تورم کالاهای بادوام از دو مسیر شارژ شد
نقش اول تورم اردیبهشت
افزایش نسبی تورم ماهانه
آمارها نشان می‌دهد که شاخص بهای مصرف‌کننده در اردیبهشت ماه سال‌جاری به رقم ۲۱۰ رسیده است. در فروردین ماه سال‌جاری نرخ شاخص بهای مصرف‌کننده به رقم ۸/ ۲۰۴ واحد رسیده بود. این آمار نشان می‌دهد که شاخص بهای مصرف‌کننده دراردیبهشت نسبت به فروردین ماه ۵/ ۲ درصد رشد کرده است.
اما آیا این نرخ تورم ماهانه، رقم بالایی محسوب می‌شود؟ این رقم تورم ماهانه بیشترین سطح از آذر ماه سال قبل است، ماهی که بر اثر شوک قیمت بنزین، نرخ تورم ماهانه رشد کرد و به رقم ۲/ ۳ درصد رسید، اما این شوک در تورم پایدار نماند و نرخ تورم ماهانه در دی ماه کاهش یافت، اما این بار به‌نظر می‌رسد که عامل دیگری محرک این افزایش بوده است. شاخص کل مصرف‌کننده از دو بخش کالا و خدمات تشکیل شده است. حدود نیمی از وزن شاخص بهای مصرف‌کننده را کالاها و نیم دیگر را خدمات تشکیل می‌دهد. کالاها نیز به سه بخش کالاهای بادوام، کالاهای بی‌دوام و کالاهای کم‌دوام تقسیم‌بندی می‌شود. براساس استانداردهای تعریف شده، تمام کالاها برای مصرف واسطه‌ای، بی‌دوام و همه کالاها برای تشکیل سرمایه ثابت ناخالص، بادوام است. براساس این تعریف، تفاوت بین کالاهای بادوام و بی‌دوام براساس معیاری مانند با دوام بودن فیزیکی آنها نیست، بلکه تفاوت بر این اساس است که آیا کالاهای موردنظر را می‌توان فقط یک بار برای تولید یا مصرف استفاده کرد، یا می‌توان آن را به‌طور مکرر یا مستمر به‌کار برد. به‌عنوان مثال زغال یک کالای بسیار بادوام به مفهوم فیزیکی است، اما تنها یک بار مصرف می‌شود. اما کالاهای بادوام کالایی است که می‌توان به‌طور مکرر یا به‌طور مستمر در طول دوره‌ای بیش از یک سال استفاده کرد. کالای بادوام تحت‌تاثیر نوسانات نرخ ارز هستند، کالاهایی نظیر لوازم‌خانگی، خودرو، تجهیزات کامپیوتر و... شامل این موارد است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تورم ماهانه کالاهای بادوام در اردیبهشت ماه به رقم ۶/ ۱۲ درصد رسیده و اثر قابل‌توجهی بر نرخ تورم ماهانه داشته است. هر چند سهم کالاهای بادوام بر شاخص کل مصرف‌کننده، تنها ۵/ ۵ درصد بوده است، اما رشد بالای تورم ماهانه باعث شده که در مجموع اثر قابل‌توجهی در رشد شاخص کل داشته باشد. با نگاهی به گزارش مرکز آمار ایران نیز ردپای افزایش قیمت کالاهای بادوام دیده می‌شود. به‌عنوان مثال، مرکز آمار عنوان کرده است که در گروه حمل‌ونقل، افزایش قیمت انواع اتومبیل سواری باعث بالا رفتن تورم این گروه شده است. تورم ماهانه گروه حمل‌ونقل به میزان ۶/ ۸ درصد در اردیبهشت ماه ثبت شده است یا به‌عنوان نمونه دیگر در گروه مبلمان و لوازم‌خانگی، قیمت لوازم‌خانگی و ظروف آشپزخانه رشد بالایی داشته است. تورم ماهانه این گروه نیز به میزان ۶/ ۴ درصد بوده است. حتی در گروه تفریح و فرهنگ نیز افزایش قیمت کالاهای بادوام نظیر رشد قیمت تبلت، لپ‌تاپ و تجهیزات رایانه باعث بالا رفتن تورم این گروه شده است. تورم ماهانه گروه تفریح و فرهنگ در گزارش مرکز آمار ایران به میزان ۲/ ۴ درصد ثبت شده است. مجموع این عوامل نشان می‌دهد که منشا تورم در اردیبهشت ماه، بالا رفتن قیمت کالاهای بادوام بوده است، کالاهایی که عمدتا یا به‌طور مستقیم به شکل واردات در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد، یا اینکه بخشی از کالاهای واسطه‌ای این محصولات از کشورهای خارجی تامین می‌شود.
