بایدن هشدار داد
خطر واقعی جنگ هستهای
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، پنج‌شنبه شب هشداری کوبنده داد مبنی بر اینکه تهدیدهای اخیر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، می‌تواند به یک درگیری هستهای تبدیل شود. بایدن به حامیان خود در یک گردهمایی جمع‌آوری پول در شهر نیویورک گفت که خطر جنگ اتمی از زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ تاکنون این قدر زیاد نبوده است. «کیتی راجرز» و «دیوید ای.سنگر» در گزارش ۶ اکتبر در نیویورک‌تایمز نوشتند، بایدن در جمع جمعیتی در دومین گردهمایی جمع‌آورندگان سرمایه که عصر پنج‌شنبه در آن شرکت کرد، گفت: «از زمان کندی و بحران موشکی کوبا، ما با چشم‌انداز آرماگدون روبه‌رو نبودیم.» او افزود: «ما در حال تلاش برای درک این مساله هستیم: راه خروج پوتین چیست؟ او از کجا راهی برای خروج پیدا می‌کند؟ او خود را کجا می‌‌‌یابد در حالی که نه تنها وجهه، که قدرت قابل‌توجهی را از دست می‌دهد؟.» ارجاعات بایدن به آخرالزمان هستهای برای تمام روسای جمهور آمریکا امری بسیار غیرعادی است. از زمان بحران موشکی کوبا، ۶۰ سال پیش در همین ماه، ساکنان دفتر بیضی شکل آنقدر که به لحن تلخ در مورد استفاده احتمالی از تسلیحات هستهای صحبت کرده‌‌‌اند، در مورد «راه خروج» کمتر سخن گفته‌اند.
هشدارهای رئیس‌جمهور که صراحتا به گروهی از کمک‌کنندگان دموکرات ارائه شد و نه در یک محیط رسمی‌تر، در حالی مطرح شد که تحلیلگران در واشنگتن در حال بحث بودند که آیا پوتین ممکن است برای مقابله با تلفات نظامی فزاینده خود در اوکراین به سلاحهای هستهای تاکتیکی متوسل شود یا خیر. در یک سخنرانی خشمگینانه و آتشین در هفته گذشته، پوتین «شبح» استفاده از سلاحهای هستهای برای حفظ دستاوردهای ارضی خود را مطرح کرد؛ دستاوردهایی که ضد حمله‌های قدرتمند اوکراین شروع به از بین بردن آن کرده است. پوتین گفت که از «همه ابزارهای موجود» برای دفاع از خاک روسیه - که به گفته او اکنون شامل چهار استان شرق اوکراین می‌شود که روسیه به طور غیرقانونی در روزهای اخیر آنها را ضمیمه کرده است- استفاده خواهد کرد. پوتین در آن سخنرانی گفت که بمب‌‌‌های اتمی که ایالات متحده در سال ۱۹۴۵ روی ژاپن انداخت، «یک سابقه ایجاد کرده است.»
اظهارات او و سخنان سایر رهبران ارشد روسیه نشان‌دهنده این است که مقام‌های روس برای اولین بار از سال ۱۹۶۲ است که دست به تهدیدهای صریح هستهای می‌زنند. مقامات واشنگتن سناریوهایی را مطرح می‌کنند که در آن پوتین ممکن است تصمیم بگیرد از یک سلاح هستهای تاکتیکی برای جبران ناکامی‌های سربازان روسیه در اوکراین استفاده کند. در اواخر فوریه، پوتین از نیروهای هستهای خود خواست تا به حالت آماده باش درآیند، اما هیچ مدرکی دال بر این کار وجود ندارد. برخلاف مقایسه بایدن اما مقامات آمریکایی می‌گویند، باور ندارند که این لحظه به اندازه بحران موشکی کوبا ترسناک و دلهره‌آور باشد؛ لحظه‌ای که طی آن کندی محاصره کوبا را برای توقف تحویل تسلیحات هستهای به آن جزیره اعلام کرد. این مقامات گفته‌اند که احتمال استفاده پوتین از سلاح اتمی کم است. اما آنها آشکارا نگران هستند که دکترین نظامی روسیه با سلاحهای تاکتیکی به عنوان عنصر بالقوه درگیری میان نیروهای زمینی برخورد کند. این دکترینی بود که بایدن نشان داد که به دلیل احتمال تشدید سریع تنش، بیشتر نگران آن است.
