گزارش اطلاعاتی سازمانهای غربی نشان میدهد
هماهنگی چین و روسیه برای حمله به اوکراین
«ادوارد وونگ» و «جولیان ای. بارنز» در گزارش ۲ مارس در نیویورکتایمز نوشتند، اطلاعات مبادلهای بین مقامهای چین و روسیه طبقهبندی شده بود. این اطلاعات از سوی یک سرویس اطلاعاتی غربی جمعآوری شده و مقامها این اطلاعات را معتبر میدانند. با این حال، سرویسهای اطلاعاتی مختلف تفاسیر مختلفی داشتند و مشخص نیست که این اطلاعات تا چه حد به اشتراک گذاشته شده است. یک مقام آشنا به این اطلاعات گفت این مطالب لزوما نشاندهنده گفتوگو در مورد تهاجم بین شی و پوتین نیست. سایر مقامهایی که در مورد این اطلاعات صحبت کردند از ارائه جزئیات بیشتر خودداری کردند. مقامهایی که در مورد این گزارش سخن میگفتند به دلیل حساسیت اطلاعات، خواستند که نامشان فاش نشود. تحلیلگران میگویند با توجه به ماهیت نزدیک روابط بین شی و پوتین، مقامهای ارشد چینی احتمالا شی را در مورد هرگونه بده بستان مهم بین مقامهای کشورهایشان در نشست سران مطلع کرده بودند. به نوشته «وونگ- بارنز»، «لیو پنگیو»، سخنگوی سفارت چین در واشنگتن روز چهارشنبه در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا مقامهای چینی از همتایان روس خود خواستهاند حمله به اوکراین را تا بعد از بازیهای المپیک به تعویق بیندازند، گفت: «این ادعاها گمانهزنیهای بدون ریشه و مبناست و هدفش خدشهدار ساختن روابط دو کشور و سرزنش کردن چین است.»چین مراسم اختتامیه بازیهای المپیک را در ۲۰ فوریه برگزار کرد. روز بعد، پوتین به نیروهای روسیه دستور داد تا به منطقه تحت کنترل شورشیان در شرق اوکراین وارد شوند، پس از آنکه تلویزیون دولتی جلسهای را بین پوتین و شورای امنیت ملیاش پخش کرد؛ همچنین پوتین به طور جداگانه در یک سخنرانی حاکی از خشم گفت اوکراین باید بخشی از روسیه باشد. در اوایل ۲۴ فوریه، ارتش روسیه تهاجم تمام عیار به اوکراین را آغاز کرد، از جمله انجام حملاتی به شهرها با موشکهای بالستیک، توپخانه و تانک. مقامهای آمریکایی و اروپایی میگویند باور این مساله برایشان سخت است که این یک تصادف است که حمله پوتین درست پس از بازیهای المپیک اتفاق نیفتاده است. در آگوست ۲۰۰۸ روسیه در جریان بازیهای المپیک تابستانی پکن به گرجستان حمله کرد که باعث ناراحتی برخی مقامهای چینی شد. زمستان امسال، روسیه واحدهای نظامی خود را از مرز با چین و سایر بخشهای شرقی به نزدیکی اوکراین و به بلاروس منتقل کرد تا برای تهاجم آماده شود. این تحرکات نشاندهنده سطح بالایی از اعتماد بین مقامهای روسیه و چین بود. این دو کشور سال هاست که روابط اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی خود را تقویت کردهاند. شی و پوتین قبل از آخرین نشست خود در پکن، ۳۷بار به عنوان رهبران ملی با یکدیگر دیدار داشتند. بیانیه مشترک بلندپروازانهای که دو کشور صادر کردند، مقامهای آمریکایی و اروپایی را نگران کرد، بهویژه به این دلیل که این اولین باری بود که چین به صراحت در مورد مسائل مربوط به ناتو و امنیت اروپا در کنار روسیه قرار میگرفت. از آن زمان رهبران اروپایی چین و روسیه را محکوم کردند. «مایکگالاگر»، نماینده جمهوریخواه ایالت ویسکانسین و عضو کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا، گفت با اطلاعات به اشتراک گذاشته شده در مورد گفتوگوهای روسیه و چین بر سر اوکراین آشنا نیست، اما حمایت پکن از مسکو واضح است. گالاگر افزود: «چینیها از کل روایت پوتین برای مقصر دانستن غرب جهت تحریک روسیه حمایت میکنند.
