تهران: نه می‌توان از خاک گذشت نه از حقابه هیرمند
اولتیماتوم ایران به طالبان
وزیر امور خارجه ایران در گفتوگوی تلفنی با سرپرست وزارت خارجه افغانستان بر حل هرچه سریع‌تر مساله حقابه ایران از هیرمند تاکید کرد و گفت: اگر این مساله با سرعت و جدیت حل و فصل نشود، در سایر حوزههای همکاری دو کشور آثار منفی خود را نشان خواهد داد. امیرعبداللهیان سوم تیرماه نیز در گفتوگوی تلفنی با امیرخان متقی خواستار همکاری جدی هیات حاکمه افغانستان برای حل مساله حقابه ایران از هیرمند شده بود. به گزارش خبرگزاری فارس، در پی دستور ۵ مرداد سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور در خصوص پیگیری مساله حقابه ایران در هیرمند، حسین امیرعبداللهیان پنج‌شنبه شب ۶ مرداد ماه با امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجه افغانستان تلفنی گفت‌‌‌وگو کرد. رئیسی در جلسه هیات وزیران، وزرای امورخارجه و نیرو را مامور پیگیری حقابه ایران از رود هیرمند کرد و گفت: دولت مردمی در پیگیری حقوق ملت به هیچ عنوان کوتاه نخواهد آمد.
امیرعبداللهیان در گفتوگوی تلفنی با امیرخان متقی با اشاره به بارندگیهای اخیر و جاری شدن آب در رودخانه هیرمند، ابراز امیدواری کرد که موانع مصنوعی جهت رسیدن آب به جمهوری اسلامی ایران و تامین حقابه ایران وجود نداشته باشد. وزیر امور خارجه ایران گفت: تحویل حقابه ایران شاخص مهمی برای سنجش تعهدات هیات حاکمه سرپرستی افغانستان در عمل به تعهدات بین‌المللی در قبال ایران است.امیرعبداللهیان با اشاره به مطالبه جدی مردم و نمایندگان سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی از وزارت امور خارجه افزود: اگر مساله حقابه ایران از هیرمند با سرعت و جدیت حل و فصل نشود، در سایر حوزههای همکاری دو کشور آثار منفی خود را نشان خواهد داد.
وزیر امور خارجه بیان کرد: به زودی هیات عالی‌رتبه‌‌‌ای از وزارت نیروی ایران برای بررسی و رفع موانع موجود و رایزنی با مقامات افغانستان در مورد حقابه عازم این کشور می‌شود. علی‌‌‌اکبر محرابیان وزیر نیرو روز چهارشنبه پنجم مردادماه و در حاشیه نشست هیات دولت با اشاره به اهمیت دیپلماسی آب گفت که برای تحقق حقابه هیرمند به افغانستان سفر می‌کند. امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان نیز در این گفتوگوی تلفنی با استقبال از سفر هیات وزارت نیروی ایران گفت: ما نسبت به حقابه ایران متعهد هستیم. زمانی که آب موجود باشد، آن را به سوی ایران روان می‌‌‌کنیم.
پیش‌تر ذبیح‌‌‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان هنگام سفر هیات اعزامی افغانستانی به ایران در ۲۵ خرداد سال‌جاری، موضوع حقابه بین افغانستان و ایران را حل‌‌‌شده دانست و گفت در صورتی که طرف افغانستان به اندازه کافی آب داشته باشد جمهوری اسلامی ایران نیز از آب مستفید خواهد شد.حقابه ایران از هیرمند، به دادخواست حقوقی ایران از آب رود هیرمند در منطقه سیستان اشاره دارد. سرانجام و پس از کش و قوس‌های فراوان و شکایات متعدد، ۲۲اسفند ۱۳۵۱ گزارش کمیسیون دلتا میان نخست‌‌‌وزیران وقت دو کشور در کابل به امضا رسید و مقرر شد در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (معادل ۸۵۰میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچه هامون باشد.
به‌‌رغم انعقاد قرارداد حقابه هیرمند، از اواخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی و هم‌‌‌زمان با کاهش بارش سالانه و گسترش خشکسالی بر سیستان، میزان ورودی آب رود هیرمند به دریاچه هامون مرتبا کاهش یافت. مضاف بر این فقدان دولت باثبات و قدرتمند در طول سه دهه گذشته در افغانستان که این کشور را به صحنه نبرد و درگیری تبدیل کرده، مساله دیگری بر مدیریت آب و حقابه ایران داشته است. در همین خصوص سید رسول موسوی، مشاور وزیر خارجه ایران در توییتی با اشاره به گفتوگوی تلفنی وزیرخارجه ایران با سرپرست وزارت خارجه افغانستان نوشت: حقابه همچون مرز و خاک سرزمین است. نه می‌توان از خاک گذشت نه از حقابه. ماده پنجم قرارداد ۱۳۵۱ هیرمند تاکید می‌کند که افغانستان موافقت دارد اقدامی نکند که ایران را از حقابه آن از آبرود هیرمند (هلمند) که مطابق احکام مندرج در مواد ۲و۳و ۴ این معاهده تثبیت و محدود شده است بعضا یا کلا محروم سازد. موسوی ادامه داد: معاهده هیرمند قراردادی است بین‌المللی، دائمی و بدون زمان که به تصویب مجلس هر دو کشور رسیده و در حکم قانون در هردو کشور است. معاهدات مرزی و بین‌المللی غیر‌قابل تغییر بوده و تغییر رژیم‌های سیاسی تغییری در آنها ایجاد نمی‌کند.»
با این حال برخی کاربران افغانستانی نیز با واکنش به این توییت نوشتند: حقابه که ایران خواستار آن است بستگی دارد به شرایط و میزان موجودی آب. در صورت کاهش آب، حقابه نیز کاهش می‌یابد! اگر آب باشد طبق ماده شماره یک معاهده، افغانستان به ایران آب می‌دهد. ما کاملا متعهد هستیم به قراردادی که با شما بستیم. یک‌کاربر ایرانی نیز در واکنش به کاربران افغانستانی نوشت: بر اساس اسناد متقن و اظهارات مقامات رسمی افغانستان، سال آبی جاری سال نرمال بوده و حقابه ایران باید تمام و کمال پرداخت می‌شد. ضمنا نرمال نبودن سال به معنی عدم‌پرداخت حقابه نیست بلکه حقابه تعدیل می‌شود.
