چگونه ترکیه موقعیت ژئوپلیتیک خود را ارتقا داد؟
یک واقعیت مهمی که برای ترکیه هست آن است که این کشور فاقد منابع مهم گازی و نفتی است. هرچند که دو میدان گازی و نفتی طی سه سال گذشته در ترکیه کشف و میدان گازی آن در دریای سیاه به بهره‌برداری رسیده است، اما میزان برداشت آن آن‌قدر نیست که بتواند نیاز داخلی خود را برطرف سازد چه برسد به صادرات. اما کاری که ترکیه کرد نه تنها باعث شد که این کشور دیگر احساس نیازی به گاز صادراتی ایران نکند، بلکه خود را به‌عنوان یک صادرکننده گاز در منطقه هم مطرح سازد. چگونه این کار صورت گرفت؟ حدود 8ماه پس از حمله روسیه به اوکراین، پوتین سفری به ترکیه داشت. او در این سفر اظهار کرد که ترکیه را هاب گازی منطقه می‌کنیم. به گفته پوتین، ترکیه امن‌ترین مسیر برای انتقال گاز به اروپا است.
او در حالی این موضوع را طرح کرد که واردات گاز روسیه به اروپا خاطر حمله به اوکراین تحریم شده بود. اما طرح همین موضوع دستمایه‌ای برای ترکیه شد تا بتواند زیرساخت‌های لازم را برای ارسال گاز به اروپا فراهم سازد. اکنون این کشور گاز جمهوری آذربایجان و روسیه (هرچند که فعلا متوقف شده) را به کشورهای اروپایی صادر می‌کند و در هفته گذشته هم با ترکمنستان بر سر صادرات گاز آن کشور به اروپا به توافق رسیده است. از سوی دیگر به جز خط لوله انتقال گاز به اروپا توانسته زیرساخت انتقال نفت کرکوک عراق و باکوی جمهوری آذربایجان را هم به دریای مدیترانه فراهم سازد. این کار ترکیه یعنی تبدیل یک موقعیت منفعلانه جغرافیایی به یک وضعیت فعالانه ژئوپلیتیک. دولت ترکیه از این طریق نه فقط گاز مورد نیاز داخلی را تامین می‌کند، بلکه به‌عنوان هاب گازی منطقه هم فعال شده است.
اما اتفاق دیگری که ترکیه دارد رقم می‌زند، قراردادی است که سال گذشته با عراق امضا کرده است. بر اساس قرارداد توسعه‌ای که با عراق امضا شده و قرار است طی چهار سال آینده به بهره‌برداری برسد، ترکیه از بندر بصره –یعنی کنار خلیج‌فارس– تا شمال عراق و مرز ترکیه دو مسیر ریلی و جاده‌ای احداث می‌کند. این پروژه که عنوان جاده جدید ابریشم نام گرفته است، می‌تواند تمام کالاهایی را که از طریق کشتی وارد خلیج‌فارس می‌شود از طریق بصره به ترکیه و کشورهای آسیای قفقاز منتقل شود. در واقع با احداث این دو مسیر بنادر ایران برای ارسال کالا از خلیج فارس به روسیه یا آسیای قفقاز و جمهوری آذربایجان آسیب‌پذیر می‌شوند.
ترکیه اکنون با این برنامه‌های توسعه‌ای از جمله فرودگاه بزرگ استانبول که در رقابت با فرودگاه دبی قرار گرفته و همچنین خط هوایی ترکیش ایرلاین که با خطوط هوایی امارات و قطر در رقابت تنگاتنگ جهانی است، موقعیت ژئوپلیتیک خود را در منطقه و جهان ارتقا داده و جایگاه آن در موقعیتی است که می‌تواند بر سر هر موضوعی چانه‌زنی و نقش فعال بازی کند و کشورهای منطقه و جهان چه بخواهند و چه نخواهند باید او را در هر بازی وارد کنند. این فرصتی است که این کشور از ایران قاپیده است.