سلاحهای تاکتیکی در اندازه‌‌‌ها و انواع مختلفی وجود دارند. بیشتر این بمب‌ها دارای قدرت مخربی کمتر از بمب‌هایی هستند که آمریکا در سال ۱۹۴۵ روی هیروشیما و ناکازاکی ریخت. اما استفاده از آنها سخت و کنترل آنها دشوار است. روز پنج‌شنبه، بایدن گفت که فکر می‌کند روسیه از یک سلاح تاکتیکی استفاده کند؛ اقدامی که «به آرماگدون ختم می‌شود.» بایدن در مورد پوتین در جمع‌آوری کمک‌های مالی گفت: «ما آدمی داریم که او را به خوبی می‌شناسم. وقتی درباره استفاده احتمالی از سلاحهای هستهای تاکتیکی یا سلاحهای بیولوژیکی یا شیمیایی صحبت می‌کند، او شوخی نمیکند، زیرا ممکن است بگوییم ارتش او به طور قابل‌توجهی ضعیف عمل کرده است.» در اواخر سپتامبر، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن، گفت که هرگونه استفاده از سلاح هستهای منجر به «عواقب فاجعه‌‌‌بار» برای روسیه می‌شود، و افزود که ایالات متحده در ارتباطات خصوصی با مسکو، در مورد نحوه واکنش آمریکا و جهان به صراحت سخن گفته است.
«جولیان بورگر» هم در گزارش جمعه ۷ اکتبر در گاردین نوشت، تهدید هستهای پوتین مبنی بر استفاده از سلاحهای هستهای تاکتیکی، تهدید هستهای بایدن را به دنبال داشت. بایدن در تجمعی از «آرماگدون هستهای» یا «آخرالزمان هستهای» - در صورت استفاده پوتین از این سلاح ها- سخن گفت. این گزارشگر می‌گوید این «صریح‌ترین تهدید بایدن تا امروز در مورد جنگ هستهای» بوده است. این گزارشگر می‌افزاید اگر روسیه از سلاح هستهای استفاده کند، آمریکا و متحدانش با این معما روبه‌رو می‌شوند که چگونه واکنش نشان دهند. بیشتر متخصصان و مقام‌های سابق پیش‌بینی می‌کنند که اگر واشنگتن دست به مقابله به مثل نظامی بزند، احتمالا با تسلیحات متعارف خواهد بود تا مانع از تشدید بحران و تبدیل آن به یک جنگ هستهای تمام عیار شود. بورگر، گزارشگر گاردین می‌افزاید، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا بر این باورند که پوتین به این باور رسیده که شکست در اوکراین، «تهدید موجودیتی» بر حکومت اوست و این امر با تهدید موجودیتی روسیه هم ارتباط دارد.
دویچه وله هم در گزارش ۷ اکتبر خود نوشت: هفت ماه پس از حمله روسیه به اوکراین، رئیس‌جمهور اوکراین گفت که ارتش اوکراین به سرعت در حال بازپس گرفتن مناطق از دست رفته - به‌ویژه در جنوب- است. زلنسکی افزود: «در شرق هم موفقیت‌هایی وجود دارد. بی‌تردید روزی خواهد آمد که گزارش‌هایی از موفقیت‌هایمان در منطقه زاپوریژیا نیز منتشر شود، در همان مناطقی که اشغال‌گران هنوز آنجا را در کنترل دارند.» با این حال، وزیر دفاع اوکراین هم روز جمعه از نیروهای روسی خواست که سلاح زمین بگذارند. او افزود: ما اطمینان می‌دهیم که اگر آنها سلاح بر زمین بگذارند و عقب‌نشینی کنند «در امنیت» خواهند بود اما «کسانی که سلاح زمین نگذارند، به محاکم قضایی می‌روند.» «اولکسی رزنیکوف»، وزیر دفاع اوکراین، هم خطاب به نظامیان روس افزود: «شما هنوز می‌توانید ناجی روسیه از تراژدی و تحقیر باشید. شما فریفته شده‌اید و به شما خیانت شده است.» این مقام اوکراینی افزود: «برای آنها آسان است که به شما بگویند قهرمانانه بمیرید... درست است که ناتو به ما تسلیحات می‌دهد اما این سربازان اوکراینی هستند که با این سلاح‌ها در حال جنگیدن هستند.»
