شرط سعودی ها برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل/ کلید توافق ریاض- تل آویو در دستان کیست؟
المانیتور گزارش داد، پس از نشست هفتم ماه مه در ریاض میان مشاوران امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، عربستان سعودی، هند و امارات متحده عربی و نشست متعاقب آن در بیت‌المقدس بین مقامات ارشد آمریکایی و اسرائیلی، اسرائیل محتاطانه نسبت به نزدیک شدن به عربستان سعودی خوش بین است.
نشست ریاض بر پیشبرد چارچوب منطقه ای اتصال ریلی/کشتی متمرکز شد که تا آویو نیز علاقه مند ند بخشی از این زنجیره شود. در حالی که از اسرائیلی‌ها برای شرکت در این نشست در پایتخت عربستان سعودی دعوت نشده بود اما گفته می‌شود که دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده آنها را در جریان قرار داده است.
طعنه سنگین یک اصولگرا به وزیر رئیسی: یواشکی پاسخ دهید، از دوستان «امام صادقی» سر کسی بی کلاه مانده؟
همزمان در تحولی مرتبط ، سایت خبری – تحلیلی اکسیوس روز سه شنبه گزارش داد که مدیر کل وزارت خارجه رژیم اسرائیل برای گفتگو با وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه و آموس هاکستین، مشاور ارشد انرژی کاخ سفید، وارد واشنگتن شده است.
حقیقت را بخواهید، در حالی که اسرائیل تحت حاکمیت تندروترین دولت تاریخ خود است ، ادامه خروج سریع آمریکا از خاورمیانه و حرکت تقریباً تمام کشورهای سنی منطقه در مسیر آشتی با ایران، رویای صلح بین اسرائیل و عربستان سعودی باید به یک داستان علمی – تخیلی شبیه‌تر باشد اما به نظر می‌رسد که تحقق این امر چندان هم خارج از دسترس نیست.
در هفته‌های اخیر نشانه‌های زیادی از تحولات در محور اسرائیل- سعودی گزارش شده‌است. از جمله تماس تلفنی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا و الی کوهن، وزیر امور خارجه اسرائیل در 8 ماه مه. تماس بین جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده و همتای اسرائیلی در 10 ماه مه که در جریان آن این مقام آمریکایی گفت و گوی کوتاهی هم با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر ( رژیم) اسرائیل داشت. به این تماس‌ها ، اظهارنظرهای مقام های مختلف آمریکایی درباره ضرورت عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل را هم باید اضافه کنید.
جیک سالیوان در 7 ماه مه در ریاض با رهبران سعودی دیدار کرد و پس از آن دو تن از مشاوران ارشد جو بایدن، برت مک گورک، هماهنگ کننده شورای امنیت ملی آمریکا برای خاورمیانه و شمال آفریقا و نماینده ویژه آمریکا در امور انرژی از عربستان سعودی به سرزمین های اشغالی سفر کردند. سفری که گفته می‌شود هدف از آن به روز رسانی بنیامین نتانیاهو درباره رایزنی های انجام شده میان مقام های آمریکایی و سعودی است.
سالیوان قبل از عزیمت به ریاض در گفت و گویی که در یک موسسه آمریکایی داشت، گفت: «در نهایت رسیدن به عادی سازی کامل رابطه عربستان و اسرائیل در راستای منافع اعلام شده امنیت ملی ایالات متحده خواهد بود.»
این نشانه های خوش بینانه در مورد چشم انداز عادی سازی رابطه تل‌آویو و ریاض از منافع مشترک ناشی می شود. یک منبع ارشد دیپلماتیک اسرائیلی که نخواست نامش فاش شود به المانیتور گفت: زمانی که همه اضلاع این مثلث برای رسیدن به یک هدف علاقه مند شوند، بحث امکان پذیر است. برای نتانیاهو، مسئله عربستان اکنون بیش از هر چیز دیگری در سیاست خارجی او و شاید در سیاست داخلی او نیز مهم است. او می داند که اسرائیل به تنهایی نمی تواند ایران را متوقف کند.
این منبع با اشاره به کاهش حمایت داخلی از نتانیاهو به دلیل بازنگری بحث برانگیز او در قوانین قضایی به عامل رکود اقتصادی هم اشاره کرده و می‌گوید: « در حال حاضر تنها مسئله ای که می‌تواند برای نتانیاهو شکل و شمایل برگ امتیاز را داشته باشد عادی سازی رابطه با سعودی است . این امر وجهه عمومی او را به عنوان یک رهبر در کلاس جهانی بازمی‌گرداند. او شب و روز خواب این عادی سازی را می‌بیند. »
دستیاران نتانیاهو بر این باورند که توافق با عربستان سعودی چهره خاورمیانه را تغییر می‌دهد، موانع نهایی برای ادغام کامل اسرائیل در منطقه را از بین می‌برد و اهمیت آن را با معاهده صلح تاریخی 1979 اسرائیل با مصر، که اولین مورد با یک کشور عربی بود، برابر می‌دانند. اسرائیل معتقد است که این توافق راه را برای توافق با سایر کشورهای مسلمان مانند اندونزی هموار می کند و با توجه به اهمیت عربستان سعودی در جهان عرب و اقتصاد عظیم آن، روابط با پادشاهی سعودی یک منافع استراتژیک مهم برای تل‌آویو است.
