدی را نشان می‌دهد. در کارنامه تولید کرمانی‌ها نام چهار محصول به چشم می‌آید که اصلی‌ترین آنها شامل جک جی ۴، جک اس ۵ و جک اس ۳ است. در این بین، بیشترین تیراژ به اس ۵ اختصاص دارد. این محصول شاسی بلند تیراژی هفت هزار و ۵۶۰ دستگاهی در سال گذشته داشته که نسبت به سال ۹۹ افزایش ۱۵ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین تیراژ هفت هزار و ۲۵۶ دستگاهی جک اس ۳ نیز سبب رشد تقریبا دو برابری تولید این خودرو در سال ۱۴۰۰ نسبت به ۹۹ شده است. رشد تولید اس ۳ اما در حالی است که جی ۴ با کاهش تولیدی بیش از ۵ درصد مواجه شده است. کرمانی‌ها در سال گذشته دو هزار و ۹۴۶ دستگاه از این محصول چینی را مونتاژ کرده‌اند. کرمان‌موتور اما از سال گذشته به عرصه تولید وانت نیز ورود کرده و محصولی به نام تی ۸ را که آن نیز به جک موتورز چین اختصاص دارد، مونتاژ می‌کنند.
روزهای خوش بهمن با فیدلیتی و دیگنیتی
سری هم اما به بهمن موتور بزنیم، دیگر خودروساز بخش خصوصی که پس از مدیران خودرو و کرمان موتور دارای بیشترین تیراژ طی سال گذشته بوده است. بنابر آمار وزارت صمت، بهمن موتور در سال گذشته هفت هزار و ۲۲۱ دستگاه خودرو مونتاژ کرده که به نظر می‌رسد بیشتر آنها به مدل‌های فیدلیتی و دیگنیتی اختصاص دارد. این دو محصول در واقع دلیل اصلی رشد تولید بهمن موتور در سال ۱۴۰۰ به شمار می‌روند، چه آنکه استقبال زیادی نیز از آنها شد. بهمن موتور در سال ۹۹ تنها هزار و ۷۰۸ دستگاه خودرو مونتاژ کرده بود.
این شرکت که بخشی از گروه بهمن (خودروساز بزرگ بخش خصوصی کشور) به شمار می‌رود، در این سال‌ها از چالش‌ها و مشکلات ناشی از تحریم در امان نبوده است. این خودروساز که چند سال پیش به دلیل واگذاری سهام با تغییر مدیریت مواجه شد، سال‌ها میزبان محصولاتی از مزدای ژاپن بود، اما دست سرنوشت این شرکت را نیز به سمت مشارکت با چینی‌ها برد. بهمن در این سال‌ها محصولات مختلفی از چین را مونتاژ کرده که البته برخی از آنها را به دلیل تحریم از دست داده است. در حال حاضر نیز اصلی‌ترین محصولات بهمن موتور را دیگنیتی و فیدلیتی تشکیل می‌دهند. مسوولان گروه بهمن برنامه‌های زیادی در بخش تولید محصولات سواری داشتند و حتی بنا بود با رنو و نیسان وارد همکاری مشترک شوند، اما مسائلی از جمله تحریم اجازه نداده این اهداف تا به امروز محقق شوند.
بم برمی‌گردد؟
در فهرست خودروسازان خصوصی فعال طی سال ۱۴۰۰، نام بم خودرو نیز به چشم می‌آید، شرکتی که البته تیراژی بسیار اندک داشته است. بم‌خودرو در واقع بخشی از گروه خودروسازی کرمان محسوب می‌شود که روزگاری با فولکس واگن آلمان همکاری و محصولی به نام «گل» را مونتاژ می‌کرد. بمی‌ها اما نتوانستند به همکاری با فولکس ادامه دهند، از همین رو مجبور شدند مانند دیگر هم‌صنفان خود در بخش خصوصی سراغ چینی‌ها بروند. این شرکت در مقطعی خودرویی به نام لوبو متعلق به شرکتی گمنام از چین را مونتاژ کرد، اما این پروژه به نوعی شکست خورد، زیرا استقبال چندانی از آن نشد. با حذف لوبو، بم خودرو تا مدت‌ها عملا محصولی برای تولید نداشت، تا اینکه سرانجام با جیلی چین بر سر مونتاژ برخی محصولات این شرکت به توافق رسید. با این حال تولید جیلی نیز در این شرکت دوام چندانی نداشت و در نهایت طی سال گذشته محصولی جدید به نام لیفان ایکس ۷۰ روانه خطوط مونتاژ بم‌خودرو شد. بنابر آمار وزارت صمت، بمی‌ها طی سال گذشته ۲۷۶ دستگاه از این محصول را مونتاژ کرده‌اند تا کل تولید آنها در مقایسه با سال ۹۹ تقریبا چهار و نیم برابر شود. بم خودرو ظرفیت اسمی تولید بسیار بیشتری از این رقم دارد، اما طی سال گذشته فضا برای استفاده کامل از آن فراهم نبوده است. در صورتی که برجام احیا و تحریم‌ها لغو شوند، بم خودرو می‌تواند ضمن رشد تیراژ محصول فعلی خود (لیفان ایکس۷) خودروهایی دیگر از این شرکت چینی یا سایر خودروسازان خارجی را میهمان خطوط مونتاژش کند.