من هیچ تغییری در دیدگاه چینیها در مورد روسیه نمیبینم. آنها در این مرحله در یک اتحاد دوفاکتو علیه غرب باقی میمانند.»ماهها بود که برخی از مقامهای آمریکایی تلاش میکردند تا چین را برای جلوگیری از جنگ به سوی خود بکشند. چند روز پس از گفتوگوی بایدن با شی در یک نشست ویدئویی در ۱۵ نوامبر، مقامهای ارشد آمریکایی تصمیم گرفتند اطلاعاتی را در مورد تجمیع نیروهای روسیه در اطراف اوکراین به مقامهای ارشد چینی ارائه دهند تا به این وسیله آنها را متقاعد سازند که از پوتین فاصله بگیرند. آمریکاییها با «چین گانگ»، سفیر چین در واشنگتن و «وانگ یی»، وزیر امور خارجه چین گفتوگو کردند. مقامهای آمریکایی گفتند که در چند جلسه، از جمله یک جلسه در واشنگتن بین مقامهای ایالات متحده و سفیر چین (درست ساعاتی قبل از حمله روسیه)، مقامهای چینی نسبت به حمله پوتین به اوکراین ابراز تردید کردند. آمریکاییها گفتند: پس از یک بده بستان دیپلماتیک در ماه دسامبر، مقامهای آمریکایی اطلاعاتی دریافت کردند که نشان میداد پکن این اطلاعات را با مسکو به اشتراک گذاشته و به روسها گفته است که ایالات متحده در تلاش است در روابط میان دو کشور اختلاف افکنی کند و چین تلاش نمیکند که مانع برنامههای روسیه شود. یافتهها و ارزیابیهای اطلاعاتی ایالات متحده از طرحهای روسیه برای تهاجم به اوکراین عموما دقیق بوده است.
آمریکاییها در پاییز گذشته کارزاری را برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات با کشورهای متحد و شریک و ارائه مطالب محرمانه برای ایجاد فشار بر روسیه در راستای توقف هرگونه تهاجم برنامهریزی شده آغاز کردند.ویلیام جی برنز، مدیر سیا، در ۲ نوامبر به مسکو پرواز کرد تا با این اطلاعات به مصاف روسها برود. در ۱۷ نوامبر هم مقامهای اطلاعاتی آمریکا یافتههای خود را با ناتو در میان گذاشتند. به گفته مقامهای متعددی که از اطلاعات لندن آگاهی داشتند، مقامهای انگلیسی ارزیابی کرده بودند که حمله پوتین قبل از المپیک «ممکن اما بعید است.»این تا حدی بر اساس گزارش اطلاعاتی غرب بود، اما بیشتر بر اساس یک ارزیابی تحلیلی بود مبنی بر اینکه طرح روسیه برای غلبه بر تحریمهای غرب به شدت وابسته به حمایت چین است و پوتین حاضر نیست خشم شی را به جان بخرد. مقامهای بریتانیایی همچنین ارزیابی کردند که بیانیه مشترک پوتین و شی نشانه آشکاری از حمایت چین است؛ البته اگر پوتین قبل از بازیهای المپیک حمله خود را آغاز میکرد، چین تمایلی نداشت تا حمایت خود را از همتای روس خود بیان کند. مقامهای اطلاعاتی آمریکا، مسکو را در حال آمادهسازی نهایی در حوالی ۱۰ فوریه یافتند و دلیل آن هم انواع تحرکاتی بود که قبل از حمله در حال انجام شدن بود. سرویسهای اطلاعاتی کشورهای متحد از ارتباطات رهگیریشده دریافتند که فرماندهان ارشد روسی برای جلسهای گرد هم میآیند، که به باور برخی از دولتهای غربی، نقطه تصمیمگیری کلیدی فرماندهان برای شروع حمله است. این اطلاعات بخشی از چیزی بود که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، در ۱۱ فوریه هشدار داد که حمله روسیه ممکن است قبل از پایان بازیهای المپیک رخ دهد. همچنین چند مقام در آن زمان گفتند که مقامهای ایالات متحده اطلاعاتی به دست آوردهاند که روسیه ۱۶ فوریه را به عنوان تاریخ احتمالی شروع تهاجم در نظر گرفته است.
این پیشبینی تنها با چند روز این ور و آن ور نادرست از آب در آمد. این بده بستانهای اطلاعاتی و گزارشهای سازمانهای جاسوسی در حالی است که چینیها از زمان شروع جنگ در کنار روسیه قرار گرفتهاند. آنها حمایت خود را از نگرانیهای روسیه ابراز کردهاند و در مورد مساله «حاکمیت» دو پهلو سخن میگویند. چینیها از «تجاوز» یا «تهاجم» خوانده اقدام روسها سر باز میزنند و غرب را مسوول تشدید بحران قلمداد کردهاند. چینیها ترجیح میدهند از ادبیات روسها استفاده کنند و حمله آنها به اوکراین را به تاسی از روسها «عملیات ویژه» بنامند.
روز چهارشنبه، «وانگ ونبین»، سخنگوی وزارت خارجه چین، در یک کنفرانس خبری در پکن گفت که روسیه و اوکراین باید «به دنبال راهحلی سیاسی باشند که نگرانیهای امنیتی مشروع هر دو طرف را برآورده کند.» چین میکوشد هزاران شهروند خود از جمله دیپلماتها را از اوکراین خارج کند. قبل از شروع این تلاشها حدود ۶هزار شهروند چینی در اوکراین بودند. وانگ گفت که حداقل یک شهروند چینی روز سهشنبه هنگام تلاش برای ترک اوکراین بر اثر شلیک گلوله مجروح شد. مشخص نیست که مقامهای روسیه در مورد تهاجم خود چه تضمینی به مقامهای چینی دادهاند.