از آنجا که تهدید هستهای پوتین موجب دامن زدن به بحث‌هایی شده است، مروان بشاره نیز در یادداشتی در الجزیره در ۶ اکتبر نوشت، توجیه روسیه برای حمله به اوکراین- درست مانند بهانه‌های ایالات‌متحده برای حمله به عراق در دو دهه قبل- نشان می‌دهد که قدرت‌های جهانی نتوانسته‌اند درس‌هایی از قدرت‌های امپراتوری بیاموزند. از یونان و روم باستان تا قدرت‌های معاصر فرانسوی، آلمانی و بریتانیایی، غرور ژئوپلیتیک برای حماقت سیاسی مرگبارشان انگشت‌نماست. این نویسنده به چند مساله در این رابطه اشاره می‌کند:
اول، رئیس‌جمهور روسیه در مورد آمادگی نظامی کشورش برای یک جنگ طولانی‌مدت اغراق می‌کرد و در مورد اشتیاق به امپراتوری با زور قضاوت اشتباهی داشت. روسیه در یک نبرد پرهزینه و تحقیرآمیز با دشمنی دون‌تر از خود روبه‌رو گشته که از قضا این دشمن بسیار مصمم است و عزم جزم کرده تا پیروز شود. در جایی که سربازان اوکراینی داوطلبانه به دفاع جانانه از کشور برخاسته‌اند اما نیروهای روسی واحدهای خود را تخلیه کرده و می‌گریزند.
دوم، دومین اشتباه پوتین این بود که اوکراین در کوتاه‌ترین زمان تسلیم می‌شود. برخلاف سایر امپریالیست‌ها، او مقاومت اوکراینی‌ها در برابر اشغال و تعهدشان به استقلال را دست کم می‌گرفت. پوتین به دلیل تاریخ مشترک با اوکراین، آینده مشترکی را هم در نظر داشت. اگر هویت ملی مستقل اوکراین مورد تردید باشد، جنگ پوتین آن را پایان داد و وطن دوستی اوکراینی را چنان دامن زد و چنان ارتقا داد که هرگز قابل تصور نیست. تمام اینها باعث شد غرب به حمایت برخیزد. محاسبه اشتباه پوتین هم دلیل سوم است. او محاسبه کرده بود که ناتو با رویکرد «ابتدا آمریکا» ترامپ تضعیف شده است. به همین ترتیب، غرب و به‌ویژه ناتو نسبت به رویدادهای شرق واکنش چندانی نخواهد داشت. پوتین تصور می‌کرد که نفت و گاز روسیه و وابستگی غرب به آن کار را برای غرب دشوار می‌سازد. او در اشتباه بود. شجاعت غرب در برابر جسارت روسیه باعث شد دو سوی آتلانتیک در مسیر اتحاد قرار گیرند. به این ترتیب، تهدید هستهای پوتین می‌تواند غرب را منسجم‌تر از آن چیزی کند که پوتین انتظارش را دارد. بنابراین، پوتین اشتباهات بسیاری مرتکب شده و بسیاری از فرضیاتی که داشت نقش بر آب شده است. اکنون او مانده و زرادخانه هسته‌ای‌اش. استفاده کردن یا نکردن از آن برایش دردسرساز است.