راین خودرو تعطیل شد؟
یکی دیگر از زیرمجموعه‌های گروه خودروسازی کرمان که روزگاری به مونتاژ محصولاتی محبوب مشغول بود، راین خودرو است. این شرکت قدیمی اما این روزها عملا تعطیل شده و فعالیت خاصی ندارد. بنابرآمار وزارت صمت، طی سال گذشته تنها سه دستگاه خودرو در این شرکت مونتاژ شده، هرچند سال ۹۹ نیز کل تولید راینی‌ها هشت دستگاه بود. راین خودرو در سال ۸۲ تاسیس شد و در شروع کار به سراغ هیوندایی موتورز رفت و مونتاژ برخی محصولات این خودروساز کره‌ای را بر عهده گرفت. طی سال ۸۳، این شرکت اولین سری از محصولات هیوندایی را به نام «ورنا» تولید و تحویل مشتریان داد و یک سال بعد نیز مونتاژ «آوانته» را آغاز کرد. تولید این دو محصول کره‌ای تا سال ۹۰ در راین خودرو ادامه داشت، اما با تغییر استراتژی هیوندایی و مختل شدن تامین قطعات، آوانته و ورنا نیز از گروه خودروسازی کرمان خداحافظی کردند. در نهایت راینی‌ها نیز دست به دامان چینی‌ها شده و با شرکتی به نام گریت وال بر سر مونتاژ یکی از محصولاتش به نام «ولیکس» به توافق رسیدند. با این حال مونتاژ ولیکس نیز در راین خودرو دوام چندانی نداشت و این شرکت طی چند سال گذشته به نوعی نیمه‌تعطیل بوده است. باید منتظر ماند و دید در صورت لغو تحریم، آیا راین خودرو می‌تواند روزهای خوش خود در دهه ۸۰ را تکرار و با شرکتی خارجی برای مونتاژ محصولاتش به توافق برسد یا سرانجام رسما تعطیل خواهد شد.
آغاز مونتاژ سانگ یانگ
در لیست خودروسازان خصوصی اما نام چند شرکت دیگر نیز به چشم می‌آید، شرکت‌هایی که یا هیچ تولیدی در سال گذشته نداشته‌اند یا تیراژشان بسیار پایین (زیر ۶۰۰ دستگاه) بوده است. سیف خودرو، ریگان خودرو و نورا موتور پارس شرکت‌هایی هستند که هرچند در سال گذشته تولید داشته‌اند، اما تیراژ آنها بسیار ضعیف بوده است. در این بین، بیشترین تیراژ نصیب نورا موتور پارس شده که تولیدی ۵۴۷ دستگاهی از خود به جا گذاشته است. این شرکت که فعالیت خود را از سال گذشته آغاز کرده، به مونتاژ محصولاتی از سانگ یانگ کره جنوبی مشغول است و در اولین قدم، رکستون و تیوولی را مهمان خود کرده است. طبق آمار وزارت صمت اما ریگان خودرو که محصولی چینی به نام کوپا را مونتاژ می‌کند، در سال گذشته تنها ۱۷۴ دستگاه تیراژ داشته است. همچنین کارمانیا نیز که در دوران برجام محصولاتی از بی‌وای‌دی چین را مونتاژ می‌کرد، طی سال گذشته هیچ تولیدی نداشته است.