اثر دو عامل در تورم کالاهای بادوام
اما چرا این کالاها در اردیبهشت ماه با افزایش قیمت روبه‌رو شدند؟ به‌نظر می‌رسد که دو عامل در رشد قیمت‌های این دو نقش داشته‌اند: نخست افزایش نرخ ارز است، نرخ ارز در اردیبهشت ماه سال‌جاری ۴/ ۱۴ درصد افزایش یافته است و این موضوع باعث رشد قیمت کالاهای مصرفی بادوام شده است. موضوع دوم شیوع بیماری کرونا است. بر اثر شیوع این بیماری، دادوستد کالاها و تجارت خارجی با اختلال روبه‌رو شده است. این موضوع به‌طور حتم می‌تواند در ماه‌های آینده نیز اثر خود را در کالاهای مصرفی بادوام داشته باشد. در نتیجه اختلال در صادرات و واردات هزینه تهیه کالاهای مصرفی و واسطه‌ای را افزایش می‌دهد. مجموع این دو عامل در رشد قیمت کالاهای بادوام در اردیبهشت ماه ایفای نقش کرده‌اند.
تورم کنترل شده کالاهای بی‌دوام و کم دوام
هر چند سهم کالاهای بادوام در شاخص بهای مصرف‌کننده پایین است، اما کالاهای بی‌دوام و کالاهای کم‌دوام حدود ۴۵ درصد از وزن شاخص کل بهای مصرف‌کننده را دارد. در اردیبهشت ماه تورم ماهانه کالاهای بی‌دوام ۴/ ۰ درصد بوده است. این کالاها نظیر خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها افزایش قیمت کمتری را ثبت کرده‌اند. تورم ماهانه خوراکی‌ها در اردیبهشت ماه معادل ۲/ ۰ درصد گزارش شده است. تورم ماهانه برخی کالاها نظیر گوشت قرمز، سبزیجات و آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها در اردیبهشت ماه منفی بوده است. موضوعی که نشان می‌دهد در اردیبهشت ماه کالاهای مصرفی خوراکی یا کالاهای بی‌دوام تقاضای بالایی نداشته است.
در اردیبهشت ماه تورم ماهانه گروه مسکن نیز معادل ۹/ ۱ درصد گزارش شده است. به‌نظر می‌رسد که کرونا در کنترل تورم مسکن نیز نقش داشته است، زیرا در اردیبهشت ماه عرضه و تقاضا در بازار مسکن در شرایط رکودی قرار گرفته است و این موضوع رشد قیمتی را کند کرده است. اما به‌نظر می‌رسد که در خرداد ماه تورم کل از ناحیه گروه مسکن شارژ خواهد شد. در ماه دوم سال‌جاری، تورم ماهانه بخش بهداشت و درمان نیز ۹/ ۲ درصد ثبت شده است. این موضوع نشان می‌دهد که شیوع کرونا حداقل بر تورم این بخش اثر معنی‌داری نداشته است، البته که بخش قابل‌توجهی از خدمات بیماران کرونایی به شکل رایگان صورت می‌گیرد.
توقف روند نزولی تورم نقطه به نقطه
براساس آمارهای گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت ماه به رقم ۲۱ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل رشد ۲/ ۱ درصدی را ثبت کرده است. این اولین رشد تورم نقطه به نقطه پس از آذر ماه بوده است. همچنین تورم متوسط نیز در اردیبهشت ماه به رقم ۸/ ۲۹ درصد رسیده که نسبت به ماه قبل افت ۴/ ۲ درصدی را ثبت کرده است. تورم نقطه به نقطه، تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در یک ماه نسبت به ماه مشخص سال قبل است. همچنین تورم متوسط تغییرات شاخص بهای مصرف‌کننده در ۱۲ ماه منتهی به اردیبهشت ماه نسبت به مدت مشابه سال قبل است.
