سرمایه‌داران برای عبور از محدودیت‌ها، از رمزارزها استفاده کردند
آژیر فرار سرمایه از روسیه
در تازهترین اقدام، ولادیمیر پوتین در فرمانی خروج سرمایه بیش از ۱۰هزار دلار ارز از روسیه را ممنوع کرد. پیش از این برای حمایت از روبل اقداماتی مانند افزایش سطح نرخ بهره تا ۲۰درصد و ملزم کردن شرکت‌های بزرگ به فروش ۸۰ ارز خارجی خود در دستور کار قرار گرفته بود. این نابسامانی‌‌‌ها موجب شده بسیاری از سرمایه‌گذاران در پی خارج کردن سرمایه خود از روسیه بر بیایند که شبکه بانکی این کشور را تحت فشار قرار خواهد داد و ارزش روبل را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. نکته قابل‌توجه این نابسامانی‌‌‌ها، داغ شدن بازار رمزارزها به‌خصوص بیت‌کوین در این کشور است. با محدودیت‌های جدید برای خروج سرمایه از روسیه و خرید و فروش ارزهای خارجی، تقاضا برای رمزارزها شاهد افزایش بود و خود را در افزایش قیمت روزهای اخیر این دارایی‌‌‌های جدید نشان داد.
روبل دوباره تضعیف شد
به‌‌‌رغم اقدامات واکنشی دولت روسیه برای متوقف کردن کاهش ارزش روبل، پول ملی این کشور همچنان تحت فشار کاهشی قرار دارد و دولت این کشور را بر آن داشت تا تدابیر جدیدی را به کار بگیرند. بر این اساس کاهش ارزش پول ملی روسیه و رسیدن نرخ برابری دلار به روبل به رقم ۱۱۷ موجب شد ولادیمیر پوتین در اقدامی تازه، خروج بیش از ۱۰هزار دلار ارز از کشور را ممنوع کند. این اقدام در حالی انجام شده که نگرانی‌ها بابت فروپاشی سیستم مالی و شبکه بانکی روسیه افزایش یافته است. دفتر مطبوعاتی کرملین اعلام کرد که اقدام دولت این کشور در محدود‌سازی خروج ارز از روسیه در راستای تضمین ثبات مالی این کشور صورت گرفته است.
پیش از این، دولت روسیه اقدامات دیگری را برای حفظ ثبات مالی و جلوگیری از کاهش ارزش روبل انجام داده بود و رساندن سطح نرخ بهره به رقم بی‌‌‌‌‌‌سابقه ۲۰درصدی در همین راستا صورت گرفته بود. با این حال نگرانی‌ها از اقدامات آتی رئیسجمهور روسیه و قطع دسترسی ۷ بانک بزرگ روسی به سوئیفت موجب شد که واکنش قبلی بانک مرکزی روسیه برای کنترل ثبات ارزش روبل کافی نباشد.
تحریم در برابر حمله نظامی
هرچند به نظر می‌رسد اقدام روسیه در تهاجم همه‌جانبه به خاک اوکراین با واکنش نظامی از سوی غرب مواجه نشود اما اقدامات تنبیهی غرب نسبت به روسیه در قالب تحریم‌های مالی و اقتصادی، اعمال خواهد شد. این سلاح برای ایجاد یک بحران بانکی، غلبه بر سیستم مالی احتیاطی مسکو و سوق دادن اقتصاد روسیه به رکود عمیق طراحی شده است. به گفته کارشناسان، روسیه هیچ‌گاه چنین سطحی از تحریم را تجربه نکرده است و به نظر می‌رسد دسترسی روسیه به حدود هزار میلیارد دلار دارایی‌‌‌های خارجی محدود خواهد شد. مقامات غربی این اقدام را یک جنگ اقتصادی توصیف کرده‌‌‌اند که هدف آن مجازات رئیسجمهور این کشور است و روسیه را به کشوری منزوی در سطح بین‌المللی تبدیل می‌کند. برونو لومر، وزیر دارایی فرانسه روز سه‌شنبه در یک کانال خبری محلی گفت: «ما باعث فروپاشی اقتصاد روسیه خواهیم شد.» علاوه بر ایالات متحده، بریتانیا، اتحادیه اروپا، کانادا، ژاپن، استرالیا و حتی سوئیس نیز که به بی‌‌‌طرفی و رازداری بانکی مشهور است نسبت به تحریم روسیه متعهد شده‌اند. در تازهترین اقدام، ائتلاف غربی در تلاش است از فروش ارز و سایر دارایی‌‌‌های خارجی از سوی بانک مرکزی روسیه جلوگیری کند تا این نهاد موفق به کنترل افت ارزش روبل نشود.
