بلای طبیعی نتیجه انتخابات ۱۴مه را از پیش روشن کرد
اردوغان؛ قربانی سیاسی زلزله
او می‌گوید که کارشناسان خواستار کنترل کیفیت بیشتر در طول ساخت‌و‌ساز ساختمان‌ها برای کاهش خطرات در منطقه زلزله‌خیز هستند. در این شرایط سازمان ملل می‌گوید تا ۳/ ۵میلیون نفر در سوریه ممکن است پس از زلزله بی‌خانمان شوند؛ درحالی‌که نزدیک به ۹۰۰هزار نفر در ترکیه و سوریه به غذای گرم نیاز دارند.
دستگیری پیمان‌کاران
مقامات ترکیه روز شنبه دستگیری ده‌ها پیمان‌کار را آغاز کردند که آنها را مسوول برخی از فروریختن ساختمان‌ها در زلزله ویرانگر روز دوشنبه می‌دانستند. این دستگیری‌ها زمانی آغاز شد که خشم مردم نسبت به امدادرسانی دولت افزایش یافت و تعداد کشته‌ها در ترکیه از ۲۴ هزار نفر هم گذشت.به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، خبرگزاری دولتی آنادولو روز شنبه گزارش داد که بیش از ۱۰۰نفر در ۱۰استان آسیب‌دیده از زلزله بازداشت شدند؛ زیرا وزارت دادگستری ترکیه به مقامات این استان‌ها دستور داده است تا «واحدهای بررسی جرایم زلزله» را ایجاد کنند.
همچنین به آنها دستور داد تا دادستان‌هایی را منصوب کنند تا علیه همه «سازندگان و مسوولان فروریختن ساختمان‌هایی» که قوانین موجود را که پس از فاجعه‌ای مشابه در سال۱۹۹۹ وضع شده بودند، رعایت نکرده‌اند، متهم و دستگیر کنند. این دستگیری‌ها اولین گام‌های دولت ترکیه برای شناسایی و مجازات افرادی بود که احتمالا در مرگ هموطنان خود در زلزله نقش داشته‌اند. در سرتاسر منطقه زلزله‌زده، ساکنان می‌گویند، سازندگان، افراد فاسدی بودند که برای فربه کردن سودشان تقلا می‌کردند و اعطای «عفو مالیاتی» توسط دولت به سازندگانی که مجتمع‌های آپارتمانی را احداث می‌کردند، خشمشان را دو چندان کرده است.
در محله سارای‌کینت انتاکیه، ساکنان به کار نامناسب در یک ساختمان لوکس نوساز ۱۴طبقه با حدود ۹۰واحد اشاره کردند که تبدیل به تلی از خاکستر شده بود. مردی که از ذکر نام خود خودداری کرد و در نزدیکی ساختمان ایستاده بود و مشغول تماشای کار امدادگران بود، گفت: «بتن این ساختمان مانند ماسه است. خیلی هم سریع ساخته شد.» یکی از خبرگزاری‌های ترکیه گزارش داد که در میان بازداشت‌شدگان روز شنبه، مهمت ارتان آکای، سازنده مجتمع فروریخته در شهر غازیانتپ دیده می‌شود که به قتل غیرعمد و نقض قانون ساخت‌و‌ساز عمومی متهم شده است. دفتر دادستانی غازیانتپ گفت که پس از بررسی شواهد جمع‌آوری شده از آوار مجتمعی که وی ساخته بود، حکم بازداشت را صادر کرده است. مهمت یاشار کوشکان، سازنده یک ساختمان ۱۲طبقه در استان هاتای با ۲۵۰آپارتمان که به‌طور کامل تخریب شده بود، روز جمعه در فرودگاه استانبول هنگام تلاش برای سوار شدن به پرواز به مونته‌نگرو بازداشت شد. گفته می‌شود که هزاران نفر بر اثر فروریختن ساختمان جان خود را از دست داده‌اند.
