دیپلمات عمانی حامل پیام ویژه؟

پیش‌تر سید بدر البوسعیدی ۲۶ تیر ماه سال‌جاری سفری چند‌ساعته به تهران داشت و با حسین امیرعبداللهیان در محل دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه دیدار کرد. پس از آن هم وزرای خارجه در حاشیه هفتاد و هشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با یکدیگر ملاقات کرده بودند. وزرای خارجه ایران و عمان جمعه شب دهم آذر ماه و در پی دور جدید حملات اسرائیل به غزه تلفنی درباره اوضاع این باریکه گفت‌‌‌وگو کردند. امیرعبداللهیان در این گفت‌‌‌‌‌‌وگوی تلفنی از سرگیری جنایات جنگی علیه مردم غزه را نشان‌دهنده بی‌‌‌توجهی این رژیم به درخواست‌‌‌های بین‌المللی و‌‌‌ افکار عمومی جهان خواند. بدر البوسعیدی نیز در این گفت‌‌‌‌‌‌وگوی تلفنی شعله‌ور شدن مجدد جنگ و توسعه آن را در منطقه تأسف‌‌‌بار خواند. دو‌‌‌ وزیر خارجه در تماس تلفنی جمعه شب بر ضرورت آتش‌‌‌بس پایدار و ارسال گسترده کمک‌‌‌های انسانی و اقدامات موثر جامعه جهانی در این خصوص تاکید کردند.

این چهارمین تماس تلفنی وزرای خارجه از ابتدای عملیات طوفان الاقصی و اولین تماس تلفنی بعد از دور جدید حملات اسرائیل به این منطقه بود. وزرای خارجه ایران و عمان ۱۷ و ۲۹ مهر ماه و همچنین ۱۳ آبان ماه نیز تلفنی در این باره گفت‌‌‌وگو کرده بودند. اسرائیل روز جمعه دهم آذر ماه و یک هفته پس از آتش‌بس موقت که چند بار تمدید شده بود،  حملات خود به غزه را از سر گرفت.

از زاویه چنین اتفاقی است که به نظر می‌رسد دیپلمات عمانی روانه تهران شده تا پیام‌های احتمالی میان ایران و آمریکا بر سر محدودسازی تنش و جلوگیری از سرایت بحران به سطح منطقه را با همتای ایرانی مورد رایزنی قرار دهد. جمهوری اسلامی ایران در طول هفته‌های گذشته هشدار داده که در صورت عدم‌توقف جنگ،  آتش‌بس و ممانعت از ارسال کمک‌های بشردوستانه،  منطقه در وضعیت انفجار قرار خواهد گرفت. وضعیتی که طبیعتا برای برخی بازیگران آسیب‌پذیر همچون دولت‌های عرب خلیج فارس می‌تواند بیشترین تاثیر را در پی داشته باشد.

مجموعه شورای همکاری در طول نزدیک به دو ماه گذشته دیپلماسی فعال و همسویی را در قبال کنترل بحران اتخاذ نکرده و تلاش‌های آن بیشتر معطوف به نقش‌آفرینی قطر و عربستان بوده است. به نظر می‌رسد که مسقط نیز با احتمال تشدید تنش در منطقه،  دیپلماسی فعالانه‌تری برگزیده و در تلاش است تا از کانال‌های ارتباطی خود برای مدیریت تنش استفاده کند.

با این حال جنگ غزه اگرچه محور اصلی رایزنی‌های دو وزیر در باغ ملی است،  اما به نظر می‌رسد که البوسعیدی حامل پیام دیگری همراستا با پروسه محدودسازی تنش درخصوص مذاکرات در تعلیق برجام باشد که در طول بیش از ۱۵ ماه گذشته گفت‌وگوهای آن در تعلیق بوده و نتیجتا تهران و پایتخت‌های غربی در مدار تنش قرار دارند.هر چند در طول این ماه‌ها ایران و آمریکا در تلاش بوده‌اند تا با مدیریت تنش‌ها؛ غنی‌سازی،  تبادل زندانیان و آزادسازی پول‌های بلوکه شده را مورد نظر قرار دهند و به مدلی از یک تفاهم نانوشته دست پیدا کنند. تفاهمی که البته پس از عملیات ۷ اکتبر و گسترش جنگ میان اسرائیل و حماس،  منجر به تشدید برخورد میان گروه‌های مقاومت نزدیک به ایران در عراق و سوریه با نیروهای آمریکایی شده است و این بیم وجود دارد که به سرعت تغییر کند و وضعیت متفاوتی را پیش روی دو کشور قرار دهد.

وضعیتی که می‌تواند پروسه محدودسازی تنش را از میان برده و تمام رشته‌های دولت بایدن برای مدیریت تنش با تهران تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در نوامبر ۲۰۲۴ را پنبه کند. طبیعتا چنین فضایی برای عمان دربردارنده تهدیدهای نوظهور خواهد بود و تلاش‌های این کشور برای میانجیگری مشترک با قطر را به شکست بکشاند. اواخر شهریور ماه با میانجیگری و وساطت عمان و قطر،  تهران و واشنگتن توانستند به توافق تبادل زندانیان و آزادسازی درآمدهای بلوکه‌شده ایران دست پیدا کنند. تحت‌تاثیر قرار گرفتن این توافقات و بازگشت به منازعه دوباره نه‌تنها هیچ امتیازی برای مسقط ندارد،  بلکه می‌تواند آب‌های ناآرام خلیج فارس را مجددا متلاطم کرده و ابر سیاه تردید و ابهام را بر آسمان این منطقه بگستراند.

اخبار مرتبط