آثار اولیه تحریم‌ها
در پی آغاز جنگ و تحریم‌های غرب، روبل به طور بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای با کاهش ارزش مواجه شد. بانک مرکزی روسیه روز دوشنبه به شرکت‌ها دستور داد تا ۸۰درصد از ارزهای خارجی را بفروشند تا روبل را تقویت کنند؛ چرا که روبل به پایین‌‌‌ترین حد خود در برابر دلار آمریکا سقوط کرد. نشانههایی به چشم می‌‌‌خورد که حاکی از آن است که اتفاق خارق‌العاده‌‌‌ای در حال وقوع است. برای مثال بورس مسکو، بزرگ‌ترین بازار سهام روسیه، معاملات را تا ۵ مارس متوقف کرد. به نظر می‌رسد در حال حاضر مهم‌ترین مشکل فضای اقتصادی روسیه عدم‌اطمینان از آینده است؛ هنوز به درستی معلوم نیست که تحریم‌های غرب تا کجا روسیه را در تنگنا قرار می‌دهد و بازار انرژی چه آینده‌ای خواهد داشت. از همه این موارد مهم‌تر این نکته است که هیچکس به درستی نمی‌‌‌داند تصمیم بعدی پوتین چه خواهد بود و نسبت به این اتفاقات چه واکنشی خواهد داشت.
خروج سرمایه شدت می‌گیرد
در روزهای ابتدایی هفته جاری، گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر اینکه روس‌‌‌ها در صف‌‌‌های طولانی برای برداشت پول نقد از دستگاه‌های خودپرداز ایستاده‌‌‌اند و این امر چشم‌انداز بانک‌های روسی را با مشکل مواجه کرده است. نااطمینانی بزرگی که اقتصاد روسیه را فراگرفته بسیاری از سپرده‌‌‌گذاران و صاحبان کسب و کار را بر آن داشته تا به دنبال حفظ ارزش دارایی‌‌‌هایشان باشند و روبل‌‌‌های خود را به دارایی امنی تبدیل کنند. از آنجا که در چنین شرایط تحریمی و بی‌‌‌ثباتی، رکود اجتناب‌ناپذیر است و به مشاغل و خانوارها ضربه میزند، در صورتی عدم‌توانایی وام‌گیرندگان در بازپرداخت وام‌‌‌هایشان، بانک‌های روسیه که به خودی خود هدف اصلی تحریم‌های غرب بوده‌‌‌اند ممکن است تحت فشار بیشتری قرار بگیرند.
مشکل دیگر این است که بانک‌های روسی تنها به اندازه‌‌‌ای ارز در اختیار دارند که تقریبا ۱۵درصد از سپرده‌‌‌های ارزی موجود در دفاتر خود را پوشش دهند. بانک مرکزی معمولا ارز خارجی به بانک‌ها می‌دهد، اما با وجود تحریم‌های غرب نیمی از این دارایی‌‌‌ها از دسترس این نهاد خارج شده است. بانک مرکزی ممکن است ماه‌‌‌ها یا حتی سال‌ها تحت فشار باقی بماند. به لطف نفت و گاز، منابع قابل‌توجه ارزی در اختیار بانک مرکزی روسیه قرار می‌گیرد اما بر اساس برخی گزارش‌ها سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها می‌توانند همزمان با کاهش ارزش روبل، مقادیر زیادی پول نقد خارجی را به خارج از کشور منتقل کنند و بانک مرکزی مجبور شود تا ۱۰۰میلیارد دلار از ذخایر موجود خود را در سال‌جاری خرج کند. تحریم احتمالی نفت و گاز روسیه می‌تواند موجب کاهش درآمدهای ارزی دولت روسیه شود؛ هرچند که سهم بالای این کشور از بازارها موجب می‌شود این مهم دور از واقعیت به نظر برسد اما حتی در صورت موفقیت غرب در این اقدام، افزایش نرخ این محصولات در بازارهای جهانی می‌تواند درآمدهای از دست رفته روسیه را جبران کند. به این ترتیب ممکن است اثر مخرب چنین اقدامی برای غرب بیشتر باشد.
رشد در بازار رمزارزها
همزمان با افت ارزش روبل و رونمایی از تحریم‌های جدید غرب، بازار رمزارزها یکی از مواردی بود که موردتوجه شهروندان روس قرار گرفت تا با استفاده از آن به حفظ ارزش دارایی‌‌‌هایشان بپردازند. در روزهای اخیر بیت‌کوین با رشد پرقدرت خود توانست بار دیگر با ۱۵درصد رشد، از محدود مقاومتی ۴۰هزار دلار عبور کند و به مرز ۴۴هزار دلار برسد. به نظر می‌رسد با اعلام محدودیت خروج ارز خارجی از روسیه، در روزهای آتی بیت‌کوین بیش از پیش مورد استقبال شهروندان روس قرار بگیرد و در فرآیند خروج سرمایه از روسیه به کار بیاید.
