دنیای اقتصاد-رضا دهقان: مشکلات بخش ریلی تنها به مسائل زیرساختی یا اجرایی محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند تغییرات جدی در سطح سیاستگذاری و ساختاری است. تفکیک وزارتخانه‌‌‌ راه از شهرسازی، ایجاد نهاد رگولاتوری مستقل، تکمیل خصوصی‌‌‌سازی و توسعه ترانزیت از طریق تقویت تجارت بین‌المللی، همگی از راهکارهایی هستند که می‌توانند حمل‌ونقل ریلی کشور را از رکود فعلی خارج کنند. به نظر می‌رسد که برای دولت جدید، تمرکز بر حل این چالش‌‌‌ها، نه‌‌‌تنها به بهبود کارآیی حمل‌ونقل ریلی منجر خواهد شد، بلکه می‌تواند نقش مهمی در تقویت اقتصاد و تجارت کشور ایفا کند. انتظارات بخش ریلی از دولت جدید شامل تفکیک وزارت راه از شهرسازی، ایجاد نهاد رگولاتوری، تشکیل «قطار کامل»‌‌‌، بهبود سیاست‌‌‌های تعرفه‌‌‌گذاری، توسعه زیرساخت‌‌‌ها با لحاظ بخش نرم‌‌‌افزاری ترانزیت و برقراری ارتباط موثر ریل و بندر را در گفت‌وگو با سعید قصابیان، کارشناس حمل‌ونقل ریلی بررسی کرده‌‌‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌‌‌خوانید.

ایجاد یک شبکه به هم پیوسته از مسیرهای ارتباطی میان ایران و دیگر کشورهای منطقه با تمهید مقدمات امنیتی، اقتصادی و سیاسی و پیگیری تکمیل خط‌‌‌آهن شلمچه به بصره توسط وزیر راه و رئیس سازمان برنامه از موضوعات مورد تاکید رئیس‌‌‌جمهوری در جلسه هیات دولت بود.

عملکرد بخش ریلی کشور در ۵ ماه نخست سال ۱۴۰۳ از افزایش ۴۷درصدی ترانزیت ریلی در این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، بخش ریلی ایران در ۵ ماه نخست سال ۱۴۰۳ با رشد چشمگیری در حوزه ترانزیت روبه رو بوده است. طبق آمارهای منتشر شده، میزان ترانزیت بار توسط بخش ریلی به ۷۷۳ هزار تن رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (۵۲۶ هزار تن) افزایش ۴۷درصدی را نشان می‌‌دهد. این افزایش قابل توجه در شرایطی رقم خورده است که بخش ریلی به عنوان یکی از زیربناهای اصلی حمل‌‌ونقل در کشور، نقش مهمی در بهبود تبادلات اقتصادی و تجاری ایفا می‌‌کند.

دنیای اقتصاد-رضا دهقان: توسعه صنعت ریلی به عنوان یکی از بخش‌‌‌های کلیدی در سیستم حمل‌ونقل کشور، با چالش‌‌‌های عمده‌‌‌ای روبه‌‌‌رو است که موجب کندی پیشرفت این حوزه شده است. به عنوان مثال طبق چشم‌‌‌انداز ۱۴۰۴، سهم حمل‌ونقل ریلی از جابه‌‌‌جایی بار باید به ۳۰‌درصد برسد، اما سهم حمل‌ونقل ریلی در جابه‌‌‌جایی بار هنوز به این هدف نرسیده است و به طور تقریبی در حدود ۱۰ تا ۱۲‌درصد نوسان دارد. همچنین طبق همین برنامه، سهم حمل‌ونقل ریلی در جابه‌‌‌جایی مسافر باید به ۲۰‌درصد برسد در صورتی که سهم حمل‌ونقل ریلی کمتر از هدف تعیین‌‌‌شده و در حدود ۷ تا ۱۰‌درصد از کل جابه‌‌‌جایی‌‌‌های مسافری را شامل می‌شود. در زمینه توسعه شبکه ریلی نیز هدف چشم‌‌‌انداز، افزایش طول شبکه ریلی به ۲۵‌هزار کیلومتر تا سال ۱۴۰۴ است. اما طول شبکه ریلی کشور به حدود ۱۴‌هزار کیلومتر رسیده که نشان از عقب‌ماندگی در این زمینه‌‌‌ها دارد. به همین بهانه طی گفت‌وگو با محسن نادری، کارشناس امور حمل‌ونقل، چالش‌‌‌ها و مشکلات و دلایل عقب‌‌‌ماندگی توسعه صنعت حمل‌ونقل ریلی را بررسی کرده‌‌‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌‌‌خوانید.

با حکم وزیر راه و شهرسازی، علی اکبر مرزبان به سمت عضو هیات عامل و معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی منصوب شد. به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی از سازمان بنادر و دریانوردی، به پیشنهاد علی‌اکبر صفایی مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی و با حکم فرزانه صادق وزیر راه و شهرسازی، علی‌اکبر مرزبان به مدت ۳سال به سمت عضو هیات عامل و معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی منصوب شد.

