«دنیای‌اقتصاد» به بررسی حجم کاهنده تقاضا و فزاینده عرضه در بازار پرداخت
انتظارات متضاد در بازار خودرو
بسیاری از کارشناسان، بازار خودرو را این روزها به «آرامش قبل از توفان» تشبیه می‌کنند. در حال حاضر بازار خودرو در آرامش نسبی به سر می‌برد. هر چند برخی از محصولات داخلی بنا به سلیقه فروشندگان در سایت‌های آگهی‌دهنده با قیمت‌های بالایی عرضه شده با این حال به‌نظر می‌رسد خریداری در بازار نیست. آنچه مشخص است دو سمت عرضه و تقاضا با توجه به روند مذاکرات هسته‌ای در خرید و فروش بلاتکلیف مانده‌اند؛ به‌طوری‌که سمت عرضه با احتمال قوت گرفتن لغو تحریم‌ها، محصولات بیشتری را برای فروش روانه بازار کرده این در حالی است که سمت تقاضا نیز با همین نگاه خوش‌بینانه نسبت به مذاکرات در انتظار کاهش بیشتر قیمت در ماه‌های آتی است به همین دلیل برای حضور در بازار تعلل می‌کند. انتظارات سمت تقاضا بیراه نیست؛ چراکه همراه با اعلام نتایج انتخابات ایالات‌متحده آمریکا در آبان ماه سال گذشته، قیمت خودرو به یکباره افت قابل توجهی کرد. حالا نیز به‌نظر می‌رسد اگر توافق ضمنی در مذاکرات هسته‌ای رخ دهد به‌طور حتم همراه با ریزش نرخ دلار، قیمت خودرو نیز کاهشی خواهد شد. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که فروشندگان خودرو هم با واهمه از ریزش قیمت خودرو، هم‌اکنون در بازار حضور یافته‌اند. براساس بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» عرضه‌کنندگان در بازار خودرو از متقاضیان پیشی گرفتند به‌طوری‌که حتی برخی از برندگان قرعه‌کشی که مصرف‌کننده واقعی نبوده و از ابتدا به قصد فروش در قرعه‌کشی خودروسازان شرکت کردند با واهمه از ریزش قیمت، اقدام به پیش‌فروش محصول ثبت‌نامی خود کرده‌اند. پیش از این برخی از دلالان، حواله‌فروشی می‌کردند حال آنکه در شرایط کنونی خودروهایی که هنوز تحویل مشتری داده نشده، در بازار به فروش رفته‌اند. اما در کنار مذاکرات هسته‌ای که خوش‌بینی عجیبی در بازار خودرو ایجاد کرده، اظهارات هفته جاری رضا شیوا رئیس شورای رقابت مبنی بر افزایش قیمت بهاره خودرو هم بازار را سردرگم کرد. هر چند تجربه نشان داده نرخ دلار بیشترین تاثیر را در بازار خودرو داشته با این حال وقوع رخدادهایی همچون نوسان تولید یا افزایش قیمت کارخانه‌ای نیز بر قیمت بازار موثر بوده است. به این ترتیب برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند اگر افزایش قیمت بهاره اعمال شود بازار به‌طور حتم با افزایش قیمت روبه‌رو خواهد بود. این افزایش قیمت همچون بهمن ماه سال گذشته می‌تواند مقطعی باشد یا در مدت زمان طولانی تداوم یابد. بر این اساس شاید بتوان بازار کنونی خودرو را به آرامش قبل از توفان تشبیه کرد؛ چراکه ممکن است بازار به واسطه افزایش بهاره رشد سرسام‌آوری به خود ببیند یا همراه با اتفاقات مثبت در مذاکرات هسته‌ای کاهش چشمگیری در قیمت‌ها تجربه کند.
سیگنال مذاکرات برجامی برای بازار
بعد از خروج ایالات‌متحده آمریکا از توافق‌نامه برجام و بازگشت تحریم‌های اقتصادی روندهای معمول اثرگذار روی بازار خودرو، جای خود را به نوسانات نرخ ارز داد و نرخ ارز برای بازار خودرو حکم قطب‌نما را پیدا کرد. تاثیرگذاری نرخ ارز روی نوسانات قیمتی خودرو به حدی بود که فعالان بازار هر روز پیش از حضور در بازار و اعلام قیمت برای خودروهای در اختیار خود نوسانات نرخ ارز را بررسی و بر اساس آن نسبت به اعلام قیمت اقدام می‌کردند.
