در نوزدهمین مراسم همایش تعالی سازمانی مطرح شد
مانع اول بنگاه‌‌‌های ایران
بحث درباره مسیر رشددهنده صنایع کشور در عصر انقلاب‌‌‌های چهارم و پنجم صنعتی محور اصلی این رویداد بود. رئیس سازمان مدیریت صنعتی با اشاره به تجربیات جهانی و شرکت‌های موفقی که از فرصت تاب‌‌‌آوری و پایداری برای کسب درآمد و نوآوری استفاده کردهاند، گفت: اخیرا برخی محصولات صادراتی بخش کشاورزی ایران را در کشورهای مقصد عودت می‌دهند که یکی از دلایل آنها فقدان برخورداری از ویژگی‌‌‌های «اکوفریندلی پروداکت» است که امروزه به‌عنوان حفاظت از محیط‌زیست در کشورهای مختلف اعمال می‌شود. به طور کلی تاکید سخنرانان مختلف این رویداد این بود که شرکت‌های ایرانی در مسیر نوآوری و تحول به ویژگی‌‌‌های اقتصاد سبز از جمله استفاده از مواد اولیه قابل بازیافت، توجه به اقتصاد چرخشی، اهمیت جذب نیروهای خلاق، توجه به شناخت دقیق از مسائل درون بنگاه و نیز کاهش مصرف انرژی توجه کنند و با جلوگیری از اتلاف منابع در سازمان، مسیر نوآوری و بهرهوری را در پیش گیرند.
عضو کمیته‌‌‌های داوری و علمی جایزه تعالی سازمانی نیز با اشاره به پنج‌عامل ناپایداری تعالی سازمانی در اقتصاد ایران به گزارش اخیر اتاق بازرگانی در خصوص فضای کسب‌وکار اشاره و اظهار کرد: این عوامل شامل کمبود مواد اولیه، بی‌‌‌ثباتی قوانین، دشواری تامین مالی، موانع اداری و فساد و سوءاستفاده کارمندان دولت است. همایون‌‌‌فر با اشاره به ارزیابی ۴۹شرکت بزرگ ایران اعلام کرد، این شرکت‌ها با پنج‌چالش جدی روبه‌رو هستند که در مسیر نوآوری و تعالی باید بر آنها غلبه کنند. طبق اعلام عضو کمیته‌‌‌های داوری و علمی جایزه تعالی سازمانی، «سرمایه‌گذاری، تامین منابع مالی و سودآوری»، «توسعه پایدار»، «مدیریت ریسک»، «تعامل با مشتریان و توسعه کسب‌وکار» و «مدیریت تکنولوژی، نوآوری و فناوری» مسائلی هستند که ذهن سازمان‌های ایرانی را در مسیر تعالی و نوآوری به خود مشغول کردهاند.
معاون سازمان مدیریت صنعتی نیز که یکی از سخنرانان این نشست بود، با اشاره به تحقیق «هاروارد بیزنس ریویو» از ۱۰۶مدیر در ۹۱شرکت بزرگ جهان، گفت: این تحقیق نشان داد شناختن مسائل بنگاه مهم‌تر از راه‌‌‌حل‌‌‌های پیشنهادی است. مدیران در این نظرسنجی تاکید کردند در ۸۵درصد موارد در شناخت مساله درون شرکت و سازمان خود اشتباه می‌کنند. سیدعلیرضا شجاعی افزود: شرکت‌ها باید روی مسیر شناخت بهتر مسائل بنگاه از رویکرد شناخت چالش، تبیین مساله و ارائه راهکار استفاده کنند. وی با اشاره به بازتعریف جایگاه نوآوری و خلاقیت در سازمان‌ها اظهار کرد: بیش از ۷۷درصد مسائل درون بنگاه نیازی به خلاقیت و نوآوری ندارند و صرفا مساله با بهبود عملکرد یا انجام امور استاندارد حل می‌شود.
