پوتین موشکهای میان برد اتمی را در اروپا مستقر میکند؟
تهدید هستهای ناتوییها
ایالات متحده در سال۲۰۱۹ در زمان دولت ترامپ، پس از سالها اتهامات آمریکا مبنی بر تقلب روسیه در این توافق، از «پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد» ۱۹۸۷ خارج شد. این معاهده، نیروهای آمریکایی و روسی را از داشتن موشکهای کروز یا بالستیک مستقر در زمین با برد بین ۳۰۰ تا ۳۴۰۰مایل منع کرده بود. این خروج پایان بیش از نیمقرن کنترل سنتی تسلیحات هستهای بود که در آن توافقنامههای کلیدی در واشنگتن و مسکو مورد مذاکره قرار میگرفت. تنها یک معاهده مشابه باقی مانده است: «استارت جدید» که سلاحهای بینقارهای را که هر کشور میتواند در اختیار داشته باشد، محدود میکند. این معاهده در فوریه۲۰۲۶ منقضی میشود.
پوتین میتوانست در پنجسال گذشته برنامههای خود را برای تقویت تسلیحات میانی خود در هر مقطعی اعلام کند. بنابراین تصمیم او برای انجام این کار اکنون قابل توجه بود. در این میان، پنتاگون نخستین گامها را برای استقرار برخی تسلیحات اصلاحشده با برد متوسط در آسیا برداشته است که در نهایت هدف آن مقابله با نیروی هستهای رو به رشد چین است. اما ایالات متحده هیچکدام را بهطور دائم در اروپا مستقر نکرده است. بهطور خلاصه، پوتین در یک کنفرانس ویدئویی با مقامات امنیت ملی روسیه در روز جمعه، به برخی تمرینهای نظامی اخیر در دانمارک اشاره کرد و گفت که این احتمال وجود دارد که ایالات متحده در حال آمادهسازی برای باقی گذاشتن تسلیحات در آنجا باشد. پوتین گفت: «ما باید به این موضوع پاسخ دهیم و درباره گامهای بعدی خود در این زمینه تصمیمگیری کنیم. به نظر میرسد که ما باید تولید این سیستمهای تهاجمی را آغاز کنیم و سپس، بر اساس وضعیت واقعی، درباره محل استقرار آنها برای اطمینان از امنیت خود، در صورت لزوم، تصمیم بگیریم.»
اما انگیزه پوتین ممکن است صرفا واکنشی به تحرکات اخیر آمریکا در اوکراین باشد. هنگامی که بایدن ممنوعیت آمریکا را درباره توانایی اوکراین برای شلیک تسلیحات آمریکایی به خاک روسیه لغو کرد -اگرچه او آن را به منطقه اطراف خارکیف؛ جایی که روسیه در حال نبرد است، محدود کرد- پوتین تصریح کرد که به این کار پاسخی خواهد داد. در طول جنگ سرد، چنین موشکهایی بخش مهمی از نیروی نظامی شوروی بود؛ اما در اوایل دهه۱۹۹۰، ایالات متحده تمام موشکهای کروز هستهای میانبرد و موشکهای بالستیک خود را از اروپا خارج کرد و شوروی موشکهای SS-۲۰ خود را از بین برد. این حرکتها گامهای اساسی در کاهش تنشها محسوب میشد. اما یک دهه پیش، پوتین اقدام روسیه را معکوس کرد و موشکهای اسکندر را در کالینینگراد، نزدیکترین منطقه روسیه به شهرهای اروپای غربی، مستقر کرد که دولت اوباما آنها را نقض معاهده نیروهای هستهای میانی دانست.
اما باراک اوباما تصمیم گرفت از این معاهده خارج نشود، به این دلیل که هر گونه تعهدی از پوتین برداشته میشد. رئیسجمهور دونالد ترامپ این تصمیم را لغو کرد. تهدید به تولید موشکهایی با قابلیت حمل کلاهک هستهای بیشتر نیز آخرین نمونه از چگونگی تلاش پوتین برای بهدست آوردن اهرم فشار در جنگ علیه اوکراین با استفاده از قدرت و دسترسی به زرادخانه هستهای خود بود. در آغاز تهاجم، او دستور داد که سلاحها در حالت آمادگی بالاتر قرار گیرند؛ ظاهرا هرگز چنین نبود. در اکتبر۲۰۲۲، دولت بایدن پیامهایی را رهگیری کرد که نشان میداد ژنرالهای روسی در حال برنامهریزی برای منفجر کردن یک سلاح هستهای در میدان نبرد در اوکراین، احتمالا در یک پایگاه نظامی هستند. آن بحران بدون هیچگونه استفاده هستهای فروکش کرد.