حال نیز که بازار خودرو آرامش نسبی را تجربه می‌کند دلیل اصلی آن را باید در ثبات نسبی بازار ارز و محدود شدن نوسان نرخ ارز جست‌و‌جو کرد. اما آنچه بر بازار ارز اثرگذار است روند تحریم‌های اقتصادی است که نزدیک به سه سال اقتصاد کشور را با چالش روبه‌رو کرده است. هر گاه که خبری از تشدید یا کاهش تحریم‌ها توسط رسانه‌ها مخابره شده است بازار ارز به سرعت به آن واکنش نشان داده و نرخ‌ها در این بازار در مسیر صعودی یا نزولی قرار گرفته‌اند. شاید بتوان بعد از تاثیر خروج ایالات‌متحده آمریکا از توافق‌نامه برجام روی بازار ارز، برگزاری انتخابات آمریکا در آبان ماه سال گذشته و نتایج آن را به عنوان نقطه عطفی روی روند بازار ارز مورد توجه قرار داد.درست است که بعد از اعلام نتایج انتخابات آمریکا نرخ ارز در بازار روند نزولی به خود گرفت اما این روند ادامه‌دار نبود و بار دیگر شاهد اوج‌گیری نرخ‌ها در این بازار بودیم اما نکته مثبت این بود که نوسانات در بازار ارز به نسبت قبل محدودتر شد. همین محدود شدن نوسانات در بازار ارز سبب شد تا برخی از بازارها مانند بازار خودرو تا حدودی به ثبات نسبی برسند و نه تنها دیگر خبری از تغییرات لحظه‌ای قیمت‌ها نباشد بلکه در مقاطعی مانند اسفند سال گذشته بازار خودرو به‌نوعی به کما رفت و معاملات در بازار خودرو قفل شد. حال نیز که بعد از کش وقوس‌های فراوان نمایندگان ایران و آمریکا به‌صورت غیر‌مستقیم در مذاکرات به‌منظور احیای توافق‌نامه برجام حضور پیدا کرده‌اند حداقل اگر در کوتاه‌مدت توافق جدیدی حاصل نشود تا اینجای کار این پیام را به بازار ارز مخابره کرده که دو طرف بر خلاف دوره‌ای که دونالد ترامپ سکان هدایت آمریکا را در دست داشت مایل به بازگشت به میز مذاکره و چارچوب‌های تعریف‌شده در توافق‌نامه برجام هستند. مخابره این خبر به آن معناست که اگر نرخ ارز در سراشیبی قرار نگیرد لااقل باعث خواهد شد دامنه نوسان محدودتر از قبل شود و این به معنای ثبات در بازار ارز و به‌دنبال آن ثبات بیش از پیش در سایر بازارها ار جمله بازار خودرو است. البته یک احتمال ضعیف نیز وجود دارد و آن اینکه چنانچه مذاکرات به بن‌بست برسد و نمایندگان ایران و آمریکا در اظهارنظرهای خود اعلام کنند از سرگیری دوباره مذاکرات در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست، این به معنای ماندگاری سایه تحریم‌ها روی اقتصاد کشور، نوسانی شدن نرخ ارز و به‌دنبال آن افزایش قیمت‌ها در بازار خودرو خواهد بود.
تاثیر بازگشت قیمت‌گذاری فصلی
بی‌تردید بعد از بازگشت تحریم‌ها نرخ ارز قطب‌نمای بازار خودرو شد اما نمی‌توان از کنار تغییر زمانی قیمت‌گذاری محصولات شرکت‌های خودروساز از سالانه به فصلی و تاثیر آن روی بازار خودرو گذشت. سیاست‌گذار خودرویی امیدوار بود که افزایش قیمت فصلی، نقدینگی بیشتری به شرکت‌های خودروساز تزریق کند تا خودروسازان بتوانند با استفاده از نقدینگی تزریق شده تولید را افزایش دهند. با این حال مدیران ارشد وزارت صمت نیم نگاهی هم به تاثیر منفی این افزایش قیمت خودرو در مبدأ روی قیمت‌های بازار داشتند. طی سال گذشته شورای رقابت سه مجوز افزایش قیمت برای شرکت‌های خودروساز صادر کرد و هر زمان که این افزایش قیمت‌ها اعمال می‌شد قیمت‌های بازار نیز روند افزایشی پیدا می‌کرد. اما بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات آمریکا و ثبات نسبی نرخ ارز در شرایطی که مدیران خودروساز خود را آماده می‌کردند تا مجوز چهارمین افزایش قیمت را از شورای رقابت کسب کنند به ناگاه رضا شیوا رئیس شورای رقابت اعلام کرد در دو ماه پایانی سال خبری از افزایش قیمت خودرو نیست و این احتمال را مطرح کرد که امکان دارد شورای رقابت در زمان قیمت‌گذاری فصلی تجدید نظر کند. اما بعد از تعطیلات نوروزی در نیمه فروردین ماه در شرایطی که به‌نظر می‌رسید فعلا خبری از افزایش قیمت خودرو از مبدأ نیست رئیس شورای رقابت عنوان کرد که با اعلام میزان تورم بخشی بهار، قیمت‌های محصولات تولیدی شرکت‌های خودروساز اضافه خواهد شد. اما آیا این افزایش قیمت می‌تواند به نوعی ثبات بازار خودرو را به‌هم بزند؟
سعید موتمنی رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: این اقدام شورای رقابت می‌تواند شوک مقطعی به قیمت خودرو در بازار وارد کند اما این شوک ادامه‌دار نخواهد بود.
این فعال بازار درباره دلایل ادامه‌دار نبودن این شوک می‌گوید: در حال حاضر مهم‌ترین آیتم اثرگذار روی قیمت خودرو، نرخ ارز است.
موتمنی معتقد است چنانچه بازار ارز ثبات فعلی را حفظ کند یا حتی سیگنال‌های مثبتی از مذاکرات در جریان برای احیای برجام مخابره شود این امکان وجود دارد که نرخ ارز در مسیر کاهشی قرار گیرد و این مساله دست بالا را در تعیین قیمت خودرو دارد. رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران تاکید می‌کند مخابره این سیگنال‌ها می‌تواند به سرعت اثر هیجانی ناشی از افزایش قیمت خودرو را در مبدأ در بازار از بین ببرد.با توجه به اظهارات رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران به‌نظر می‌رسد دیگر بازار خودرو برای دلالان با توجه به شرایط فعلی جذاب نیست و بعید است در این شرایط شاهد کوچ مجدد سرمایه‌های سرگردان به این بازار باشیم. البته چنانچه خودروسازان بتوانند برنامه جهش تولید را که از سوی سیاست‌گذار خودرویی به آنها دیکته شده عملیاتی کنند بی‌تردید اهرم افزایش عرضه می‌تواند شرایط بازار خودرو را اگر به روزهای پیش از تحریم برنگرداند حداقل به آن روزها نزدیک کند.