این منبع دیپلماتیک اسرائیلی به المانیتور گفت: « کلید توافق اسرائیل و عربستان در واشنگتن است و برخلاف تصور مردم، این پرونده همچنان روی میز رئیس جمهور بایدن قرار دارد و در کشوی کناری بایگانی نشده است. آمریکایی‌ها کاملاً درک می‌کنند که چنین دستاوردی موقعیت رئیس‌جمهور قبل از انتخابات را تا حد زیادی بهبود می‌بخشد. این توافق می‌تواند توانایی جو بایدن برای تغییر تاریخ روابط تا آویو با کشورهای عربی را به نمایش گذاشته و همچنین به عنوان یک اقدام متقابل گسترش سریع نفوذ چین در منطقه تلقی شود. »
پس چه چیزی مانع از شکل گیری توافق تاریخی بین اسرائیل و عربستان سعودی می شود؟
یک منبع بلندپایه سیاسی اسرائیل که نخواست نامش فاش شود، در این باره به المانیتور می‌گوید : «سعودی‌ها خواهان کمک واقعی از ایالات متحده هستند. آنها مایل به عادی سازی رابطه با اسرائیل هستند اما به شرطی که ما به ازای خوبی بگیرند. آنها خواهان قراردادهایی برای تهیه تسلیحات پیشرفته هستند؛ در واقع آنها خواهان وضعیتی برابر با اسرائیل از نظر تدارکات تسلیحات آمریکایی هستند. آنها همچنین خواهان انعقاد یک توافق دفاعی سعودی-آمریکایی که ایالات متحده را ملزم می کند در صورت حمله به عربستان سعودی به کمک آن بشتابد هستند. تعریف یک پروژه هسته ای غیرنظامی مشترک میان واشنگتن و ریاض هم شرط دیگر سعودی است.
بر اساس این ارزیابی، سومین خواسته عربستان مشکل سازترین است. این منبع سیاسی می‌گوید : «در شرایطی که ایران در حال حاضر یک کشور در آستانه هسته‌ای شدن است، اگر عربستان سعودی به یک کشور هسته‌ای غیرنظامی تبدیل شود، یک مسابقه هسته‌ای دیوانه‌کننده در خاورمیانه اجتناب‌ناپذیر خواهد بود».
آیا نتانیاهو آماده است که ایالات متحده به عربستان سعودی تا این حد آنهم در حوزه برنامه هسته‌ای غیرنظامی همکاری کند؟ شاید.
این منبع دیپلماتیک اسرائیلی در این باره می‌گوید: در حال حاضر توافق سعودی و اسرائیل برای نتانیاهو بسیار مهم است و شاید قیمت و هزینه آن در این مرحله برای او چندان مهم نباشد. نتانیاهو و بایدن هر دو به این دستاوردها نیاز دارند. تنها سوال این است که برای رسیدن به این دستاورد باید بر سر چه چیزی با محمد بن سلمان توافق کرد؟
آیا زمانی که عربستان سعودی، کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی مصر و اردن در حال نزدیک شدن سریع به ایران هستند، می‌توان به توافق تاریخی اسرائیل و عربستان دست یافت؟
به گفته این منبع دیپلماتیک، پاسخ مثبت است : « این نام بازی امروز در خاورمیانه به طور کلی و در خلیج فارس به طور خاص است. همه یک بازی دوگانه انجام می دهند. به عنوان نمونه امارات و قطر به هنرمندانه ترین شکل این بازی را انجام داده‌اند. تضعیف محور آمریکا- اسرائیل همه کشورها را به سمت ایران سوق می دهد، اما آنها مشکلی ندارند که محور را برای طرف مقابل هم باز نگه دارند.
بر اساس یافته‌های یک نظرسنجی در عربستان سعودی که توسط موسسه واشنگتن انجام شد، افکار عمومی عربستان هم چندان با این سیاست دوگانه و بر روی میز نگه داشتن همه گزینه‌ها مخالف نیستند.
این نظرسنجی که در ماه مارس/آوریل 2023 انجام شد و نتیجه آن در 15 می علنی شد، نشان داد که 38 درصد از سعودی‌ها با روابط اقتصادی با اسرائیل مخالف نیستند به شرط آنکه این مساله به اقتصاد آنها کمک کند.
توافقنامه 2020 ابراهیم بین اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس و مراکش نیز از حمایت 38 درصدی برخوردار است. این در حالی است که 81 درصد سعودی ها معتقدند که در صورت وقوع زلزله یا سایر بلایای طبیعی مانند حوادثی که امسال در ترکیه و سوریه رخ داد، «کشورهای عربی باید از هرگونه کمک بشردوستانه به اسرائیل خودداری کنند».
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