فرزانه صادق، وزیر راه و شهرسازی در مراسم تودیع و معارفه مدیرعامل شرکت راه‎آهن، نقشه راه آتی حمل‌ونقل ریلی کشور را تعیین و بر ارائه خدمات ایمن به مردم و استفاده حداکثری از نیروهای متخصص تاکید کرد. وی با ابراز خرسندی از حضور در جمع کارکنان خدوم راه‌‌‌آهن، سخنانش را با اشاره به نقش راه‌‌‌آهن در تمدن ایران آغاز و از شاهکار مهندسی ریلی ایران به‌ویژه در پل ورسک، گدوک و ساری یاد کرد که با همکاری متخصصان داخلی و مهندسان خارجی؛ میراثی ماندگار را برای کشور رقم زده است.

دنیای اقتصاد-رضا دهقان: حمل و نقل و به ویژه حمل و نقل ریلی در وضعیت مطلوبی به سر نمی‌‌‌‌برد و نیاز به تحولات ویژه‌‌‌‌ای، شـامل تحـولات حوزه‌‌‌‌های سیاستگذاری بالادستی و تحولات درونی دارد. به همین منظور پیشنهادها و انتظارات حوزه ریلی از دولت چهاردهم را در سه بخش ایجاد نهاد رگولاتوری مستقل، تکمیل خصوصی‌‌‌‌سازی و ضرورت تکمیل حلقه‌‌‌‌های مفقوده ریلی را در گفت‌‌‌‌وگو با عباس قربانعلی بیک، معاون اسبق برنامه‌‌‌‌ریزی و امور بین‌‌‌‌الملل راه‌‌‌‌آهن به بحث و بررسی گذاشته‌‌‌‌ایم که مشروح آن را در ادامه می‌‌‌‌خوانید.

سیاست‌‌‌ها و اولویت‌‌‌های اعطای تسهیلات بانکی از محل وجوه اداره‌شده سازمان بنادر و دریانوردی پس از تصویب در هیات عامل این سازمان، برای اجرا به واحدهای ذی‌ربط ابلاغ شد. لقمان پارسی‌نیا، دبیر کمیته وجوه اداره‌شده سازمان بنادر و دریانوردی، با اعلام این مطلب گفت: سیاست‌‌‌های وجوه اداره‌شده این سازمان برای سال ۱۴۰۳ در ۱۴بخش تصویب و برای اجرا به واحدهای زیرمجموعه و تمامی‌‌‌ ذی‌نفعان ابلاغ شده است.

دنیای اقتصاد-رضا دهقان: بنادر به عنوان مهم‌ترین پایانه واردات، نقشی غیرقابل جایگزین در تامین و واردات کالاهای اساسی دارد. بر این مبنا هرگونه اختلال در روند ترخیص و بارگیری کالاهای واردشده با کندکردن جریان خروج بار از بندر به داخل کشور، سبب تجمع و دپوی کالاهای اساسی در بنادر می‌‌‌شود. دپوی نهاده موردنیاز بازار داخل در بنادر، از یکسو سبب کمبود در داخل کشور و از سوی دیگر با کندکردن فرآیند تخلیه کشتی‌‌‌ها باعث پرداخت هزینه دموراژ خواهد شد. در سال‌‌‌های اخیر، بار‌‌‌ها اخباری مبنی بر رسوب میلیون‌‌‌ها تن کالای اساسی و سرمایه‌‌‌ای در گمرکات کشور منتشر شده است. انتشار این اخبار همواره با انتقاد مسوولان دستگاه‌‌‌های نظارتی، اجرایی و نمایندگان مجلس روبه‌رو بود. اخیرا معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی موجودی کالای اساسی موجود در بنادر کشور را ۳میلیون و ۹۰۰هزار تن اعلام کرده است. افزایش غیرمنطقی انباشت کالا در مبادی ورودی می‌‌‌تواند به اختلال در زنجیره تامین کالاهای وارداتی و صادراتی منجر شود. بنادر کشور محل دپوی کالا نیست و افزایش روند تخلیه و بارگیری در بنادر نیازمند آن است تا صاحبان کالا فرآیندهای مربوط به خروج کالای خود از بنادر را سریع‌تر انجام دهند.

در آیین رونمایی از اطلس سرمایه‌گذاری و سند جامع هوشمندسازی فرودگاه‌‌‌ها و تبادل تفاهم‌‌‌نامه بین شرکت فرودگاه‌‌‌ها و سرمایه‌گذاران وزیر راه و شهرسازی با اشاره به امضای توافق‌نامه ۲ میلیارد دلاری میان صندوق توسعه ملی و بانک مسکن برای ارائه تسهیلات ارزان به بخش حمل‌ونقل گفت: در دو ماه گذشته بیش از ۱۰ هواپیما وارد کشور شده و در حال حاضر مسیر ورود هواپیما کاملا باز است.

