متهم ردیف اول آوار ترکیه
عاقبت تراژیک پوپولیسم اردوغان
عکس: AP
گریفیتس در جریان بازدید از حلب که به‌شدت آسیب دیده بود، گفت: «چشمگیرترین چیزی که در اینجا وجود دارد، رنج بسیاری است که مردم حلب طی این سال‌ها کشیده‌اند. مردم حلب مجددا یک مورد بسیار بد را تجربه کرده‌اند و رنج بسیار می‌برند.»در ترکیه اما تلاش‌ها برای نجات افراد زیر آوار ادامه دارد. پس از زلزله‌های هفته گذشته ترکیه، خواهر اردم افشاراوغلو، همسرش و دو فرزندشان در زیر آوار بلوک آپارتمانی در انطاکیه گرفتار شدند. با این حال آنها زنده بودند و می‌توانستند با امدادگران ارتباط برقرار کنند. یک روز و نیم بعد، پس از وقوع آتش‌سوزی در اعماق آوارها، احتمالا از یک ژنراتور، این وضعیت تغییر کرد. افشاراوغلو، یک آتش‌نشان حرفه‌ای، در آن شب با ناامیدی نظاره‌گر آتش‌سوزی برای ساعت‌ها بود. بعد از آتش‌سوزی دیگر صدایی از زیر آوار شنیده نشد.
گرمای ناشی از آتش همچنان در زیر آوار حس می‌شد؛ اما پنج روز بعد هم به حفاری‌ها ادامه دادند. افشاراوغلو دیگر امیدی به بقای خانواده‌اش ندارد. او گفت: «این روز هفتم است، همه خسته هستند، ما فقط می‌خواهیم اجساد را پیدا کنیم. اما ما نمی‌توانیم چیزی پیدا کنیم، احتمالا همه آنها سوخته‌اند.» حدود ۸۰نفر در این بلوک زندگی می‌کردند ۲۱نفر قبل از آتش‌سوزی نجات یافته بودند و ۱۲جسد پیدا شده است؛ درحالی‌که ۴۷نفر باقی‌مانده هنوز مفقود هستند. وضعیت اجسادی که پیدا شده‌اند بر این درد و رنج افزوده است. افشاراوغلو گفت: «برخی از خانواده‌ها به‌دلیل آتش‌سوزی فقط استخوان جمع‌آوری کردند.» در میان امدادگران و اعضای خانواده، خشم قابل لمس بود؛ زیرا سوالاتی درباره چگونگی فروریختن ساختمان ۱۰ساله به وجود آمد، به‌ویژه زمانی که بسیاری از ساختمان‌های قدیمی‌تر اطراف پابرجا مانده بودند.
امدادگران در حال جمع‌آوری شواهدی بودند که نشان می‌داد به‌دلیل وجود سوپرمارکت در طبقه همکف، ستون‌های نگهدارنده برداشته شده است. همچنین خشم از عدم حمایت‌ها و کمک‌های دولتی رو به افزایش است. یکی دیگر از امدادگران به نام سرهات دده، موفق شد اعضای خانواده را از زیر آوار بیرون بیاورد؛ اما او تنها توانسته بود پدرش را از روی دندان‌هایش شناسایی کند.سریزان آکباش، ۶۱ساله از زمانی که زمین‌لرزه در ۶فوریه منطقه جنوب شرقی ترکیه را ویران کرد، روی صندلی در باغ یک مدرسه خوابیده است. بلوک آپارتمانی آکباش در شهر اسکندرون همچنان پابرجاست، اما برای ماندن در آن امن نبود.
بنابراین او در فضای باز می‌ماند و آتش و غذا را با امدادگران تقسیم می‌کند. او می‌گوید: «درد ما بسیار زیاد است. من فقط ۱۵لیره [۸۰/ ۰دلار] در جیبم دارم، حتی یک سیگار هم ندارم. من الان چیزی برای از دست دادن ندارم. بنابراین نمی‌ترسم.» آکباش ۳۰سال بود که یک مغازه پارچه فروشی داشت؛ اما زلزله ساختمانی را که مغازه‌اش در آن بود ویران کرد و او بیمه نداشت. آکباش می‌گوید که بیشتر ساختمان‌هایی که در پی زلزله‌ها فروریخت یا غیرقابل سکونت شدند، در پنج سال گذشته ساخته شده‌اند و می‌گوید که خشم نسبت به ساخت‌وسازها در حال افزایش است. او گفت: «سازندگان کلاهبردار هستند، آنها چیزی براق و مجلل تحویل می‌دهند؛ اما از درون ارزان، ضعیف و توخالی هستند.»