در جریان این رویداد، جایزه تعالی سازمانی به برگزیدگان اهدا شد و یک شرکت تندیس زرین، یک‌شرکت تندیس سیمین و سه شرکت نیز تندیس بلورین دریافت کردند. همچنین هفت‌شرکت موفق به دریافت تقدیرنامه تک‌ستاره، چهار شرکت تقدیرنامه دو ستاره، ۹شرکت تقدیرنامه سه‌ستاره، چهار شرکت تقدیرنامه چهارستاره و هشت‌شرکت موفق به کسب گواهی تعهد به تعالی شدند. جایزه ملی تعالی سازمانی برگرفته از مدل EFQM اروپاست که سازمان مدیریت صنعتی هر سال مراسم اعطای آن را برگزار می‌کند. این جایزه مبتنی بر ارزیابی رویکردها و نظام‌‌‌های مدیریتی سازمان‌ها و نتایج موفقیت‌‌‌های آنهاست. نوآوری و توانایی حل مسائل با رویه‌‌‌های دوستدار محیط‌زیست تم اصلی جایزه امسال بود که طبق اعلام سازمان مدیریت صنعتی، برگزیدگان نیز به این موضوع پایبند بوده‌‌‌اند.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، سخنران اصلی نوزدهمین همایش ملی تعالی سازمانی بود. ابوالفضل کیانی بختیاری، در این همایش با موضوع نوآوری پایدار و تعالی سازمانی به سخنرانی پرداخت و ضمن تعریف انواع نوآوری، به بیان ویژگی‌‌‌های نوآوری تدریجی، نوآوری ساختاری، نوآوری انفجاری و نوآوری بنیانفکن (برهم‌‌‌زننده) پرداخت. وی با بیان این نکته که دو قرن ۱۹ و ۲۰ قرن‌های نوآوری‌‌‌ها و اختراعات بزرگ بود، به طرح این پرسش پرداخت که کدام نوآوری‌‌‌ها در قرن ۲۱ نوآوری انفجاری بوده‌‌‌اند. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، تلفن‌‌‌های هوشمند، هوش مصنوعی، اینترنت‌اشیا، خانه‌‌‌های هوشمند، شبکه‌‌‌های اجتماعی، خودروهای هیبریدی، پرینتر سه‌‌‌بعدی، غذای مصنوعی و... را نمونه‌‌‌های نوآوری‌‌‌ها در قرن ۲۱ نامید. وی با طرح این پرسش که آیا عصر نوآوریهای انفجاری به پایان رسیده است، اظهار کرد: در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ شاهد ظهور تکنولوژی‌‌‌ها و نوآوری‌‌‌هایی بوده‌‌‌ایم که تاریخ بشر را متحول کردهاند. هر یک از این نوآوری‌‌‌ها نقطه‌عطفی در زندگی بشر بوده است. کیانی‌بختیاری افزود: نوآوریهای قرن ۲۱، به‌‌‌ندرت نوآوریهای انفجاری و اکثرا نوآوریهای تدریجی هستند که بر دوش نوآوریهای رادیکال دو قرن گذشته سوار شده‌‌‌اند. بسیاری از نوآوریهای امروز نوآوریهای مبتنی بر IT هستند؛ تکنولوژی‌‌‌ای که شالود‌‌‌های آن به‌عنوان یک تکنولوژی رادیکال، در قرن۲۰ پایه‌‌‌گذاری شد. وی اظهار کرد: ممکن است نوآوریهای قرن ۲۱ از لحاظ تکنولوژی رادیکال نباشند، اما در تاثیرگذاری بر زندگی بشر رادیکال هستند.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی ضمن مقایسه نوآوریهای سه‌قرن اخیر، گفت: در قرن ۲۱، به نظر می‌رسد عصر طلایی نوآوریهای رادیکال به سر رسیده و بعید به نظر می‌رسد دنیا شاهد خلق تکنولوژی‌‌‌هایی باشد که زندگی بشر را به پیش و پس از خود تقسیم کنند. وی تاکید کرد: نوآوریهای امروزی بیشتر از جنس نوآوریهای تدریجی و ساختاری و در خوش‌بینانه‌‌‌ترین حالت نوآوریهای بنیانفکن هستند و به‌‌‌ندرت شاهد نوآوریهای رادیکال هستیم و خواهیم بود. کیانی‌بختیاری افزود: در دنیای کسب‌وکار، نوآوری‌‌‌ها بیشتر از جنس خدمت‌افزایی و پایدار خواهند بود؛ به نحوی که محصول سنتی یا محصول ناشی از نوآوری تدریجی به اضافه نوآوری در خدمات به خدمت‌افزایی منجر می‌شود. وی درخصوص توسعه کسب‌وکارهای پلت‌فرمی اظهار کرد: در کسب‌وکاری پلت‌فرمی شاهد توجه به پایداری در رویکرد‌های جهانی و توسعه صنعتی و فناوری هستیم.مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در خصوص نسل پنج‌صنعت که از سال ۲۰۲۱ در اروپا پیگیری می‌شود، اظهار کرد: نسل پنجم صنعت اهداف و گستره‌ای فراتر از تولید کالاها و خدمات و سودآوری دارد و بر سه عنصر انسان، پایداری و تاب‌‌‌آوری استوار است.
