ارزیابی مشاور تیم ایران از روند مذاکرات دوحه
بدون تضمین، برجام احیا نمی‌شود
سید‌محمد مرندی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با جماران، به تشریح شرایط کنونی ایران در مذاکرات برجام پرداخت و گفت: شرایط باید به نحوی پیش رود که دولت آمریکا نتواند مانند گذشته بدعهدی کند. چرا که در گذشته وقتی برجام امضا شد، ما به تعهدات خود عمل کردیم اما دولت آمریکا در زمان اوباما به تعهدات خود عمل نکرد. در دوره ترامپ نیز توافق را پاره کردند و دولت بایدن هم همان مسیر ترامپ را دنبال می‌کند. وی افزود: برای اینکه دولت آمریکا نتواند در آینده به راحتی توافق احتمالی را زیر پا بگذارد، مذاکره‌کنندگان ما در این دور از مذاکرات، درباره تضمین‌ها، راستی‌آزمایی و برچیده شدن تحریم‌ها مذاکره کردند و امتیازات خوبی را به دست آوردند که این باعث استعفای دو تن از اعضای تیم مذاکرهکننده آمریکا شد. ولی همچنان یکسری مسائل باقی مانده که اگر حل نشوند، می‌توانند اجرای برجام را برای ایران با چالش‌های جدی مواجه کنند. وی افزود: بنابراین اگر تکلیف یکسری مسائل روشن نشود، ممکن است آمریکا از برخی نقاط ضعف درون توافق استفاده و باز ما را از شرایط عادی اقتصادی محروم کند. در این سه ماه که پیغام و پسغام داده می‌شد، آمریکایی‌ها ناچار شدند تا یکسری از خواسته‌های ایران را بپذیرند ولی هنوز به مرحله‌ای که بتوانیم برجام را با اطمینان نسبی اجرا کرده یا شرایطی که منجر به منفعت اقتصادی برای مردم شود، نرسیده‌ایم.
مرندی ادامه داد: از وقتی که جنگ اوکراین شروع شده است، شرایط غرب به مراتب سخت‌تر شده و آنها از نظر اقتصادی و سیاسی با چالش‌های جدی مواجه شده‌اند. به همین دلیل بود که هیات اروپایی دو بار به ایران آمد و جوزپ بورل عملا در سفر اخیر خود اعتراف کرد که نیاز به توافق دارند. او ادامه داد: دلیل برگزاری مذاکرات دوحه، حل مسائل باقیمانده در حوزه تضمین‌ها و تحریم‌ها بود تا بتوانیم برجام را اجرا کنیم. از این رو، باید دید بعد از مذاکرات فشرده اخیر، آمریکایی‌ها این مسیر را طی خواهند کرد یا بازهم به سیاست‌های گذشته خود ادامه می‌دهند.
تمام خواسته‌ها در چارچوب برجام
مرندی درباره ادعاهای مطرح‌شده از سوی مقامات اروپایی مبنی بر مطرح کردن خواسته‌های فرابرجامی توسط ایران گفت: تمام خواسته‌های ایران تاکنون در چارچوب برجام بوده و این توافق صراحتا تاکید کرده است که باید روابط اقتصادی ایران عادی‌سازی شود و ایران در همان راستا مذاکره می‌کند. اروپایی‌ها به این موضوع واقفند که خواسته‌های ایران منطقی است و خوب می‌دانند که مشکل آمریکا است اگرنه اگر به اراده آنها بود، توافق بر‌‌سر برجام تاکنون امضا شده بود. واقعیت این است که آمریکایی‌ها سختگیرانه عمل می‌کنند و اروپایی‌ها نمی‌توانند اعتراضی به ایالات متحده داشته باشند.
تضمین‌ها مربوط به دولت بایدن است
مشاور تیم مذاکرهکننده با اشاره به اینکه نباید حرف‌ها و تهدیدهای غربی‌ها را بیش از حد جدی تلقی کرد، گفت: متاسفانه عده‌ای در داخل کشور تحت تاثیر تحلیل رسانه‌های غربی هستند. برای مثال بحث الان راجع به تضمین دولت آینده آمریکا درباره برجام نیست و تمام بحث‌ها مربوط به تضمین در دوره دولت بایدن بوده است و تضمین‌هایی که ایران می‌خواهد از شخص بایدن و دولت او است. بایدن از روز اول تلاش کرد هیچ گونه تضمین معناداری به ایران ندهد. به عنوان مثال، اگر دولت فعلی آمریکا بعد از یک‌سال از برجام خارج شود، سرمایه‌گذاران خارجی با ضررهای جبران‌ناپذیری مواجه خواهند شد و آمریکا تاکنون تضمین کافی در این رابطه نداده است، گرچه پیشرفت‌هایی در این زمینه صورت گرفته است.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل ادامه داد: اگر این تضمین‌ها نباشند، حتی با قبول برجام توسط آمریکا، بسیاری از افراد حاضر نمی‌شوند در ایران سرمایه‌گذاری کنند. لذا هدف آمریکا این است که تضمین کافی ندهد تا هیچ سرمایه‌گذاری وارد ایران نشود. متاسفانه عده‌ای در داخل متاثر از تبلیغات رسانه‌های غربی و متحدان آنها هستند و نسبت به واقعیت‌ها آگاهی لازم را ندارند. وی افزود: تضمین‌های خواسته شده از سوی ایران مربوط به دولت بایدن و اختیارات دولت فعلی آمریکاست.