به گزارش خبرگزاری آنادولو، کوشکان به دادستان گفت که ساختمان او به درستی مجوز گرفته و توسط مقامات محلی و ایالتی مورد بازرسی قرار گرفته است و وکیل او دلیل اصلی بازداشت او را افزایش خشم عمومی عنوان کرد. به گفته اداره قبرس شمالی تحت کنترل ترکیه، دو سازنده یک ساختمان ۱۴طبقه فروریخته در آدانا که بنا به گزارش‌ها بلافاصله پس از زلزله از ترکیه گریخته بودند، در قبرس شمالی بازداشت شدند.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه که روز شنبه از استان دیاربکر بازدید کرد، از واکنش دولت به زلزله دفاع کرد؛ درحالی‌که او به‌دلیل روند آهسته کمک‌رسانی به‌شدت زیر تیغ انتقادات قرار دارد. در سراسر کشور، ساکنان بی‌صبرانه منتظر کمک دولت هستند تا عزیزان خود را در زیر آوار بیابند و خانواده خود را مجددا دور هم جمع کنند.
آنها به‌دنبال این هستند در کشوری که تورم سال گذشته‌اش ۸۰درصد بوده است، غذا به اندازه کافی دریافت کنند. اردوغان روز شنبه گفت این زمین لرزه «سه برابر بزرگ‌تر و ویرانگرتر از زلزله سال۱۹۹۹ بود که پیش‌تر به عنوان بزرگ‌ترین فاجعه در تاریخ اخیر کشورمان ثبت شده بود.» وی با اذعان به کندی واکنش رسمی دولت گفت: «کشور برای زلزله‌ای به این بزرگی آمادگی نداشت.»
تاریخ تکرار می‌شود
زلزله‌ای قدرتمند در شمال غرب ترکیه در سال۱۹۹۹، بیش از ۱۷۰۰۰نفر کشته برجای گذاشت و همان زلزله بی‌کفایتی دولت را آشکار کرد و به بحران اقتصادی دامن زد. در میان این آشفتگی، یک سیاستمدار جوان و کاریزماتیک با موجی از خشم عمومی در سال۲۰۰۳ نخست‌وزیر شد. این سیاستمدار کسی نبود جز رجب طیب اردوغان. اکنون، به‌عنوان رئیس‌جمهور، اردوغان با چالش‌هایی مشابه مواجه است که اسلافش را سرنگون کرد. این شاید بزرگ‌ترین تهدید او در این دو دهه حضورش در قدرت باشد؛ به‌گونه‌ای‌که برخی می‌گویند آینده سیاسی او را مبهم‌تر از پیش کرده است.
مرگبارترین زمین‌لرزه تقریبا یک قرن اخیر ترکیه باعث کشته شدن بیش از ۲۴هزار نفر در ترکیه شده است و اجساد بی‌شماری هنوز در زیر آوار مدفون هستند. پس از یک سال تورم مداوم بالا که خانواده‌های ترک را فقیر کرد، حالا باید با بی‌خانمانی و مصائب زلزله دست و پنجه نرم کنند. به گفته تحلیلگران، پیامدهای این زمین‌لرزه نشان داد که اردوغان تا چه اندازه دولت ترکیه را تغییر داده است. منتقدان او را متهم می‌کنند که با تضعیف حقوق شهروندی و از بین بردن استقلال نهادهای دولتی، مانند وزارت خارجه و بانک مرکزی، کشور را به سمت خودکامگی سوق می‌دهد و با مجموعه‌ای از اقدامات با هدف تضعیف رقبای خود و متمرکز کردن کنترل، فعالیت نهادهایی مانند ارتش را که می‌توانستند در واکنش به زلزله کمک کنند، محدود کرده است. اردوغان روز جمعه اذعان کرد که واکنش اولیه دولتش به این فاجعه کُند بوده و خشم در میان برخی از بازماندگان در حال افزایش است؛ احساسی که می‌تواند تلاش او را برای ماندن در قدرت در انتخابات ۱۴مه مختل کند.