وی افزود: نوآوری پایدار شامل ایجاد تغییرات عمدی در محصولات، خدمات یا فرآیندهای یک شرکت برای ایجاد منافع اجتماعی و زیستمحیطی بلندمدت و در عین حال ایجاد سود اقتصادی برای شرکت است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی تاکید کرد: با ایجاد پایداری در نوآوری، شرکت‌ها میتوانند محصولات، خدمات و فرآیندهایی ایجاد کنند که هم برای جامعه و هم برای سازمان مفید است. وی در خصوص تفاوت نوآوری سنتی و نوآوری پایدار، گفت: اشکال سنتی نوآوری ممکن است به محصولات، خدمات و فرآیندهای سودآور منجر شود، اما ممکن است به کارکنان آسیب برساند یا از منابع طبیعی بیش از حد بهره‌برداری کند؛ در حالی که نوآوری پایدار به دنبال رسیدگی به این اثرات اجتماعی و زیستمحیطی ناخواسته است؛ به این معنی است که شرکت‌ها میتوانند محصولات و خدماتی ارائه دهند که برای خود و جامعه در درازمدت مفید است. وی در خصوص لزوم نوآوری پایدار اظهار کرد: نوآوری پایدار باعث حسن شهرت سازمان می‌شود؛ در نتیجه، شرکت‌های متعهد به نوآوری پایدار در جذب استعدادها موفق‌‌‌ترند؛ برند قوی‌‌‌تری پیدا می‌کنند و مشتریان وفادارتری خواهند داشت.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی تاکید کرد: شرکت‌های متعهد به نوآوری میتوانند نوآورتر باشند، چون به دلیل داشتن شبکه‌‌‌های گسترده‌‌‌ای از ذی‌نفعان مختلف، به منابع گسترده‌‌‌تری از نوآوری دسترسی دارند؛ ضمن اینکه شرکت‌های متعهد به نوآوری پایدار مشکلات قانونی کمتری در آینده خواهند داشت. وی افزود: با گسترش قوانین ملی و جهانی مرتبط با حفظ محیط‌زیست و منافع ذی‌نفعان، شرکت‌های دارای پتانسیل نوآوری پایدار دو مزیت نسبت به سایر شرکت‌ها خواهند داشت: یکی اینکه قوانین زیستمحیطی جدید مخل کسب‌وکار آنها نخواهند شد؛ دوم اینکه با نوآوری پایدار درآمدزایی می‌کنند.
کیانی‌بختیاری اظهار کرد: شرکت‌های متعهد به نوآوری پایدار، تاب‌‌‌آورتر هستند؛ چون در شرایط سخت اقتصادی میتوانند به نوآوری و همچنین وفاداری مشتریان تکیه کنند.
وی نوآوری در جهت افزایش کارآیی مصرف انرژی در محصول؛ نوآوریهای مرتبط با استفاده مجدد از محصول یا بازیافت آن؛ استفاده از مواد تجدیدپذیر، مستعمل و بازیافتی در محصول؛ کاهش یا حذف استفاده از مواد خطرناک و سمی در محصول و نوآوری در بسته‌‌‌بندی پایدار یا بسته‌‌‌بندی با استفاده از مواد بازیافتی و تجدیدپذیر را راه‌هایی برای دستیابی به نوآوری پایدار در محصول دانست.
مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در جمع‌بندی سخنان خود اظهار کرد: کسب‌وکار پایدار، کسب‌وکاری است که حداقل تاثیرات منفی و حتی تاثیرات زیستمحیطی مثبت برای جامعه جهانی، جامعه محلی، اقتصاد و تمامی ذی‌نفعان دارد؛ چرا که کسب‌وکار پایدار می‌‌‌کوشد به منافع سه‌‌‌گانه دست یابد.
بحران در شناخت مسائل بنگاه
دیگر سخنران این همایش سیدعلیرضا شجاعی،معاون آموزش سازمان مدیریت صنعتی بود. نوآوری سازمانی پایدار در فرهنگ استراتژی کسب‌وکار ریشه دارد و مزیت رقابتی شرکت‌ها محسوب می‌شود. وی با طرح سه پرسش درخصوص جایگاه پایداری نوآوری در شرکت، گفت: جایگاه نوآوری در شرکت چیست و چطور می‌‌‌توان آن را ارزیابی کرد و چقدر شرکت می‌‌‌تواند به نوآوری بها دهد؟
عضو هیات مدیره و معاون آموزش سازمان مدیریت صنعتی اظهار کرد: نوآوری با دستورالعمل‌‌‌های اجرایی و به‌ویژه دولتی مغایرت دارد و مدیران دولتی اختیاری برای ایجاد بستر نوآوری ندارند. این در حالی است که در شرکت‌های بزرگ کره‌جنوبی این شعار رایج است که همه کارکنان در شرکت ما میتوانند اشتباه کنند؛ اما اجازه تکرار اشتباه را ندارند. حال این پرسش مطرح است که آیا چنین رویکردی در شرکت‌ها متداول است؟
وی با اشاره به گزارش منتشرشده در روز هوای پاک، اظهار کرد: قانونی که در سال ۹۴ مصوب شده است تنها ۱۰درصد آن اجرا شده است و در نتیجه آن به طور کلی با بررسی کیفیت هوای کشور در سال‌های اخیر کیفیت هوا بهبود نیافته است که نشان می‌دهد در تشخیص مساله دچار مشکل هستیم. تعریف دقیق صورت مساله حتی مهم‌تر از حل مساله است.شجاعی با اشاره به پنج‌سطح مسائل، گفت: سطح اول با عنوان استاندارد در تخصص مربوطه کاملا شناخته شده است. در سطح دوم با عنوان بهبود در سیستم فعالی با روش‌هایی که در صنعت اجرا می‌شود هماهنگی دارد و سطح سوم اختراع در عصر حاضر با خلق نسل جدیدی از سیستم با روش‌هایی خارج از فناوری‌‌‌هایی که در علوم وجود دارد در ارتباط است و سطح پنجم مساله به اکتشاف اشاره دارد که به معنای خلق سیستم جدیدی بر اساس کشف علم جدید است.
وی با اشاره به اینکه ۷۷درصد مسائل شرکت‌ها یا استاندارد است یا با بهبود جزئی رفع می‌شود، اظهار کرد: در رقابت‌‌‌های فشرده و پیچیده جهانی، شرکت‌هایی موفق هستند که بتوانند نیازهای پنهان مشتریان را کشف کنند و با جلب رضایت آنها، هیجان را در مشتریان زنده نگه دارند.
میرسامان پیشوایی، دیگر سخنران نوزدهمین همایش ملی تعالی سازمانی در این همایش، گفت: فوری‌‌‌ترین مساله‌ای که در کشور داریم بهبود وضعیت اقتصادی و فضای کسب‌وکار است و پنجره زمانی که در اختیار داریم زیاد نیست. وی افزود: اگر نتوانیم طی چندسال آینده این بهبود را ایجاد کنیم، تبعات آن نه‌تنها برای ما بلکه برای نسل‌‌‌های آینده نیز باقی خواهد بود.
