جنگها، اولویت قدرت‌‌‌های بزرگ را تغییر می‌‌‌دهند
هستهای زیرسایه جنگ غزه
دیپلمات‌‌‌های غربی می‌‌‌گویند باوجودی‌که ایران در حال توسعه برنامه هستهای خود است و همکاری با دیده‌‌‌بان سازمان ملل را کاهش داده اما قدرت‌‌‌های غربی به دلیل ترس از تشدید تنشها در خاورمیانه تمایلی به سختگیری با تهران ندارند. به گزارش «صدای آمریکا» انگلیسی، از زمان وقوع [طوفان‌القصی] در 7 اکتبر و بمباران تلافی‌جویانه و حمله زمینی اسرائیل با هدف نابودی نیروهای حماس در غزه، نگرانی‌‌‌ها از یک درگیری منطقه‌‌‌ای گسترش یافته است.
در نشست این هفته شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) در وین، ایالات متحده و گروه موسوم به E3 - فرانسه، آلمان و بریتانیا - همکاری نکردن تهران با آژانس را محکوم کردند. آنها به‌رغم اینکه مدعی شدند اقدامات ایران «مرزهای بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای را جابه‌جا کرده است»، اما از ارائه قطعنامه الزام‌‌‌آور خودداری کردند. یک دیپلمات ارشد در جمع‌بندی بنبست فعلی گفت: «تصویر بسیار تیره و تار است، اما واقعیت در حال حاضر این است که هیچ تمایلی برای برانگیختن واکنش در ایران در شرایط جنگ در خاورمیانه وجود ندارد.» تل‌‌‌آویو مدعی شده است حماس با شکستن مرزهای نظامی غزه حدود 1200 نفر را کشته و حدود 240 گروگان اسرائیلی و خارجی را دستگیر کرده است. دولت حماس در غزه نیز اعلام کرد حملات تلافی‌جویانه و حمله زمینی اسرائیل حدود 15هزار شهید برجای گذاشته است.
توافق سال 2015 که برنامه هستهای ایران را در ازای لغو تحریم‌‌‌ها محدود می‌‌‌کرد، در سال 2018 زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهور وقت آمریکا به صورت یک‌‌‌جانبه از آن خارج شد و تحریم‌‌‌ها را دوباره اعمال کرد، در آستانه نابودی قرار گرفت. در مقابل این اقدام آمریکا ایران نیز به کاهش تعهدات هستهای خود روی آورد. تلاش‌‌‌ها برای احیای این توافق تاکنون بی‌‌‌ثمر بوده، زیرا مذاکرات به رهبری اروپا از سال 2022 متوقف شده است. گزارش محرمانه هفته گذشته آژانس بینالمللی انرژی اتمی نشان داد که ایران اکنون اورانیوم غنی‌‌‌شده تا 60 درصد را که برای ساخت سه بمب کافی است دارد.
یک منبع دیپلماتیک گفت: «این مقدار بسیار زیاد است، به خصوص اگر از آن برای هیچ چیز استفاده نکنید.» این ادعاها در حالی مطرح می‌‌‌شود که ایران بارها اعلام کرده هیچ هدفی برای ساخت بمب هستهای ندارد. در حالی که ایران نصب مجدد تجهیزات نظارتی آژانس بینالمللی انرژی اتمی را که سال گذشته قطع کرده بود به تعویق انداخته است، اخیرا اعتبار چندین بازرس آژانس را نیز پس گرفت. به گفته دیپلمات‌‌‌ها، هشت بازرس از فرانسه و آلمان بنابر این تصمیم تهران از بازرسی‌‌‌ها در ایران اخراج شده‌‌‌اند. در اوایل سال جاری نیز یک بازرس دیگر آژانس بینالمللی انرژی اتمی - که روسی است – و وجود ذرات اورانیوم ۸۳ درصد را در ایران گزارش کرده، از کار ممنوع شد. رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بینالمللی انرژی اتمی روز چهارشنبه گذشته گفت که ممانعت ایران از حضور بازرسان مجرب آژانس، «ضربه بسیار جدی» به توانایی آژانس برای نظارت بر برنامه هستهای تهران وارد کرده است.
کلسی داونپورت از اندیشکده انجمن کنترل تسلیحات گفت که در حالی که بی‌میلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی برای اقدامی جدی علیه ایران «قابل درک» است، اما مساله غنی‌‌‌سازی ایران، موردی است که ژئوپلیتیک هنجارهای منع اشاعه را زیر پا گذاشته است. تروئیکای اروپایی روز جمعه در بیانیه‌‌‌ای مشترک در جلسه شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی با مطرح کردن ادعاهایی درباره اجرای تعهدات برجامی(توافق هستهای) ایران گفتند: «متاسفانه، گزارش مدیرکل بار دیگر تایید می‌‌‌کند که ایران فعالیت‌‌‌های هستهای خود را با نقض بیشتر تعهدات برجامی پیش برده است. اقدامات اخیر ایران، از جمله لغو انتصاب بازرسان آژانس در سپتامبر نشان‌‌‌دهنده خودداری ادامه‌‌‌دار و مصمم همکاری لازم با آژانس بینالمللی انرژی اتمی است.»