تراژدی در شامات
اوضاع اگر در ترکیه بد است، در سوریه بدتر است. نبود تجهیزات برای آواربرداری و نبود کمک‌های انسانی اوضاع را در این کشور به هم ریخته است. با این حال به نظر می‌رسد که شامات در مرکز توجه غربی‌ها نیز قرار گرفته است. به گفته هلال احمر سوریه، اولین محموله کمک‌های اروپایی پس از زمین‌لرزه‌ها به مناطق تحت کنترل دولت در سوریه رسیده است. محموله از طریق ایتالیا آمده است. نماینده ایتالیا در دمشق پیش‌تر به خبرگزاری رویترز گفته بود که این کشور محموله ۳۰تنی شامل چهار آمبولانس و ۱۳پالت تجهیزات پزشکی را ارسال می‌کند. این محموله برای دولت سوریه ارسال شد. با این حال عمده خرابی‌ها در مناطقی رخ داده است که دولت در آنجا حضور ندارد و منطقه تحت حمایت ترکیه است. چاووش‌اغلو، وزیر امور خارجه ترکیه می‌گوید که مرزها را برای کمک به زلزله‌زدگان سوری باز گذاشته است؛ اما هنوز خدمات‌رسانی در این مناطق بسیار ضعیف است.
عامل تشدید تلفات
بازماندگان و کارشناسان ساختمان می‌گویند که ساختوساز ضعیف به احتمال زیاد باعث تشدید ویرانی این زلزله شده؛ زیرا تعداد کشته‌شدگان در ترکیه و سوریه از ۳۶هزار نفر فراتر رفته است. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در جریان مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۱۹، قوانینی را ستایش کرد که حزب سیاسی او به تصویب رسانده بود. اما این قوانین چه بودند: این قوانین مالکانی را که ساخت‌وسازهایشان را اصلاح نمی‌کردند، مورد بخشش قرار می‌داد. این حرکت در ترکیه بسیار خطرناک محسوب می‌شود؛ سرزمینی پر از گسل که مستعد زلزله است. این قوانین برای مقاوم‌تر ساختن ساختمان‌ها در برابر لرزش بیش از حد سهل‌گیر بوده است. این قوانین برای رای‌دهندگان جذابیت بسیار داشت.
رجب طیب اردوغان در گردهمایی‌های خود در استان‌های هاتای، کاهرامان ماراش و مالاتیا گفته بود که این قانون «مشکلات» بیش از ۴۳۸هزار مالک ملک را حل کرده است. اکنون، پس از زلزله ویرانگر هفته گذشته، آن مناطق پر از ساختمان‌های واژگون شده است که ساکنان خود را هنگام سقوط دفن کرده‌اند. بازماندگان و کارشناسان ساختمان گفته‌اند که ساختوساز ضعیف به احتمال زیاد باعث تشدید مقیاس ویرانی زلزله و همچنین تعداد تلفات شده است. دولت ترکیه با دستگیری پیمانکاران ساختمانی مرتبط با ساختمان‌های فروریخته واکنش نشان داده و وزارت دادگستری نیز دفاتر تحقیقاتی را برای جرایم زلزله در سراسر مناطق آسیب‌دیده ایجاد کرده است. اما کارشناسان ساختوساز می‌گویند که سازندگان نمی‌توانستند پروژه‌های خود را بدون تایید تعدادی از مقامات به نتیجه برسانند.
کسانی که پای این پروژه‌ها را امضا کرده‌اند تاکنون از بررسی‌های دقیق فرار کرده‌اند. تانر یوزگِچ، رئیس سابق اتاق مهندسان ساختمان یک سازمان حرفه‌ای گفت: «دستگیری پیمانکاران اقدامی برای پاسخ به اعتراض عمومی است. مقصر واقعی دولت فعلی و دولت‌های قبلی هستند که نظام ساختوساز را همین‌طور که هست، حفظ کردند.» اردوغان در بازدیدهای اخیر خود از مناطق آسیب‌دیده برای دیدار با قربانیان، بر بزرگی زلزله تاکید کرده و آن را «بزرگ‌ترین فاجعه در تاریخ اخیر کشور» خوانده است. زمین‌لرزه ۸/ ۷ریشتری ۶فوریه ویرانی‌های گسترده‌ای در ۱۰استان در جنوب ترکیه و همچنین در شمال سوریه ایجاد کرد. به گفته کارشناسان، این یکی از مرگبارترین بلایای طبیعی قرن بوده است که بیش از یک میلیون نفر در ترکیه بی‌خانمان شده‌اند و بسیاری دیگر در سوریه فاقد سرپناه هستند.