رئیس سازمان ملی بهرهوری ایران با بیان اینکه باید از منابع در دسترس خود به نحوه احسن استفاده کنیم، گفت: در ۱۰سال گذشته متوسط رشد اقتصادی ما ۵/ ۰درصد بوده است، در حالی که متوسط رشد بهرهوری طی این مدت منفی یک‌درصد بوده است. در طول برنامه پنجم توسعه متوسط رشد بهرهوری ما منفی ۲/ ۱درصد و در طول برنامه ششم توسعه منفی ۳/ ۰درصد بوده است. در بخش خدمات، صنعت و معدن، نفت و گاز متوسط رشد بهرهوری ما منفی بوده و تنها حوزه‌‌‌ای که طی ۱۰سال گذشته متوسط بهرهوری مثبت داشته، بخش کشاورزی بوده است.
وی با اشاره به نقش ۵/ ۳درصدی بهرهوری از محل بهرهوری در سال آینده امکان‌پذیر است، اظهار کرد: دستیابی به این هدف سخت نیست. ما در سال ۹۹ رشد ۷/ ۵درصدی از محل بهرهوری داشته‌‌‌ایم. اینکه پس از چند سال رشد منفی، رشد مثبت داشته باشیم کار فوق‌‌‌العاده‌‌‌ای نیست؛ مساله مهم رشد پایدار این نرخ است. رقبای ما در کشورهای آسیایی متوسط رشد بهرهوری مثبت ۷/ ۱درصدی در سال داشته‌‌‌اند. باکیفیت‌‌‌ترین نحوه رشد اقتصادی، رشد از طریق بهرهوری است. اگر به دنبال این هستیم که آینده بهتری برای زندگی مردم رقم بزنیم، باید به این مساله اهمیت بدهیم.
وی با اشاره به پایداری گفت: آنچه ما در سازمان بهرهوری روی آن تمرکز می‌‌‌کنیم، ایجاد حرکت ملی بهرهوری است و زیرساخت آن شبکه ملی بهرهوری است. اگر در برخی از کشورهای شرق آسیا بررسی کنید، زیرساخت آن یک شبکه بهرهوری بوده که محدود به بخش دولت نبوده است.
پیشوایی با اشاره به اینکه هدف این حرکت ملی بهرهوری، نوآوری و رقابت است، گفت: رتبه تولید علم ما در دنیا ۱۶ است که رقم خوبی است، اما در شاخص نوآوری جهانی رتبه ۶۰ داریم؛ مشکل ما تبدیل دانایی به توانایی یا تبدیل علم به ثروت ملی است. وی افزود: در حوزه رقابت که با فضای کسب‌وکار ارتباط دارد، یکی از موضوعات جدی موجود در کشور «قیمت‌گذاری‌‌‌های غیرواقعی» است. در سال گذشته ۱۸۰۰همت بودجه شرکت‌های دولتی بوده، در حالی که کل بودجه دولت حدود ۱۳۰۰ همت بوده است. اگر دولت می‌‌‌خواهد به مردم برای برخی کالاها یارانه بدهد ایرادی ندارد، اما وجه آن را به صورت مستقیم یا از طریق مردم به آن سازمان پرداخت کند.
رصد بهرهوری کشور در سامانه سابا
رئیس سازمان ملی بهرهوری ایران در ادامه گفت: اولین گام برای ایجاد حرکت ملی بهرهوری، اطلاعات دادن به مردم و نخبه‌‌‌هاست. در همین راستا هفته گذشته سامانه‌‌‌ای به نام سابا در سازمان ملی بهرهوری به صورت عمومی راه‌‌‌اندازی شده است که اطلاعات بهرهوری، عملکرد سازمان‌های دولتی، مقایسه ایران با سایر کشورها و... در آن وجود دارد. در گام بعدی به دنبال توانمندسازی بخش‌‌‌های مرتبط با این حوزه هستیم. پیشوایی تصریح کرد: موضوع بهرهوری به‌شدت به عدالت وابسته است. در حال حاضر ما موضوع عدالت را صرفا به «عدالت درون‌نسلی» تقلیل دادیم؛ یعنی آیا نفتی که فروخته می‌شود عادلانه میان ما تقسیم می‌شود؟ عدالت بعد دیگری هم به نام «عدالت بین نسلی» دارد که باید به آن توجه کرد؛ در غیر‌این صورت مدیون نسل‌‌‌های بعدی هستیم.