در حالی که ایران طبق حقوق قانونی خود در قبال اجرایی نشدن تعهدات طرف مقابل در توافق هستهای دست به برخی اقدامات متقابل زده است، در این بیانیه که در وبگاه وزارت امور خارجه انگلیس منتشر شده، آمده است: ایران از سال ۲۰۱۹، فعالیت‌‌‌های خود را تا سطوحی بی‌‌‌سابقه برای کشوری بدون برنامه تسلیحات اتمی گسترش داده است. در مدت گزارش‌‌‌دهی، ایران به غنی‌‌‌سازی تا حدی فراتر از حدی که در برجام متعهد شده، ادامه داده است. ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌سازی‌شده آن تا خلوص ۶۰ درصد، طبق گزارش مدیرکل، اکنون احتمالا سه برابر مقدار تقریبی مواد هستهای است که طبق توضیح آژانس، نمی‌‌‌توان احتمال ساخت یک سلاح هستهای را (با آن) نادیده گرفت. ذخایر اورانیوم غنی‌‌‌سازی‌شده آن، در حال حاضر، ۲۲ برابر حدود تعیین‌‌‌شده در برجام است. ایران همچنین سانتریفیوژهای پیشرفته بیشتری را نیز در تاسیسات نطنز نصب کرده و به توسعه زیرساخت‌‌‌های سانتریفیوژهای خود ادامه داده است. این امر می‌‌‌تواند برای پشتیبانی از افزایش قابل توجه توانمندی تولید اورانیوم غنی‌‌‌شده مورد استفاده قرار بگیرد که بی‌‌‌اعتنایی آشکار به مقررات برجامی محسوب می‌‌‌شود.
ما همچنین فعالیت قابل توجه در زمینه اورانیوم فلزی را یادآور می‌‌‌شویم که گامی مهم برای تولید یک سلاح هستهای است و ایران را به طرز خطرناکی به فعالیت‌‌‌های مرتبط با تسلیحات هستهای نزدیک می‌‌‌کند. ادعای مرتبط بودن پیشرفت‌‌‌های ایران در برنامه هستهای آن با اهداف تولید تسلیحات اتمی در حالی از سوی تروئیکای اروپایی مطرح می‌‌‌شود که ایران بارها تاکید کرده است تولید و به‌‌‌کارگیری تسلیحات اتمی جایی در دکترین دفاعی آن ندارد و ماهیت برنامه هستهای آن، صرفا صلح‌‌‌آمیز است. داونپورت هشدار داد که نگاه کردن به ایران «در خلأ» و ناتوانی در پاسخگویی در مورد برنامه هستهای پیش‌‌‌رویش، سیگنال اشتباهی را به تهران و سایر اشاعه‌‌‌دهنده‌‌‌های احتمالی ارسال می‌‌‌کند. او با درخواست از دولت جو بایدن برای خروج از این بنبست به «ای.اف.پی» گفت که در بحبوحه افزایش تنشها در خاورمیانه و ایرانی که «در آستانه داشتن تسلیحات هستهای» قرار دارد، خطر روزافزونی وجود دارد که ایالات متحده یا اسرائیل در مورد تنش‌‌‌های هستهای ایران دچار سوء محاسبه شوند.
این دیپلمات ارشد گفت: «در حالی که دولتهای غربی در تلاش هستند به تنشها در منطقه دامن نزنند در خصوص پاسخ دادن به ایران بی‌‌‌میل‌‌‌تر شده‌‌‌اند؛ مساله‌‌‌ای که تهران را جسور کرده است. در حالی که تهران از حمایت مسکو هم سود می‌‌‌برد.» جامعه بینالمللی به ویژه از گسترش دامنه جنگ اسرائیل- حماس به مرز بین لبنان و اسرائیل بیم دارد؛ مرزی که طی هفته‌‌‌های اخیر شاهد افزایش تبادل آتش میان طرفین بود و عمدتا هم شامل درگیری‌های بین‌‌‌اسرائیل، حزب‌الله و گروه‌‌‌های فلسطینی می‌‌‌شود. هلویز فایت، پژوهشگر موسسه فرانسوی روابط بین‌‌‌الملل، گفت: «با توجه به اینکه نمی‌‌‌دانیم تهران چقدر با این گروه‌‌‌ها ارتباط نزدیک دارد، رهبران غربی تا حد ممکن اقدامات احتیاطی را انجام می‌‌‌دهند.»