۴ ماه از ضرب‌الاجل غرب گذشته است
مرندی در ادامه درباره مکانیزم ماشه گفت آنچه مسلم است عده‌ای در درون کشور می‌خواهند دولت در برابر آمریکا کوتاه بیاید که عملا منجر به پذیرش یک توافق ضعیف می‌شود. اگر آمریکا منفعتی از اجرای مکانیزم ماشه می‌برد، آن را عملی می‌کرد. در دوره ترامپ هم اگر مکانیزم ماشه می‌توانست بیش از این به ایران فشار بیاورد، او از اعمال آن دریغ نمی‌کرد. وی با بیان اینکه ما نباید جنگ روانی غرب در این مذاکرات را تقویت کنیم، اظهار کرد: آمریکا و اروپا در شرایط تنش‌آفرینی قرار ندارند و بالعکس به‌شدت نیازمند توافق هستند. امروز همگی شاهد بحران ایجاد شده بر سر انرژی در کشورهای غربی هستیم. در کنار آن بحران‌های بی‌نظیر سیاسی و اقتصادی در غرب وجود دارد.
وی افزود: امروز آمریکا حتی از ونزوئلا می‌خواهد نفت بیشتری صادر کند؛ از سوی دیگر اروپایی‌ها سخت به دنبال ایران هستند تا توافق به نتیجه برسد. دلیلش هم این است که اروپا گرفتار بحران انرژی شده و زمستان در پیش است. با فرارسیدن فصل زمستان، شرایط کشورهای غربی بسیار شکننده خواهد بود. آمریکایی‌ها در وین چند بار ضرب‌الاجل اعلام کردند؟ امروز ۴ ماه از آن مهلت‌ها گذشته است و می‌بینیم که هیچ اتفاقی هم نیفتاده است.
روایت رویترز
این اظهارات در شرایطی است که یک مقام ارشد آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز ادعا کرد، پس از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا در دوحه که بدون پیشرفت به پایان رسید، شانس احیای توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران کمتر شده است. این مقام که خواست نامش فاش نشود، گفت: چشم‌انداز دستیابی به توافق پس از مذاکرات دوحه بدتر از ماقبل مذاکرات است و روزبه‌روز هم بدتر خواهد شد. او افزود: «شما می‌توانید دوحه را در بهترین حالت درجا زدن و در بدترین حالت به عنوان حرکت به سمت عقب توصیف کنید. اما در این مرحله، درجا زدن برای همه اهداف عملی، حرکت به سمت عقب محسوب می‌شود.» این مقام ارشد آمریکایی ادعا کرد: خواسته‌های مبهم آنها، گشودن مجدد پرونده مسائل حل‌‌شده و درخواست‌‌هایی که به وضوح با برجام ارتباطی ندارند، همگی به ما نشان می‌دهد که مذاکره واقعی باید بین ایران و ایران باشد نه بین ایران و ایالات متحده برای حل اختلافات باقیمانده. مذاکرات باید بین ایران و ایران برگزار شود تا این مساله اساسی را حل کنند که آیا علاقه‌مند به بازگشت متقابل به برجام هستند یا خیر.
سفر باقری به مسکو و دیدار با ریابکوف
همزمان با این تحولات، نمایندگی روسیه در وین از سفر مذاکرهکننده ارشد ایران به مسکو و دیدار با معاون وزیر خارجه روسیه خبر داد. به گزارش خبرگزاری فارس، نمایندگی روسیه در وین در پیامی که در صفحه توییتری خود منتشر کرد از دیدار «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه با «علی باقری» معاون وزیر امور خارجه ایران و مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی در مذاکرات هستهای در مسکو خبر داد. «میخائیل اولیانوف» درباره این نشست توضیح داد: «تبادل نظر بسیار حرفه‌‌ای درباره وضعیت فعلی برجام و چشم‌‌اندازهای مذاکرات وین انجام گرفت. ارزیابی من این است: با وجود تمامی دشواری‌‌ها، هنوز امکان احیای توافق هستهای وجود دارد و برای تحقق این امر، ایالات متحده باید انعطاف بیشتری از خود نشان دهد.»