بسیاری همچنین با صدای بلند این سوال را مطرح کردند که آیا دولت در ساخت‌و‌ساز نامرغوب مقصر است؟ میکائیل گل، ۵۳ساله که پنج عضو خانواده خود را در فروریختن ساختمان از دست داده است، می‌گوید: «۲۰سال است که به این دولت رای می‌دهم و عصبانیت خود را بلند فریاد می‌زنم. من هرگز آنها را نمی‌بخشم.» رئیس‌جمهوری که در سال۲۰۲۱ به‌دلیل شکست دولتش در کنترل آتش‌سوزی‌های فاجعه‌بار با انتقاد شدید مواجه شد، مدت‌هاست که سعی دارد ارتباط خود را با شهروندان کشورش عادی نشان دهد. وی از جوامعی که در روزهای اخیر به‌شدت بر اثر زلزله آسیب‌دیده بودند بازدید کرد.
او با لباس مشکی، چهره‌ای تیره و تار به دیدار مجروحان رفت و به مردمی که خانه‌های خود را از دست داده بودند، دلداری داد و بر بزرگی بحران تاکید کرد. وی روز جمعه در جریان بازدید از استان آدی‌یامان گفت: «ما با یکی از بزرگ‌ترین بلایای تاریخ خود روبه‌رو هستیم. این یک واقعیت است که ما نمی‌توانیم با آن سرعتی که می‌خواستیم در کمک‌ها مداخله کنیم.» زمین‌لرزه ۸/ ۷ریشتری - قوی‌ترین زلزله در دهه اخیر در ترکیه - و صدها پس‌لرزه ساختمان‌ها را در امتداد یک نوار به طول ۲۵۰مایل در جنوب به خاکستر تبدیل و هزاران ساختمان را ویران کرد و میلیاردها دلار خسارت به بار آورد. در سرتاسر مرز سوریه، نزدیک به ۴۰۰۰ کشته شمارش شده است که انتظار می‌رود این رقم به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
سینان اولگن، مدیر «اِدام» یک اندیشکده مستقر در استانبول گفت: «این بزرگ‌ترین فاجعه‌ای است که ترکیه باید آن را مدیریت کند و به ناچار، این امر باعث ایجاد واکنش شدید علیه دولت خواهد شد. اما باید دید در ادامه دولت چگونه می تواند به‌طور موثر نیازهای جمعیت آسیب‌دیده را برطرف کند.»
دولت ترکیه عملیات امدادرسانی گسترده‌ای را آغاز کرده است و ۱۴۱هزار نیروی امدادی و جست‌وجوگر را برای جست‌وجوی کشته‌ها و مجروحان، توزیع غذا، پتو و پوشک و برپایی چادر برای ده‌ها هزار بی‌خانمان که بسیاری از آنها در ماشین‌ها می‌خوابند، اعزام کرده است. این در حالی است که مردم ترکیه نیز به یاری دولت آمده‌اند و در کمک به هموطنان خود نقش موثری دارند. به‌عنوان مثال بسیاری خانه‌های خود را ماهانه تنها ۱۰۰لیر اجاره می‌دهند تا افراد با بضاعت کمتری بتوانند تا زمان روپا شدن در آن خانه‌ها ساکن شوند.
همچنین دولت دانشگاه‌ها را تا تابستان آنلاین کرد تا از خوابگاه‌ها به‌عنوان اسکان زلزله‌زدگان استفاده کند. همین البته به شایعاتی دامن زده بود، از جمله اینکه در استانبول قرار است زلزله شدید بیاید و دولت دانشگاه‌ها را پیشاپیش تعطیل کرده است. همچنین شرکت‌های هواپیمایی پرواز به مقصد آدانا را ۶ لیر (۱۳ هزار تومان) کرده است تا مردم بتوانند با هزینه کمتری برای کمک به این منطقه بروند.