دنیای اقتصاد-رضا دهقان: بحث آزادسازی بلیت هواپیما و تلاش شرکت‌های هواپیمایی برای ادامه افزایش قیمت یکی از مهم‌ترین خبرهای این روزهاست که مسوولان سه قوه هم به آن واکنش نشان داده‌‌اند. در این میان برای بسیاری این پرسش ایجاد شده که چرا صنعت هوایی ایران که از یارانه‌‌های دولتی متعدد و سنگینی برخوردار است باید تا این حد پیگیر آزادسازی قیمت باشد و با وجود فروش بلیت با قیمت‌های بالاتر از نرخ مصوب، همچنان بر افزایش قیمت اصرار کند. اخیرا نیز دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ادعاهایی را درباره یارانه سوخت، هزینه پرواز، قیمت بلیت با وجود حمایت‌‌های دولتی و امکان واردات هواپیماهای نو مطرح کرده که قابل بحث به نظر می‌‌رسد. «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌‌وگو با سید‌‌طه‌‌حسین مدنی، رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند، به بررسی این مسائل پرداخته است.

مرکز مدیریت راه‌‌‌های کشور، محدودیت‌های ترافیکی ایام اربعین حسینی در سطح محورهای مواصلاتی استان‌‌‌های منتهی به مرزهای اربعینی را اعلام کرد. بر اساس اعلام مرکز مدیریت راه‌‌‌های کشور، در استان خوزستان تردد خودروهای کامیون و تریلر از ساعت ۷ روز پنج‌شنبه ۲۵ مرداد تا ساعت ۷ صبح چهارشنبه هفتم شهریور در مسیر اهواز - خرمشهر - شلمچه و بالعکس ممنوع بوده و خودروهایی که قصد حرکت به سمت خرمشهر را دارند، می‌توانند از مسیر اهواز - آبادان - شلمچه و بالعکس تردد کنند. بر اساس این گزارش همچنین تردد خودروهای کامیون، تریلر و اتوبوس از ساعت ۷ صبح روز پنج‌شنبه ۲۵ مرداد تا ساعت ۷ صبح روز چهارشنبه هفتم شهریور از محور فرعی الوان (عبدالخان) ممنوع بوده و مسیر اهواز - سوسنگرد - بستان به عنوان محور جایگزین تعیین شده است.

دنیای اقتصاد-رضا دهقان: بر اساس اعلام معاون وزیر راه و شهرسازی در نشست خبری، یکی از موضوعات مهم در بحث حوزه ریلی هزینه‌‌‌های ارزی است به این صورت که با تغییر نرخ ارز هزینه‌‌‌ها هم تغییر می‌کند. در سال‌های ٩۴، ٩۵ و ٩۶ با دلار ٣۵٠٠ تومانی بودجه بخش ریلی حدود ٢٧٠٠ میلیارد تومان بوده و در سال ٩٧ با دلار ١٢٠٠٠ تومان بودجه بخش ریلی ٧٠٠ میلیارد تومان کاهش یافت و به ٢٠٢٠ میلیارد تومان رسید. در سال ٩٨ بودجه به ١۵٠٠ میلیارد تومان رسید و در سال‌های ٩٩ و ١۴٠٠ که دلار به ٣٠‌هزار تومان افزایش یافت بودجه راه‌‌‌آهن ٢۴٠٠ میلیارد تومان بود. این مساله منجر به ایجاد موانعی جدی بر سر راه عملیات تعمیر و نگهداری ناوگان و خطوط شده بود.

پیدایش راه‌‌‌آهن و توسعه حمل و نقل ریلی بی‌‌‌شک یکی از مهم‌ترین ابداعات بشری است که با سیر طبیعی رشد خود تحولاتی شگرف در زندگی انسانی پدید آورد. مروری بر گذشته جوامع نشان می‌دهد که سهم حمل‌ونقل ریلی در بسیاری از تحولات پیش‌آمده در عرصه اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی غیر‌قابل انکار بوده است. حمل‌‌‌ونقل ریلی به دلیل کاهش مخاطرات در زمان سفر، افزایش نظم، کاهش مصرف سوخت، قیمت مناسب و مقرون به صرفه‌‌‌بودن و نقش کلیدی آن در کاهش آلودگی زیست‌‌‌محیطی که زمینه توسعه پایدار را فراهم می‌‌‌سازد، بسیار مورد توجه جوامع توسعه‌یافته است.

زمانی پیشنهاد تشکیل معاونت لجستیک در وزارت راه و شهرسازی مطرح می‌‌‌شد، اما این روزها و در آستانه تشکیل کابینه دولت چهاردهم سخن از تشکیل وزارت لجستیک به میان آمده و از سوی فعالان این حوزه به‌ویژه در بخش خصوصی به عنوان مطالبه‌‌‌ای جدی مطرح می‌شود. همین امر اهمیت صنعت لجستیک و گستردگی آن را به‌‌‌خوبی نشان می‌دهد و از سوی دیگر بیانگر این موضوع است که صنعت لجستیک در ایران تا چه حد نیازمند تقویت زیرساخت و تغییر نگاه‌‌‌های بنیادین است.